Έξι δεκαετίες αργότερα, νέες λεπτομέρειες εξακολουθούν να έρχονται στο φως για ένα από τα πιο πολυσυζητημένα γεγονότα της Αμερικανικής Ιστορίας: τη δολοφονία του προέδρου Τζον Κένεντι.
Ο Πολ Λάντις (Paul Landis), ένας 88χρονος πρώην πράκτορας της Μυστικής Υπηρεσίας που είδε από κοντά τον θάνατο του προέδρου, λέει στα απομνημονεύματά του ότι πήρε μια σφαίρα από το αυτοκίνητο αφού πυροβολήθηκε ο Κένεντι και στη συνέχεια την άφησε στο φορείο του πρώην προέδρου στο νοσοκομείο.
Μπορεί να φαίνεται σαν μια μικρή λεπτομέρεια σε μια υπόθεση που έχει μελετηθεί από τη δεκαετία του 1960 και για την οποία η κυβέρνηση συνέταξε μια εξαντλητική έκθεση. Αλλά για τα άτομα που έχουν περάσει δεκαετίες εξετάζοντας κάθε ίχνος αποδεικτικού στοιχείου, η εξιστόρηση του Λάντις είναι μια σημαντική και απροσδόκητη εξέλιξη.
Οι συνωμοσίες σχετικά με το πόσοι ένοπλοι εμπλέκονται, ποιος ήταν τελικά υπεύθυνος και πόσες σφαίρες πραγματικά χτύπησαν τον πρόεδρο έχουν πληθύνει τις δεκαετίες που ακολούθησαν τη δολοφονία.
Η ιδέα ότι τα πραγματικά γεγονότα της υπόθεσης διαφέρουν από την επίσημη εκδοχή είναι η αρχική θεωρία συνωμοσίας της σύγχρονης Αμερικής και, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, η δολοφονία υποκίνησε την αποσύνθεση της εμπιστοσύνης του έθνους στην κυβέρνησή του.
Ανάλογα με το πώς το βλέπει κανείς, η ιστορία του Λάντις είτε δεν αλλάζει τίποτα, είτε τα πάντα.
Το βιβλίο του «The Final Witness» (Ο τελευταίος μάρτυρας) είναι εγγυημένο ότι θα προσθέσει κι άλλο προσάναμμα στην ατελείωτη εθνική εμμονή με τη δολοφονία.
«Αυτή είναι πραγματικά η πιο σημαντική είδηση για τη δολοφονία από το 1963», δήλωσε ο James Robenalt, ιστορικός και ειδικός σε θέματα Κένεντι, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Λάντις ώστε να τον προετοιμάσει για τις δημόσιες αποκαλύψεις του.
Νέες λεπτομέρειες σε μια παλιά υπόθεση
Τα κύρια γεγονότα της δολοφονίας του Κένεντι είναι, μέχρι στιγμής, γνωστά και αποδεδειγμένα.
Στις 22 Νοεμβρίου 1963 ένα καμπριολέ που μετέφερε τον Πρόεδρο Κένεντι, την Πρώτη Κυρία Τζάκι Κένεντι και τον κυβερνήτη του Τέξας, Τζον Κόνελι Τζούνιορ, με τη σύζυγό του, περνούσε από την πλατεία Ντιλέι στο Ντάλας, όταν ακούστηκαν μια σειρά από πυροβολισμούς.
Ο Κένεντι χτυπήθηκε στο κεφάλι και στον λαιμό και ο κ. Κόναλι χτυπήθηκε στην πλάτη. Οι Αρχές μετέφεραν και τους δύο στο κοντινό νοσοκομείο Parkland Memorial Hospital, όπου ο Κένεντι κηρύχθηκε νεκρός. Ο κυβερνήτης επέζησε.
Η έκθεση της Επιτροπής Γουόρεν, το αποτέλεσμα της κυβερνητικής έρευνας για τη δολοφονία, αναγνώρισε τον Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ ως τον μοναδικό δράστη. Τα βαλλιστικά στοιχεία συνέβαλαν στην επιβεβαίωση αυτού του συμπεράσματος. Ο ίδιος πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε λίγο μετά τη δολοφονία, ενώ βρισκόταν υπό αστυνομική κράτηση.
Η έκθεση κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι μία μόνο σφαίρα διέσχισε τον Κένεντι και χτύπησε τον Κόναλι και προκάλεσε πολλούς τραυματισμούς, γεγονός που βοηθά στην εξήγηση του τρόπου με τον οποίο ένας ένοπλος πραγματοποίησε την επίθεση. Το πόρισμα έγινε γνωστό ως «θεωρία της μίας σφαίρας» ή «θεωρία της μαγικής σφαίρας».
