Φανταστείτε να είστε εννέα χρονών και να σας λένε ότι χάνετε την όρασή σας. Την ίδια στιγμή, φανταστείτε να ζείτε σε μία κοινωνία, στην οποία η αναπηρία είναι ταμπού και το μόνο που αντιμετωπίζει κανείς, είναι στιγματισμός, αδιαφορία, χλευασμός και φυσικά κοινωνικός αποκλεισμός. Αυτά βίωσε η Κύπρια τρις χρυσή Παραολυμπιονίκης στην κολύμβηση, Καρολίνα Πελενδρίτου, η οποία όμως δεν τα άφησε να ορίσουν το ποια μπορεί να γίνει.
Τα προβλήματα όρασης, το μπούλινγκ, αλλά και ο ίδιος της ο εαυτός -γιατί δεν είναι εύκολο να διαχειριστείς μια κατάσταση σαν αυτήν- δεν την εμπόδισαν να γράψει Ιστορία. Η ιδιαίτερη πατρίδα της, η Κύπρος, την έχει τιμήσει αμέτρητες φορές. Αξίζει να σημειωθεί, ότι είναι ο πρώτος άνθρωπος από την Κύπρο, που απεικονίστηκε εν ζωή σε γραμματόσημο. Αυτό συνέβη το 2005 και έκτοτε δεν έχει ξαναγίνει για κάποιον άλλο.
Η «πριγκίπισσα της πισίνας» όπως την αποκαλούν, έχει καταφέρει το ακατόρθωτο για πολλούς από εμάς. Έχει κατακτήσει τρία χρυσά μετάλλια σε Παραολυμπιακούς Αγώνες (Αθήνα 2004, Πεκίνο 2008, Τόκιο 2021), ένα αργυρό (Λονδίνο 2012) και δύο χάλκινα (Πεκίνο 2008, Τόκιο 2021). Για να μην αναφέρουμε πόσες φορές έχει ανέβει στο βάθρο σε Παγκόσμια και Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα, καθώς και σε άλλες σημαντικές διοργανώσεις, κάνοντας υπερήφανες Κύπρο και Ελλάδα. Και φυσικά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα παγκόσμια ρεκόρ που έχει σημειώσει. Έχει καταρρίψει δεκαεννέα (!) φορές το Παγκόσμιο Ρεκόρ στα 50, 100 και 200 μέτρα πρόσθιο στις κατηγορίες SB 11 και SB 12 της IPC, ενώ έχει σημειώσει ρεκόρ και στα 50 μέτρα ελεύθερο στην κατηγορία SB 11.
Αλλά όλα αυτά δεν θα τα είχε καταφέρει, αν η ίδια δεν είχε αποδεχθεί το πρόβλημα της - το οποίο μάλιστα κάποτε έκρυβε - και το έκανε δύναμη της. Κι όλο αυτό κόντρα σε δύσκολες συνθήκες. Γιατί δυστυχώς οι αντιξοότητες που συναντά μέχρι και σήμερα είναι πολλές. Εκείνη όμως δεν το βάζει κάτω. Εκεί που άλλοι σταματούν, αυτή συνεχίζει. «Τα μάτια της καρδιάς σας, βλέπουν πολλά περισσότερα απ' όσα βλέπουν όλων εμάς μαζί», της είπε κάποτε κάποιος. Η Καρολίνα Πελενδρίτου αποτελεί αναμφίβολα ένα πρότυπο για όλους μας, για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες. Το μεγαλείο της ψυχής της, η δύναμη και η αισιοδοξία που αποπνέει, αποτυπώνονται στο λαμπερό χαμόγελο της. Είναι αδύνατο μια συνομιλία μαζί της να μη σε επηρεάσει θετικά.
Το ταξίδι δεν υπήρξε ποτέ εύκολο. Σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση της στο iefimerida, η Κύπρια Παραολυμπιονίκης, μας μίλησε για τη ζωή της, τον πόνο αλλά και την επιτυχία, ενώ έστειλε το δικό της ελπιδοφόρο μήνυμα για όσους εκεί έξω ανεβαίνουν τον δικό τους Γολγοθά.
- Παραολυμπιακοί Αγώνες, Τόκιο 2020: Χρυσή Παραολυμπιονίκης για τρίτη φορά, ενώ σημειώσατε και παγκόσμια ρεκόρ. Σας είδαμε να πανηγυρίζετε έντονα μετά το τέλος του αγώνα και να είστε ιδιαίτερα συγκινημένη στην απονομή. Πώς νιώσατε μόλις συνειδητοποιήσατε τι είχατε καταφέρει;
Μου το είπε ο προπονητής που ήταν εκεί στον τερματισμό, που λέγεται και tapper και σε ειδοποιεί με το ειδικό κοντάρι, γιατί σε αυτήν την κατηγορία που είμαι, κολυμπάω ουσιαστικά με μαύρα γυαλάκια. Δεν βλέπεις τίποτα, κάτι που ο κόσμος ίσως να μην το έχει καταλάβει. Οπότε μου είπε όταν τερμάτισα κάποια στιγμή, ότι είμαι πρώτη και τότε ξέσπασα πάρα πολύ έντονα γιατί ένιωθα τεράστια πίεση. Ειδικά το τελευταίο διάστημα, τα τελευταία 1,5-2 χρόνια, γιατί λόγω του κορωνοϊού ήμουν πάρα πολύ περιορισμένη και πάρα πολύ πιεσμένη. Η προετοιμασία ήταν πολύ δύσκολη, δεν είχα πρόσβαση στα στάδια, είχα συνέχεια το άγχος μήπως κολλήσω κορωνοϊό, οπότε υπήρχε μια τεράστια ένταση που έπρεπε εγώ να την κοντρολάρω ψυχολογικά και συναισθηματικά για να μπορέσω να κολυμπήσω και να αποδώσω. Απλά ήταν ένα επιπλέον άγχος και μια επιπλέον πίεση που σε προηγούμενες διοργανώσεις δεν υπήρχε.
