Σας έλειψαν οι σφυρίχτρες του Μουντιάλ; Το μωσαϊκό λαών στις κερκίδες; Αν ναι, ανεβείτε στην Ακρόπολη, εκεί που όλες οι λαλιές του κόσμου στριμώχνονται και απεγνωσμένες σφυρίχτρες φυλάκων προσπαθούν να επιβάλουν την τάξη. Χριστούγεννα στον Ιερό Βράχο.
«Ένας σπόρος που γυρίζει στον τόπο του, πρόκειται να βλαστήσει. Ένας Έλληνας που γυρίζει στον τόπο του, πρόκειται να βλαστημήσει» (Γιώργος Σεφέρης). Στη συναισθηματική, προσωπική μας γεωγραφία, ο τόπος ως εικόνα ταυτότητας και ως δυνατότητα είναι ταυτισμένος με τον βράχο της Ακρόπολης. Με τον ναό που προσκυνούν όλοι οι λαοί, όλες οι φυλές, όλες οι θρησκείες και που για τους μεγαλύτερους οραματιστές είναι ταυτισμένος με τη Δημοκρατία. Επιστρέφοντας στον τόπο αυτό, στις 27 Δεκεμβρίου, η πάντα ιερή και μετρημένη με εσωτερικούς ρυθμούς ανάβαση, έγινε ένας λόγος να βλαστημήσει κανείς.
Ελληνες μετρημένοι στα δάχτυλα των χεριών. Ουρές που ξεκινούν από τη γωνία της Μακρυγιάννη, σχηματίζουν ένα Ζ και οδηγούν στην είσοδο της Ακρόπολης, στα εκδοτήρια -λειτουργούν δύο, στην ουρά είμαστε περισσότερα από 300 άτομα. Κάτω από τον καυτό ήλιο, στέκομαι στην ουρά με επιμονή και μυρίζω αντηλιακό που οι τουρίστες βγάζουν και απλώνουν στο λευκό και ήδη κάπως καψαλισμένο δέρμα τους. Τι αλλόκοτη ουρά. Εχω συνηθίσει στην είσοδο σε σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους να υπάρχει μια κάποια χαμηλόφωνη παρουσία, το αίσθημα του δέους επιβάλλει μια σωματική τοποθέτηση στον χώρο.
Ουρές, μάσκες, στεφάνια στα μαλλιά
Εδώ, στην ουρά των Μυρίων έξω από το εκδοτήριο, το πλήθος μοιάζει με αυτό που συρρέει από νωρίς το πρωί έξω από πολυκαταστήματα του εξωτερικού για την Βlack Friday.
H κατάσταση είναι yolo, τα σελφοκόνταρα υψωμένα, έτοιμα να ξιφουλκήσουν στον αέρα με το που θα περάσει το σώμα από το τουρνικέ της εισόδου. Εχω δει πιο πειθαρχημένους και διακριτικούς να κάνουν ουρά έξω από κατάστημα Hermès. Πάγκοι με καλαμπόκια που ψήνονται και κάστανα και ξηρούς καρπούς έχουν στρατηγική θέση πλάι στην ουρά, σαν τις καντίνες με τα hot dog έξω από τα γήπεδα.
Μια μικρή παράλληλη ουρά σχηματίζεται όμως στον πάγκο πλάι στο δέντρο λίγο πριν ανέβεις το σκαλί για την τελική ευθεία. Πουλάει βαμμένα σε χρυσό χρώμα στεφάνια σαν και αυτά που απεικονίζονται να φοράνε στα αγάλματα οι θεές και οι κόρες της αρχαιότητας. Ένα πραγματικό χρυσορυχείο, κεφάλια παιδιών και γυναικών που λαμπυρίζουν κάτω από τον δυνατό ήλιο σε αυτή την αλλόκοτη λιτανεία προς την Ακρόπολη. Κάποιοι παραδίπλα παιδεύονται με τις οδηγίες για να βγάλουν ηλεκτρονικό εισιτήριο και να αποφύγουν τις ουρές.