Η επιτροπή βασίστηκε εν μέρει στο γεγονός ότι μια σφαίρα είχε βρεθεί αργότερα στο φορείο του Κόναλι στο νοσοκομείο.
Εκείνη την εποχή κανείς δεν ήξερε από πού είχε προέλθει. Αλλά η επιτροπή κατέληξε τελικά στο συμπέρασμα ότι η σφαίρα είχε μετακινηθεί καθώς οι γιατροί έτρεχαν να περιθάλψουν τον Κόναλι.
Ορισμένοι σκεπτικιστές της επίσημης έκθεσης έχουν επί μακρόν επικεντρωθεί στη μία και μοναδική σφαίρα, θεωρώντας ότι είναι δύσκολο να πιστέψουν ότι θα μπορούσε να προκαλέσει τόσο πολλούς τραυματισμούς, όσους προκάλεσε σε δύο διαφορετικούς άνδρες.
Ο απολογισμός του Λάντις έπεσε σαν βόμβα όχι μόνο επειδή παρέχει μια νέα μαρτυρία από πρώτο χέρι, αλλά επειδή, κατά ορισμένες απόψεις, περιπλέκει τη θεωρία της μίας και μοναδικής σφαίρας.
Τι θυμάται ο Πολ Λάντις
Την ημέρα της δολοφονίας ο Λάντις, 28 ετών τότε, ήταν συνεργάτης της Τζάκι Κένεντι.
Όταν σημειώθηκε το περιστατικό, βρισκόταν μόλις λίγα μέτρα μακριά από τον πρόεδρο Κένεντι και είδε το φρικιαστικό χτύπημα στο κεφάλι του.
Στη συνέχεια επικράτησε το απόλυτο πανδαιμόνιο. Αυτό που έκανε στη συνέχεια ο Λάντις δεν το είπε σε κανέναν παρά μόνο σε λίγους έμπιστους για δεκαετίες.
Σε συνέντευξή του στους New York Times, ο Λάντις είπε ότι, αφού η αυτοκινητοπομπή έφτασε στο νοσοκομείο, εντόπισε μια σφαίρα καρφωμένη στο αυτοκίνητο του Κένεντι πίσω από το σημείο όπου καθόταν ο πρόεδρος.
Την πήρε και την έβαλε στην τσέπη. Λίγο αργότερα, σύμφωνα με τις αναμνήσεις του, βρισκόταν στο δωμάτιο επειγόντων περιστατικών με τον πρόεδρο Κένεντι, όπου είπε ότι την τοποθέτησε στο φορείο του προέδρου, ώστε τα αποδεικτικά στοιχεία να ταξιδέψουν μαζί με το πτώμα.
«Δεν υπήρχε κανείς εκεί για να ασφαλίσει τη σκηνή, κι αυτό με ενόχλησε πάρα πολύ», δήλωσε ο Λάντις στους Times.
«Όλα έγιναν τόσο γρήγορα. Και απλά φοβόμουν ότι - ήταν ένα στοιχείο, το κατάλαβα αμέσως», συνέχισε. «Πολύ σημαντικό. Και δεν ήθελα να εξαφανιστεί ή να χαθεί».
Ο Λάντις προφανώς δεν εμφανίστηκε ποτέ με τα συγκεκριμένα στοιχεία, και ενώ κατέθεσε αναφορές και δηλώσεις αμέσως μετά, η Επιτροπή Γουόρεν δεν του πήρε ποτέ συνέντευξη. Δεν το κατέγραψε ποτέ σε καμία επίσημη έκθεση.
«Είχε στερηθεί τελείως τον ύπνο του και εξακολουθούσε να είναι υποχρεωμένος να εργάζεται και υπέφερε από σοβαρό μετατραυματικό στρες», δήλωσε ο Robenalt στο BBC.
«Ξέχασε τη σφαίρα», είπε ο Robenalt, ο οποίος πέρασε σημαντικό χρόνο παίρνοντας συνέντευξη από τον Λάντις σχετικά με τις αναμνήσεις του και πρόσφατα έγραψε ένα άρθρο στο Vanity Fair που αποδόμησε την αποκάλυψη.
«Ήταν εντελώς απορροφημένος από τα τεράστια πράγματα που συνέβαιναν».
Για χρόνια απέφευγε να διαβάζει για τη δολοφονία ή τις θεωρίες συνωμοσίας που πυροδότησε, μέχρι που αποφάσισε ότι ήταν έτοιμος να πει την ιστορία του στον κόσμο.