- Πώς ήταν η εμπειρία με άδεια γήπεδα λόγω κορωνοϊού; Πώς όλη αυτή η κατάσταση επηρέασε την προετοιμασία σας;
Η αλήθεια είναι ότι ήταν πολύ δύσκολο ψυχολογικά, όταν έγιναν τα συνεχόμενα lockdown. Μετά από μεγάλες πιέσεις, ενώ χάθηκαν κάποιες προπονήσεις -αρκετές θα έλεγα- δόθηκε άδεια για τους αθλητές να μπουν στα στάδια, απλά παρ' όλα αυτά, είναι πολύ διαφορετικό να είσαι σε ένα στάδιο μόνος σου ή με 5-6 άλλους και να μην υπάρχει ζωή εκεί μέσα, που έχεις συνηθίσει να προετοιμάζεσαι. Όταν πήγαινα στην πισίνα και έβλεπα τους δρόμους τριγύρω άδειους και ότι δεν υπάρχει ψυχή, ήταν πολύ διαφορετικό. Ψυχολογικά η διαχείριση δεν ήταν εύκολη. Και σπίτι δηλαδή όταν ήμουν, όλα έπρεπε να γίνουν με διαφορετική οργάνωση: τα ψώνια, το γυμναστήριο κτλ.
Στο Τόκιο ήταν η 5η μου ουσιαστικά συμμετοχή σε Παραολυμπιακούς Αγώνες. Έχω ζήσει Παραολυμπιακούς Αγώνες μέσα σε κατάμεστα στάδια, και επειδή ήμουν και σημαιοφόρος για πέμπτη φορά στην Τελετή Έναρξης, κατάλαβα τη διαφορά. Όταν έμπαινα κάθε φορά με τη σημαία, ένιωθα τον κόσμο να φωνάζει και να χειροκροτά. Αυτή τη φορά στο Τόκιο δεν υπήρχε αυτό και ένιωσα παράξενα, δεν ένιωσα αυτό το πράγμα που ανατρίχιαζα κάθε φορά που έμπαινα, καθώς και την τεράστια συγκίνηση. Τώρα δεν είχε τον ίδιο παλμό του κόσμου κι ήταν κι ένα ακόμα κομμάτι που έπρεπε να διαχειριστούμε. Γιατί και στο Ολυμπιακό Χωριό ήταν όλα πολύ περιορισμένα. Δεν υπήρχε αυτή η χαρά, δεν υπήρχαν παγκάκια να κάτσεις… Έπρεπε γενικά να προσέχεις πολύ, για να μην πάει χαμένη η δουλειά σου…
- Ποια είναι τα συστατικά της επιτυχίας;
Σε αυτό το επίπεδο πια, όλοι προετοιμάζονται πάρα πολύ καλά σωματικά. Είναι οι καλύτεροι του κόσμου, οπότε αυτό που μετράει περισσότερο εκείνη τη στιγμή, είναι το πόσο καλά έχεις προετοιμαστεί ψυχολογικά και πνευματικά. Μπορεί να ακούγεται έτσι απλό, αλλά είναι πραγματικά πολύ δύσκολο. Γιατί το να είσαι στον τελικό με τους 8 καλύτερους του κόσμου και από χώρες υπερδυνάμεις, δεν είναι εύκολο... Εμείς, η Κύπρος, είμαστε μια χώρα του ενός εκατομμυρίου και η κοπέλα που ήρθε δεύτερη, είναι από την Κίνα που είναι 1,5 δις οι κάτοικοι. Οπότε αντιλαμβάνεστε ότι τα μεγέθη είναι άλλα και οι παροχές εννοείται είναι άλλες… Χρειάζεται τεράστια ψυχολογική και πνευματική προετοιμασία. Και δεν είναι κάτι που ξεκινάς τώρα και μέχρι το καλοκαίρι είσαι έτοιμος να είσαι καλά. Εγώ σε αυτή τη διαδικασία της ψυχολογικής προετοιμασίας, είχα μπει από 14 χρονών, και κάθε φορά επειδή μεγαλώνω και αντιμετωπίζω διαφορετικά προβλήματα κι άλλες προκλήσεις, αυτό προσαρμόζεται και εξελίσσεται. Γιατί άλλα προβλήματα έχεις στα 18 σου, άλλα στα 35 σου. Και σωματικά και γενικότερα προσωπικά και αγωνιστικά και όλα. Είναι πολύ σημαντικός ο τομέας της ψυχολογικής προετοιμασίας στον σύγχρονο αθλητισμό.
- Κι όταν λέμε επιτυχία, δεν εννοούμε μόνο το να φτάσεις κάπου, αλλά να έχεις και διάρκεια όπως εσείς…
Το να πετύχεις κάτι είναι δύσκολο μεν, αλλά το να έχεις διάρκεια είναι πραγματικά κάτι σχεδόν αδύνατο. Γιατί είναι πολύ υψηλό το επίπεδο, έχω αλλάξει εκατό φορές αντιπάλους, χώρες κτλ, γιατί όλες σταματάνε κι εγώ συνεχίζω. Οπότε αν σκεφτώ τον εαυτό μου από το 2004, έχω αλλάξει τρεις γενιές αντιπάλων τουλάχιστον, και όταν πέτυχα το 2004 το πρώτο μου χρυσό μετάλλιο, όταν τερμάτισα -ήμουν και μικρή τότε- μετά από λίγο η πρώτη μου σκέψη ήταν «Ωχ, πώς θα το ξανακάνω αυτό στο Πεκίνο;». Ήταν τόσο δύσκολο και η σκέψη ήρθε αυτόματα. Αλλά τότε είχα και τις φυσικές δυνάμεις, γιατί ήμουν και πολύ πιο μικρή. Το συστατικό είναι πάνω απ' όλα να αγαπάς αυτό που κάνεις, γιατί δεν γίνεται να μην το αγαπάς και να διαθέτεις τόσο χρόνο, τόσο πόνο, τόση προσπάθεια κάθε μέρα, να ανακαλύπτεις συνέχεια τον εαυτό σου μέσα από τη διαδικασία. Γιατί δεν μπορείς εξελιχθείς αθλητικά αν δεν εξελίσσεσαι ταυτόχρονα σαν προσωπικότητα και σαν χαρακτήρας. Οπότε αυτά πρέπει να πηγαίνουν μαζί. Πρέπει να εξελίσσεσαι και από τις δύο πλευρές ώστε να είσαι για πολλά χρόνια στην κορυφή.
Και είναι και πολλές στιγμές που σκέφτεσαι να σταματήσεις, που ουσιαστικά χάνεις λίγο τον προσανατολισμό σου, γιατί είναι πολλά τα χρόνια και κουράζεσαι και ψυχικά και σωματικά, και είναι εκεί η δυσκολία που πρέπει ξανά να αναζητήσεις ένα κίνητρο, να καταλάβεις γιατί ξυπνάς το πρωί. Γιατί μου έτυχε και εμένα να πηγαινοέρχομαι στην προπόνηση χωρίς λόγο και χωρίς να ξέρω γιατί… Γινόταν σαν ρουτίνα και όταν το κάνεις αυτό μηχανικά, δεν έχει αποτέλεσμα. Πρέπει να είσαι απόλυτα συνειδητοποιημένος με το τι έχεις να κάνεις, με το ποιος είναι ο στόχος σου και να ξέρεις γιατί βρίσκεσαι εκεί τη συγκεκριμένη στιγμή. Το λέω τώρα αλλά δεν είναι εύκολο…
Όταν ξυπνούσα κάτι πρωινά τον χειμώνα με 0 βαθμούς και μείον και έπρεπε να πάω στην πισίνα δυσκολευόμουν… Εννοείται ότι είμαι κι εγώ άνθρωπος, κι εγώ κρυώνω, κι εγώ είμαι κουρασμένη, κι εγώ νυστάζω, πρέπει όχι απλά να πάω, αλλά να πάω και να είμαι alert να ξεπεράσω τον εαυτό μου και να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις της προπόνησης, ανεξάρτητα από την ώρα και τους άλλους εξωτερικούς παράγοντες. Οπότε ερχόμαστε πάλι στο ψυχολογικό και πνευματικό κομμάτι, που πρέπει να είσαι πολύ δυνατός. Η πίεση είναι τεράστια… Μπορείς να καταρρεύσεις για πλάκα… Το είδαμε και με αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων φέτος... Οι πιέσεις που δέχεται ένας αθλητής για να ανταποκριθεί σε αυτό το επίπεδο, δεν είναι εύκολο να τις διαχειριστεί. Γιατί άλλο η συμμετοχή και άλλο να διεκδικείς ένα μετάλλιο. Κι εγώ το ένιωσα αυτό το βάρος και στο παρελθόν και τώρα, του να περιμένουν δηλαδή πολλά οι άλλοι από εσένα. Γιατί πολλές φορές κάποιοι παράγοντες βγαίνουν και κάνουν κάποιες δηλώσεις - γιατί αυτό πρέπει να κάνουν – ότι περιμένουμε χρυσό από εκεί κτλ, απλά δεν μπορούν να καταλάβουν ότι δεν είναι τόσο απλό. Δεν έχεις υπογράψει συμβόλαιο με την επιτυχία.
- Τι κρύβεται πίσω από όλα τα μετάλλια και τις διακρίσεις;
Σκεφτείτε πως μία μέρα πριν τον δεύτερο τελικό των 50 ελεύθερο - γιατί είχε ακυρωθεί η κούρσα η πρώτη - ανέβασα δέκατα κι είχαν πρηστεί οι λεμφαδένες μου και πονούσα. Άρχισαν να νομίζουν ότι έχω κορωνοϊό, αλλά δεν ήταν κορωνοϊός. Ήταν γιατί ήμουν πολύ κουρασμένη και από αυτό το έντονο, ατελείωτο στρες και το άγχος, έπεσε το ανοσοποιητικό μου. Ήμουν και άυπνη γιατί δεν μπορούσα να προσαρμοστώ με τις ώρες, το άγχος κι όλα αυτά και ήξερα ότι την επόμενη μέρα που θα είναι ο τελικός, μπορεί να έχω 39 πυρετό και να μην αγωνιστώ τελικά ποτέ. Στο Ρίο είχα αρρωστήσει με 40 πυρετό μια εβδομάδα πριν, πάει χάθηκε η τετραετία. Γι' αυτό και χάρηκα τόσο το Τόκιο, γιατί ήταν κάτω από αντίξοες συνθήκες.
- Σκεφτήκατε ποτέ να τα παρατήσετε;
Μετά το Ρίο, ειλικρινά είχα σκεφτεί να σταματήσω, γιατί δεν είχα το αποτέλεσμα που ήθελα. Ναι μεν αρρώστησα οκ, ναι μεν ενώσανε τις κατηγορίες, οκ, απλά απογοητεύτηκα αρκετά και δεν ήξερα αν είχα τις δυνάμεις να το συνεχίσω. Απλά η εικόνα που μου είχε μείνει τότε, ήταν πολύ δυσάρεστη. Δηλαδή δεν θα την ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που βγήκα από την πισίνα και μου είπαν ότι είμαι 4η. Ήταν η πρώτη μου συμμετοχή που ουσιαστικά δεν είχα πάρει κάποιο μετάλλιο. Μετά είπα θα συνεχίσω και σκεφτόμουν σχεδόν κάθε μέρα στην προετοιμασία αυτό το συναίσθημα. Κι είπα ότι αυτό δεν θα το ξαναζήσω. Και ήταν ένα κίνητρο για εμένα.