Η μυστηριώδης σφαίρα
Όσοι έχουν διαβάσει την αφήγηση του Λάντις έχουν βγάλει διαφορετικά συμπεράσματα από αυτήν και η ιστορία εγείρει τόσα ερωτήματα όσα ενδεχομένως απαντά.
Ο Robenalt δήλωσε στο BBC ότι πιστεύει ότι η εξιστόρηση αυτή υπονομεύει τη θεωρία της «μοναδικής σφαίρας».
Ο Λάντις πιστεύει τώρα ότι η σφαίρα που είχε βρει στο αυτοκίνητο ήταν αυτή που βρέθηκε στο φορείο του Κόναλι. Θεωρεί ότι η σφαίρα είχε ενσωματωθεί ρηχά στην πλάτη του Κένεντι και είχε πέσει έξω στο αυτοκίνητο.
Αν έχει δίκιο, είπε ο Robenalt, ο Κόνελι και ο Κένεντι μπορεί να μην έχουν χτυπηθεί από την ίδια σφαίρα.
Πιστεύει μάλιστα πως θα μπορούσε να ανοίξει εκ νέου τον σκεπτικισμό σχετικά με το αν ο Όσβαλντ έδρασε μόνος του.
Αν δεν ήταν μία σφαίρα που προκάλεσε τους τραυματισμούς και των δύο ανδρών, αναρωτιέται ο Robenalt στο εκτενές άρθρο του στο Vanity Fair, θα ήταν δυνατόν ο Όσβαλντ να είχε ρίξει και τους δύο πυροβολισμούς σε τόσο γρήγορη διαδοχή με την καραμπίνα που χρησιμοποίησε;
Ο Λάντις έχει πάντως πολύ σοβαρούς σκεπτικιστές, μεταξύ των οποίων και έναν συνάδελφό του, που επίσης συμμετείχε άμεσα εκείνη την ημέρα.
Ο Κλιντ Χιλ, ο πράκτορας που ως γνωστόν πήδηξε στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου του Κένεντι για να προστατεύσει τον πρόεδρο, δεν πιστεύει την αφήγηση του Λάντις.
«Αν έλεγξε όλα τα στοιχεία, τις καταθέσεις, τα πράγματα που συνέβησαν, δεν ταιριάζουν», δήλωσε ο Χιλ στο NBC News. «Δεν μου φαίνεται λογικό να προσπαθεί να το φορτώσει στο φορείο του προέδρου».
Για τον Gerald Posner, ερευνητή δημοσιογράφο και συγγραφέα του βιβλίου «Case Closed: Lee Harvey Oswald and the Assassination of JFK», η ιστορία του Λάντις υποστηρίζει στην πραγματικότητα τη θεωρία της «μίας σφαίρας». «Ο κόσμος θα ξέρει τώρα πώς η σφαίρα κατέληξε στο φορείο του Κόναλι», είπε.
Ο Posner δήλωσε ότι «η αφήγησή του πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη», αλλά είχε επίσης αμφιβολίες για τη βεβαιότητα των αναμνήσεων του Λάντις μετά την πάροδο σχεδόν έξι δεκαετιών.
Για παράδειγμα, ο Posner επεσήμανε συνεντεύξεις ανθρώπων που βρίσκονταν μέσα στην αίθουσα επειγόντων περιστατικών με τον Κένεντι στο νοσοκομείο Parkland. Κανείς δεν αναφέρει την παρουσία του Λάντις εκεί, είπε.
Και το γεγονός ότι ο Λάντις δεν εμφανίστηκε ποτέ εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη συμπεριφορά του εκείνη την ημέρα, είπε ο Posner.
«Τούτου λεχθέντος, θα μπορούσε να πει πράγματα που είναι λάθος, αλλά το υποκείμενο γεγονός ότι "είδα μια σφαίρα, την άρπαξα, την έβαλα στην τσέπη μου και την άφησα στο νοσοκομείο πριν φύγω": αυτό είτε είναι αλήθεια είτε όχι», είπε ο Posner.
Το αν ο Λάντις ανοίγει ή όχι ένα νέο μυστήριο ή απλώς επιβεβαιώνει το υπάρχον γεγονός είναι σχεδόν εκτός θέματος.
Πρόκειται για τη δολοφονία Κένεντι, άλλωστε, και η αποκάλυψή του θα εξασφαλίσει συνεχή χρόνια συζητήσεων και αναλύσεων για ένα από τα μεγαλύτερα εθνικά τραύματα της Αμερικής.
«Είναι μια υπόθεση που δεν θα κλείσει ποτέ, για τους περισσότερους ανθρώπους», δήλωσε ο Posner.