- Τι γεύση σας αφήνουν οι συμμετοχές σας μέχρι σήμερα στους Παραολυμπιακούς Αγώνες; Μπορείτε να μας κάνετε έναν μίνι απολογισμό;
Νιώθω, τεράστια συγκίνηση… Όχι μόνο όταν σκέφτομαι τους αγώνες, αλλά και όταν τους βλέπω, γιατί δεν μπορώ να πιστέψω ότι έχουν περάσει τόσα χρόνια. Η πρώτη μου συμμετοχή ήταν το 2002 στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, όπου είχα πάρει το πρώτο μου αργυρό. Έχουν περάσει ουσιαστικά 20 σεζόν και είμαι σε αυτό το υψηλό επίπεδο. Από τότε μέχρι σήμερα έχω διανύσει μια τεράστια απόσταση και αθλητικά αλλά και σαν προσωπικότητα και σαν χαρακτήρας και νιώθω ότι η συμμετοχή μου και η παρουσία μου όλα αυτά τα χρόνια στο Παραολυμπιακό Κίνημα έχουν βοηθήσει πολύ κι άλλα παιδιά στο να ασχοληθούν με τον αθλητισμό. Τότε το Παραολυμπιακό Κίνημα δεν ήταν τόσο διαδεδομένο, πολλοί δεν το γνώριζαν καν. Οπότε νιώθω συγκίνηση και υπερηφάνεια που ήμουν και η αιτία να «ανθίσει» και στην Κύπρο και στην Ελλάδα το Παραολυμπιακό Κίνημα και οι άνθρωποι να βγουν απ' το σπίτι τους, να ασχοληθούν με τον αθλητισμό και να αποδεχτούν λίγο παραπάνω την αναπηρία τους.
- Πώς νιώθετε που σήμερα αποτελείτε πρότυπο για πολλούς ανθρώπους;
Η αλήθεια είναι ότι μου στέλνουν πολλά μηνύματα γι' αυτό στα social media, για τη δύναμη που παίρνουν από εμένα και αυτό που έχω πει πολλές φορές είναι ότι, αυτό είναι το κέρδος μου πέραν των μεταλλίων. Ότι μπορώ και βοηθάω κάποιους ανθρώπους και μπορώ να τους δώσω δύναμη να παλέψουν, να ξεπεράσουν κάποια εμπόδια, γιατί πολλοί μου λένε είδαμε εσένα και σκεφτήκαμε απ' τη δύναμη που έχεις, ότι μπορούμε κι εμείς, και αντλούμε δύναμη από εσένα κι απ' την ψυχή σου. Όλο αυτό είναι νομίζω πολύ μεγάλο να στο πει κάποιος. Και νιώθω πραγματικά πάρα πολύ χαρούμενη και συγκινημένη που συμβαίνει αυτό. Το να βοηθάς έναν άνθρωπο είναι πολύ σημαντικό. Και είναι πολύ σημαντικό να έχουμε πρότυπα και να μπορούμε να αντλούμε δύναμη από κάποιον. Κι εγώ εννοείται σε διάφορες στιγμές της ζωής μου, αντλώ δύναμη από άλλους.
- Υπάρχει κάποιο μήνυμα που λάβατε και σας συγκίνησε ιδιαίτερα;
Είναι πάρα πολλά… Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι μετά από την εκπομπή «24 ώρες» στην οποία μου είχαν κάνει αφιέρωμα, είχα δεχτεί πολλά μηνύματα. Χαρακτηριστικό είναι ένα μήνυμα που μου είχε στείλει κάποιος, ο οποίος μου είχε πει «Πήρα δύναμη από εσένα κι ήσουν ο λόγος που σήμερα δεν έπεσα απ' το μπαλκόνι». Αυτό με συγκλόνισε. «Τα μάτια της καρδιάς σας, βλέπουν πολλά περισσότερα απ' όσα βλέπουν όλων εμάς μαζί», μου είχε πει κάποιος κάποτε.
- Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την κολύμβηση;
Όταν ξεκίνησε το πρόβλημα με την όραση μου στα 9 μου χρόνια, έκανα ενόργανη γυμναστική. Απλά εκείνο το διάστημα επειδή είχαμε ταξιδέψει σε πολλές χώρες του κόσμου για να πάρουμε μία απάντηση σχετικά με το πρόβλημα και μία διάγνωση που δεν καταφέραμε να πάρουμε στην Κύπρο, παρόλο που επισκεφθήκαμε όλους τους γιατρούς, όλων των ειδικοτήτων. Στο Λονδίνο έκανα μια παρακέντηση στον σπόνδυλο που ήταν πάρα πολύ επώδυνη. Είχα φριχτούς πόνους, και μου είχαν πει οι γιατροί ότι ήταν καλό να κολυμπήσω για να ανακουφιστώ από τους πόνους. Και πραγματικά εκείνη η στιγμή ήταν κι αυτή που ένιωσα κι εγώ λίγο καλύτερα μέσα από αυτήν την πολύ άσχημη διαδικασία.
Το να είμαι ένα παιδί 9 χρονών και η καθημερινότητά μου να είναι γιατροί, νοσοκομεία και εξετάσεις, ήταν δύσκολο. Στο Λονδίνο είχαμε πάει σε μια πισίνα και ήταν απ' τις στιγμές που ένιωσα κι εγώ λίγο καλύτερα, ένιωσα πραγματικά παιδί, γιατί έπαιζα, έκανα βουτιές και μου άρεσε πολύ. Είχα πει στους γονείς μου ότι όταν γυρίσουμε Κύπρο, θέλω να ξεκινήσω κολύμπι και έτσι ξεκίνησα. Παρ' όλο που ήμουν σχετικά μεγάλη για κολύμπι, γιατί τα παιδιά ξεκινούν όταν είναι τεσσάρων, πέντε ή έξι χρονών, διακρίθηκα αμέσως. Στους αγώνες κάτω των δέκα που είχα πάει, πήρα χρυσό μετάλλιο Παγκύπρια για πρώτη φορά κι έτσι μπήκα γρήγορα στον πρωταθλητισμό, με τους αρτιμελείς τότε. Μέχρι τα 16 μου χρόνια, ήμουν με τους αρτιμελείς και είχα εκεί διακρίσεις και μετάλλια.
- Πώς βιώσατε το ιατρικό νέο για την απώλεια της όρασης σας; Ήσασταν μόλις εννέα ετών… Πώς είναι για ένα παιδί να καλείται να διαχειριστεί κάτι τέτοιο;
Τότε είχα αρχίσει να το καταλαβαίνω κι εγώ απ' το σχολείο. Απ' το τελευταίο θρανίο βρέθηκα στο πρώτο και πάλι δεν έβλεπα στον πίνακα. Οπότε εκεί ξεκίνησε η διαδικασία να δούμε τι ακριβώς γίνεται. Νομίζω ότι είναι σχεδόν αδύνατο να το διαχειριστείς. Σκεφτείτε την Κύπρο το 1996, πόσο κλειστή κοινωνία ήταν και πόσο δεν υπήρχε καμία εξοικείωση με την αναπηρία, με τη διαφορετικότητα. Τα πράγματα δεν ήταν όπως τώρα. Τότε αν είχες κάτι, έπρεπε να μην κυκλοφορείς καν, ήταν λες και είχες κάτι κακό. Οπότε ήταν ακόμα πιο δύσκολο, γιατί όσο και να ήθελαν οι γονείς μου κι εγώ να το αντιμετωπίσουμε, η κοινωνία δεν σε άφηνε. Δεν είχαν την παιδεία ούτε οι άνθρωποι που δούλευαν στα σχολεία κι ήταν δάσκαλοι και καθηγητές. Δεν είχαν την παιδεία να αντιμετωπίσουν αυτό το κομμάτι. Οπότε εγώ, από πολύ εξωστρεφής που ήμουν μέχρι τα εννιά μου, μετά έγινα πολύ – πολύ εσωστρεφής. Ήμουν πολύ μαζεμένη, δεν ήθελα να πηγαίνω στο σχολείο.
- Ποια ήταν η αντιμετώπιση από τα άλλα παιδιά και τον περίγυρο σας τότε γενικότερα; Βιώσατε μπούλινγκ;
Πολλές φορές νιώθεις πως πρέπει να δίνεις εξηγήσεις για το αυτονόητο. Σε βάζουν σε αυτή τη διαδικασία, που αυτό είναι πολύ στενόχωρο. Μπορεί σε κάποιους να προκύψει μια αναπηρία στη ζωή τους οποιαδήποτε στιγμή. Όταν προσπαθείς να το αποδεχτείς εσύ κι έχεις και τον άλλο απέναντι σου που σου κάνει τη ζωή δύσκολη, δεν είναι και τόσο εύκολο. Τότε, δεν ήμουν και τόσο δυνατή. Στην πορεία αναγκάστηκα με κάποια πράγματα να γίνω, γιατί ήθελα να κάνω πράγματα και είμαι πολύ ανεξάρτητη σαν άνθρωπος. Οπότε το κολύμπι ισορροπούσε κάπως αυτήν την κατάσταση.
- Ήταν δηλαδή μια διέξοδος;
Ήταν πολύ θετικό για 'μένα τότε ότι ξεκίνησα κολύμπι. Δεν ξέρω πώς θα ήταν τα πράγματα αν δεν έβρισκα μια διέξοδο, το να μπορώ με αυτό το πρόβλημα να πετύχω κάτι. Με βοήθησε πάρα πολύ. Εννοείται ότι ήταν διέξοδος, γιατί ουσιαστικά έχεις να κάνεις με τον εαυτό σου εκείνη τη στιγμή -όταν κάνεις το οποιοδήποτε άθλημα - και δεν είχα να δώσω εξηγήσεις σε κανέναν και για τίποτα. Τότε ο αθλητισμός είχε ισορροπήσει το πρόβλημα μέσα μου. Δεν ήταν όμως απλά μια διέξοδος. Το αποκορύφωμα ήταν το 2004. Ήταν το πρώτο χρυσό μετάλλιο που είχε πάρει ποτέ η Κύπρος, οπότε πήρε τεράστιες διαστάσεις. Ξαφνικά μου δόθηκε η ευκαιρία μέσα από συνεντεύξεις, ομιλίες, παρουσιάσεις κτλ, να μιλήσω γι' αυτό το πρόβλημα και για όλα όσα πέρασα και να παλέψω για τις διακρίσεις και από διάφορα πόστα ως Πρέσβειρα της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και γενικότερα με την ιδιότητά μου. Οπότε είχα τη δύναμη, γιατί είχα μια μεγάλη διάκριση και μου δόθηκε η ευκαιρία να παλέψω για πολλά πράγματα μετά.
- Πώς ήταν η πρώτη σας επαφή με τους Παραολυμπιακούς Αγώνες;
Στην αρχή όταν μου μίλησαν για τους Παραολυμπιακούς Αγώνες, ήμουν τελείως αρνητική. Είπα «όχι, εγώ δεν θα πάω ποτέ στους Παραολυμπιακούς», γιατί μέχρι τότε έκρυβα το πρόβλημά μου και οι συναθλητές μου δεν ήξεραν καλά καλά τι έχω. Οπότε λέω ξαφνικά δεν ξέρουν τι έχω και θα με δουν ότι πηγαίνω στους Παραολυμπιακούς; Κι ήμουν κάθετη πως «όχι, δεν πρόκειται να πάω ποτέ εκεί».
- Μέχρι πότε το κρύβατε;
Μέχρι να γίνω ενεργό μέλος στο Παραολυμπιακό Κίνημα, που πήρα τελικά την απόφαση στα 16 μου περίπου. Μέχρι τότε το έκρυβα πάρα πολύ καλά. Δεν είχα συναναστροφές, δεν πήγαινα γενικά πουθενά… Τα είχα όλα υπολογισμένα. Ήξερα πχ ότι αν πάω εκεί θα δυσκολευτώ σε αυτό, άρα δεν θα πάω. Ήταν όλα πολύ μελετημένα. Ή ήξερα ότι θα βάλω τα πράγματα μου εκεί, μετά θα τα βρω εκεί.
- Αυτό όμως δεν σας καταπίεζε;
Πάρα πολύ. Μετά που έπρεπε να πάρω αυτήν την απόφαση, μου λέει η αθλητική μου ψυχολόγος ότι «πρέπει να το κάνεις και για τη χώρα σου και για τα άλλα παιδιά που ίσως έρθουν στη συνέχεια με αφορμή τη δική σου συμμετοχή». Λίγο από εδώ, λίγο από εκεί, το ξεκινήσαμε σιγά σιγά… Με πάνε σε ένα Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, που το επίπεδο γενικά δεν ήταν και πολύ υψηλό, και γενικά η όλη εμπειρία από εκεί, ήταν πολύ κακή. Πάω μετά, το 2001 στους Κοινοπολιτειακούς Αγώνες που είχα διπλή συμμετοχή: και ως αρτιμελής αθλήτρια και ουσιαστικά πρώτη φορά επίσημα ως αθλήτρια με αναπηρία. Εκείνη τη στιγμή νιώθω ότι με βλέπουν όλοι συναθλητές μου και αισθάνομαι ουσιαστικά σαν να αποδέχομαι ότι ανήκω πια και εκεί. Αλλά ένιωθα πραγματικά πολύ άσχημα συναισθήματα. Μισούσα τη μητέρα μου, την αθλητική ψυχολόγο, ένιωθα ότι όλοι με κοιτάζουν… Ήταν μεγάλη η θλίψη.
- Και πότε άλλαξαν τα πράγματα;
Νόμιζα ότι το είχα υπό έλεγχο μέχρι τότε. Μέχρι που πήγα το 2002 στην πρώτη μεγάλη διοργάνωση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στην Αργεντινή και πραγματικά εκεί άλλαξαν όλα, γιατί ήταν αθλητές από όλον τον κόσμο, μια πολύ καλή διοργάνωση, καμία σχέση με τα υπόλοιπα. Έβλεπα όλους τους αθλητές να είναι χαρούμενοι, να γελάνε, να είναι αισιόδοξοι, να μη νιώθει κανένας κόμπλεξ με την αναπηρία του και άρχισα σιγά-σιγά να νιώθω ότι δεν πρέπει να «σφίγγομαι» για κάτι, για να μην καταλάβει κάποιος ότι έχω κάτι κι ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν ζητήσω βοήθεια, οπότε αρχίζω να νιώθω λίγο καλύτερα με τον εαυτό μου. Πιο ελεύθερη, πιο καλά, ξαναγελάω… Μετά είπα ότι εδώ ανήκω, εδώ νιώθω καλά, είχα αρχίσει να αποδέχομαι τον εαυτό μου και να εξοικειώνομαι λίγο παραπάνω με την αναπηρία. Αυτό ήταν ένας συνεχόμενος αγώνας για πάρα πολλά χρόνια, της αποδοχής του εαυτού μου.
- Τι σας δίνει δύναμη; Πώς ξεπερνάτε τις δυσκολίες;
Τις βλέπω σαν προκλήσεις να σας πω την αλήθεια. Σαν προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσω, και νιώθω ότι μετά ανακαλύπτω κάθε φορά ολοένα και περισσότερο τον εαυτό μου και προχωράω μπροστά. Δεν μου αρέσει να παραιτούμαι γενικότερα. Σίγουρα κι εγώ κλαίω, σίγουρα κι εγώ κάποιες στιγμές λέω «Τέρμα, μέχρι εδώ, δεν μπορώ να αντιμετωπίσω κάτι άλλο». Το νιώθω αυτό το συναίσθημα πάρα πολύ συχνά και ένιωσα την απόρριψη, ένιωσα τη διάκριση… Τα ένιωσα όλα αυτά τα συναισθήματα και ζω σε μια χώρα που δεν είναι εξοικειωμένη με τους ανθρώπους με αναπηρία, οπότε παλεύω καθημερινά για να διεκδικήσω τα αυτονόητα.
Εννοείται ότι με κουράζει κι ότι με στενοχωρεί και ότι με πληγώνει, γιατί το ζεις και από ανθρώπους πολλές φορές που δεν το πιστεύεις. Όπως από ανθρώπους που μπορεί να είναι κοντά σου ανά διαστήματα, αλλά μπορεί να ανακαλύψεις ότι τελικά δεν μπορούν να αξιολογήσουν ακριβώς αυτό που συμβαίνει. Και επειδή τα δύο τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί η όραση μου, αναγκάστηκα να κάνω μαθήματα κινητικότητας και προσανατολισμού με το μπαστούνι και ένιωσα τα ίδια συναισθήματα, όπως τότε που πρωτοξεκίνησε το πρόβλημά μου.
Έπρεπε να αποδεχτώ μια καινούρια κατάσταση, να ξανα-αποδεχτώ τον εαυτό μου, που δεν ξέρω αν τον έχω αποδεχτεί τελείως, γιατί πολλές φορές στο παρελθόν, πριν κανά χρόνο για παράδειγμα, προτιμούσα να κυκλοφορώ χωρίς το μπαστούνι. Προτιμούσα ή να χτυπήσω, ή να δυσκολευτώ, παρά να κρατάω το μπαστούνι.
- Τα τελευταία χρόνια ζείτε στην Αθήνα. Πώς είναι η καθημερινότητα σας; Αντιμετωπίζετε δυσκολίες;
Δυσανασχετούν άνθρωποι γιατί πρέπει να σου δώσουν προτεραιότητα, είτε σε κατάστημα, είτε σε τράπεζα. Και πολλές φορές δεν το ζητάω. Κάθομαι στην ουρά που δεν θα έπρεπε, γιατί θα έπρεπε και τα ίδια τα καταστήματα και οι υπεύθυνοι να μεριμνούν για αυτό… Δηλαδή στο εξωτερικό μόλις σε δουν, κατευθείαν σε βάζουν μπροστά. Εδώ όχι μόνο δε σε βάζουν, αλλά αν το διεκδικήσεις και λίγο, δυσανασχετούν οι υπόλοιποι. Τσακωνόμαστε στο σούπερ μάρκετ, γιατί κάθε φορά είναι παρκαρισμένος κάποιος άλλος, στο πάρκινγκ αναπήρων. Και μας λένε οι υπεύθυνοι των καταστημάτων «Και τι θέλετε να κάνουμε; Να φέρετε την αστυνομία». Ναι αλλά αν φέρουμε την αστυνομία, φοβούνται ότι θα χάσουν τους πελάτες τους. Ή άλλοι λένε «Για 2-3' το έβαλα». Ναι, όμως τον άλλον τον σκέφτεσαι που μπορεί να θέλει να ψωνίσει και να μην μπορεί να παρκάρει και να περιμένει, γιατί απλά βαριέσαι να πας στο πίσω πάρκινγκ;
Πλέον έχω και τη Λίμπερτι, που είναι σκύλος οδηγός. Είναι μια καινούρια κατάσταση για εμένα, ένας καινούριος αγώνας, να δίνω πάλι εξηγήσεις για τον σκύλο, να μου λένε «δεν μπορείτε να μπείτε με τον σκύλο», να τους λέω «είναι σκύλος – οδηγός», αυτοί να μου λένε «δεν καταλαβαίνουμε και απαγορεύεται» και πάει λέγοντας…
Αυτό που δεν καταλαβαίνει ο κόσμος δυστυχώς, είναι ότι το επόμενο λεπτό, την επόμενη μέρα και την επόμενη ώρα, μπορεί να βρεθούν οι ίδιοι σε αυτή τη θέση και δε νομίζω ότι θα τους άρεσε αυτή η αντιμετώπιση. Όλοι αυτοί, αν σκέφτονταν απλά και μόνο αυτό, νομίζω ότι θα ήταν όλα πολύ διαφορετικά. Αν συνέβαινε στους ίδιους ή στο παιδί τους, θα ήθελαν αυτήν την αντιμετώπιση;
- Για πιστεύετε ότι μερικοί δεν μπορούν να καταλάβουν το αυτονόητο;
Γιατί δεν υπάρχουν ποινές. Δεν υπάρχουν νόμοι, δεν υπάρχουν τιμωρίες. Επίσης, στο εξωτερικό, ο κόσμος είναι πιο εξοικειωμένος με το θέμα της αναπηρίας. Ξεκινάει αυτό από την παιδεία και από πολύ μικρή ηλικία. Αυτοί οι άνθρωποι είναι ενταγμένοι κανονικά στην κοινωνία και αξιοποιούνται. Γιατί το θέμα που έχει ο καθένας, είναι πρακτικό, δεν είναι ότι υστερεί στο μυαλό. Υπάρχουν τεράστια ταλέντα. Ο κόσμος νομίζει ότι όποιος κάθεται στο καρότσι ή όποιος έχει πρόβλημα αναπηρίας, είναι τυφλός κτλ, η θέση του είναι στο σπίτι. Δεν είναι φυσικά έτσι. Μπορεί μάλιστα να είναι πιο ικανός σε κάτι από οποιονδήποτε άλλο. Πρέπει να γίνουν κάποιες έντονες εκστρατείες, επί της ουσίας όμως, όχι να το κάνουμε επειδή πχ είναι Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας κτλ. Να γίνει κάτι πιο ουσιαστικό. Να γίνει μεγαλύτερη ενημέρωση και εξοικείωση με αυτήν την εικόνα, για να μην κοιτάζουν όλους αυτούς τους ανθρώπους λες και είναι εξωγήινοι...
- Η Πολιτεία σας στηρίζει; Τι θα θέλατε να πείτε στους αρμόδιους;
Θεωρώ ότι πρέπει να γίνονται περισσότερα πράγματα για τους ανθρώπους με αναπηρία. Να έχουν περισσότερες προσβάσεις και στον Αθλητισμό και στον Πολιτισμό και σε πολλούς τομείς της κοινωνίας, γιατί ουσιαστικά με τη στάση της, η κοινωνία τους αποκλείει από πάρα πολλά πράγματα. Πρέπει να καταλάβουν ότι το να δίνεις ένα επίδομα, σε έναν άνθρωπο με αναπηρία, 300 – 400 ευρώ, δεν τον βοηθάς να ζήσει. Δεν τον βοηθάς να έχει αξιοπρέπεια και να ζει όπως ζουν οι υπόλοιποι. Όταν είναι κάποιος σε καρότσι, ή τυφλός, έχει πολύ περισσότερες ανάγκες. Ένας τυφλός δεν μπορεί να οδηγήσει για παράδειγμα. Πρέπει να έχει ένα άτομο να τον βοηθάει. Πρέπει να γίνουν ανάλογα προγράμματα, ώστε αυτοί οι άνθρωποι να μπορούν να ζουν και να βγουν στην κοινωνία με αξιοπρέπεια. Γιατί όταν τους φέρεσαι έτσι και τους έχεις στη μιζέρια - γιατί ουσιαστικά δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις πρακτικές τους ανάγκες - εννοείται ότι δεν μπορούν να βγουν και προς τα έξω. Συν του ότι πέφτει όλο το βάρος στις οικογένειες, που για εμένα είναι τεράστιο λάθος. Να ζει δηλαδή ένας άνθρωπος με αναπηρία με τους γονείς του, μέχρι να πεθάνουν. Μετά τι γίνεται αυτός ο άνθρωπος; Πρέπει να γίνουν ανεξάρτητοι. Να ζουν μόνοι τους, να είναι αυτάρκεις και να μπορούν να εξυπηρετούν τον εαυτό τους.
Πολλές φορές οι παράγοντες εξαφανίζονται μετά την επιτυχία του αθλητή… Απλά, αυτό που δεν μπορούν να καταλάβουν και θα έπρεπε να το αντιληφθούν λίγο καλύτερα, είναι ότι ο αθλητισμός, δεν έχει μόνο αθλητική έκταση. Είναι και εξωτερική πολιτική, είναι και παιδεία, είναι και πολιτισμός, είναι πολλά πράγματα για μια χώρα. Που αν αξιοποιήσουν τον αθλητισμό γενικά, τους αθλητές και τις διακρίσεις, γενικότερα μέσα στο φάσμα της κοινωνίας, μόνο κέρδος μπορεί να έχει αυτό για μία κοινωνία και μπορούν και τα έσοδα της χώρας να αυξηθούν. Εύχομαι και ελπίζω ότι κάποια πράγματα θα αλλάξουν. Το επίπεδο των Παραολυμπιακών Αγώνων είναι πλέον πάρα πολύ υψηλό. Και θεωρώ ότι ευθύνη έχουν και οι αθλητές που θα πρέπει να αποτελούν πρότυπα. Ειδικά αυτοί που έχουν μεγάλες διακρίσεις, και να καταλάβουν ότι πέραν των μεταλλίων, έχουν και μία ευθύνη απέναντι στην κοινωνία και απέναντι στους νέους, γι' αυτό και πρέπει να έχουν ανάλογη και αντίστοιχη εικόνα.
- Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στον κόσμο;
Ο καθένας κουβαλάει τον δικό του σταυρό. Μπορεί να μην είναι αναπηρία, μπορεί να μην είναι διαφορετικότητα, μπορεί να είναι οποιοδήποτε προσωπικό πρόβλημα. Αυτό που θέλω να μεταφέρω, είναι ότι στη ζωή τίποτα δεν είναι δεδομένο και ακόμα και όταν ξυπνάμε και σηκωνόμαστε από το κρεβάτι και περπατάμε για να κάνουμε αυτά που θεωρούμε αυτονόητα, μπορεί την επόμενη στιγμή να μην θεωρούνται αυτονόητα και να αλλάξουν όλα στη ζωή μας. Οπότε πρέπει να εκτιμούμε το κάθε τι που έχουμε, το κάθε λεπτό, να ζούμε γιατί η ζωή είναι μία και δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες.
Εγώ αυτό που έχω κάνει, είναι να αρπάζω τις ευκαιρίες που μου δίνονται στη ζωή, να αξιοποιώ όσο περισσότερο μπορώ τα χαρίσματά μου και να παλεύω για να εξελίσσομαι. Αν ο καθένας από εμάς σκέφτεται ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο, πιστεύω ότι δεν θα ασχολούμαστε με μικρά πράγματα που νομίζουμε ότι είναι το τέλος του κόσμου και το μεγαλύτερο πρόβλημα και ότι θα πεθάνουμε με αυτό. Σίγουρα μπορεί να πετυχαίνουμε πράγματα, αλλά σίγουρα έρχονται και οι κακές στιγμές, και αυτός είναι για 'μένα ο κύκλος της ζωής. Δεν μπορούν να είναι όλα ωραία. Αυτό είναι και η μαγεία, ότι είναι ένας κύκλος που επαναλαμβάνεται και συνέχεια πρέπει να είμαστε εκεί για να παλεύουμε και να προσπαθούμε για το καλύτερο.
- Είστε παντρεμένη με τον γνωστό δημοσιογράφο Δημήτρη Χατζηγεωργίου. Εργάζεστε και οι δύο στο χώρο του αθλητισμού, από διαφορετική θέση. Αυτό βοηθάει ή δυσκολεύει τη σχέση σας;
Αυτό έχει τις δυσκολίες του εννοείται, γιατί όταν και οι δύο είναι σε τόσο υψηλό επίπεδο, αντιλαμβάνεστε ότι ο καθένας έχει τους δικούς του στόχους, που για να τους πετύχεις, ακολουθείς συγκεκριμένη διαδρομή. Πολλές φορές λείπει σε ταξίδια, λείπω κι εγώ, το πρόγραμμα είναι αυστηρό… Δεν έχουμε πολύ κοινωνική ζωή και συναναστροφές. Δηλαδή ο Δημήτρης Σαββατοκύριακα δουλεύει, ενώ εγώ το Σάββατο έχω ρεπό… Είναι μια κατάσταση γενικότερα όχι πολύ εύκολη, απλά επειδή ξέρουμε και οι δύο από υψηλούς στόχους και από πρωταθλητισμό, σεβόμαστε ο ένας τον στόχο του άλλου και τη δουλειά του. Οπότε όταν ξέρεις ότι έτσι είναι, επειδή είσαι κι εσύ πρωταθλητής, μπορείς να αντιληφθείς και τον απέναντί σου, ότι έχει τα όνειρά του και τους στόχους του.
Έτσι στηρίζει ο ένας τον άλλον πιο πολύ, ώστε να μπορούμε και οι δύο να πετυχαίνουμε στη ζωή μας αυτό που θέλουμε. Σίγουρα είναι σημαντικό ότι είναι στον χώρο ο Δημήτρης και ξέρει από αθλητισμό, έχει συναναστραφεί με αθλητές υψηλού επιπέδου, οπότε βοηθάει πολύ σε αυτό και μπορεί να με συμβουλέψει κάποιες στιγμές σε διάφορα πράγματα. Μέσα από τη δική μου καθημερινότητα, βλέπει από πολύ πιο κοντά και από πρώτο χέρι, πώς είναι η ζωή ενός αθλητή υψηλού επιπέδου και τον βοηθάει και αυτόν στη δουλειά του, να μπορεί να καταλαβαίνει τους αθλητές.
- Επόμενος στόχος οι Παραολουμπιακοί Αγώνες στο Παρίσι το 2024; Ποια είναι τα όνειρά σας από εδώ και πέρα;
Ξέρω ότι είναι από ακατόρθωτο ως δύσκολο, αλλά επειδή γενικά αντιμετωπίζω διάφορες προκλήσεις, είπα να ξεκινήσω αυτήν τη διαδρομή. Ακόμα κι αν δεν βγει, αν δεν πετύχει, νομίζω ότι η διαδικασία θα μου προσφέρει πάλι πολλά πράγματα. Πρέπει να είμαστε εκεί, alert, γιατί τότε θα έρθει και η ευκαιρία. Δεν πρέπει να έχεις παραιτηθεί στον καναπέ σου. Γενικότερα στόχος μου είναι αυτό που κάνω τόσα χρόνια και θα συνεχίσω να το κάνω: να έχω μια ενεργή παρουσία στην κοινωνία, γενικότερα σε θέματα αποδοχής, διακρίσεων, σε φιλανθρωπικό επίπεδο, δράσης… Γιατί εμείς οι αθλητές, έχουμε και αυτή την ευθύνη όπως είπα. Οπότε επειδή θέλω να είμαι ενεργή στην κοινωνία, θα συνεχίσω να το κάνω από διάφορες δράσεις και γενικότερα όποτε μου δίνεται η ευκαιρία βοηθάω και είμαι παρούσα σε ό,τι μου ζητηθεί. Σίγουρα ο χρόνος και το μέλλον θα δείξουν τι άλλο μπορεί να γίνει.