Το έβλεπα αυτές τις μέρες στους δρόμους της Αθήνας. Η επέλαση των τουριστών δεν έχει προηγούμενο για αυτή την εποχή. Και ο καιρός έχει βάλει τα δυνατά του για να κάνει την παραμονή τους εδώ απίστευτα γοητευτική, ένα μικρό καλοκαίρι στην πόλη που τα καφέ και τα εστιατόρια δεν κλείνουν τα Χριστούγεννα και οι πολιτιστικές επιλογές είναι πολλές. Όμως εδώ, έξω από την Ακρόπολη, αυτή η εισροή έχει κάτι το ανοίκειο, το ενοχλητικό, το ανησυχητικό. Το ιερό βαραίνει από την εισβολή. Η εικόνα του Παρθενώνα με παράσιτα.
Σφυρίχτρες αντηχούν
Αφού καταφέραμε να περάσουμε και να μπούμε στον χώρο μετά από περίπου 20 λεπτά στη σειρά, αρχίζει η ανάβαση. Η ροή της έχει και αυτή παραβιαστεί. Τουρίστες πετάγονται μπροστά μας αλαφιασμένοι, κόβουν δρόμο, τρέχουν, σταματούν, σαν να είναι σε αλάνα και όχι σε ένα στενό δρόμο με χώμα, ή πέτρες που οδηγούν στην Ακρόπολη. Το να διαβάσεις τις πινακίδες είναι απλά αδύνατο, καθώς κάθονται μπροστά για ώρα και συζητούν. Και τότε αρχίζει ο ήχος που ταυτίστηκε με την επίθεση. Σφυρίχτρες.
Σφυρίζουν διαρκώς οι φύλακες που μοιάζουν να είναι σε κατάσταση απόγνωσης με αυτά που συμβαίνουν μπροστά τους. Πετάγομαι τρομαγμένη από μια βαριά, δυνατή, άγρια φωνή -get οut- από μια γυναίκα φύλακα που φωνάζει σε ένα παιδί να κατέβει από ένα γλυπτό. Οι γονείς γελούν. Αναρωτιέμαι πραγματικά: αυτές είναι οι οικογένειες που βλέπω στο εξωτερικό στα μουσεία, οι πειθαρχημένες, οργανωμένες, που τα παιδιά δεν φωνάζουν, ζωγραφίζουν στο πάτωμα, παρατηρούν, συζητούν με τους γονείς; Εδώ υπάρχει μια συμπεριφορά παραφοράς και ιδιοκτησίας.
Πλησιάζοντας προς τα Προπύλαια αισθάνομαι τυχερή που δεν έχω πέσει κάτω από κάποιο ελιγμό τουρίστα. Φοράω μάσκα πλέον, η πυκνότητα του κόσμου θυμίζει βαγόνι του μετρό λίγο πριν την έξοδο στο Σύνταγμα. Με σπρώχνουν. Αλλοι σταματούν μπροστά στα σκαλιά και αρχίζουν τις σέλφι. Για ώρα. Ω ναι, αρχίζει το όργιο των σέλφι, ενοχλείς όταν περπατάς και κοιτάς λεπτομέρειες του ναού, μπαίνεις στη μέση, ή κόβεις τη θέα.
Η Έμιλυ στην Ακρόπολη
Μια Ασιάτισα ντυμένη σαν την Εμιλυ στο Παρίσι περνάει τρέχοντας από μπροστά μου γελαστή με το κοντάρι του σέλφι και ψάχνει το ιδανικό κάδρο. Αλλοι, κοιτάζοντας την πινακίδα «μην αγγίζετε» στα Προπύλαια νιώθουν την ανάγκη να αγγίζουν τον κίονα γελώντας. Οι φύλακες σφυρίζουν μανιασμένα, φωνάζουν, ο περίπατος προς τον Παρθενώνα έχει αρχίσει, ξένοι ξεναγοί με γκρουπ μάς σπρώχνουν για να πάρουν τη θέση που θέλουν για την ξενάγησή τους. Νιώθω να ενοχλώ, γενικώς.
Ο ήλιος διαπερνά τον Παρθενώνα με έναν τρόπο ένδοξο, αμετακίνητα ένδοχξ, μια βροχή ομορφιάς στα μάτια στην ψυχή. Κλείνω τα αυτιά μου και κοιτάζω. Η μυρωδιά σουβλακιού αγγίζει τη μύτη μου, ένα ζευγάρι έβγαλε μια σακούλα με σουβλάκι πίτα από το σακίδιο και τρώει. Ο Παρθενώνας μου έγινε Disneyland.
Mυρίζει επίσης η χαρακτηριστική μυρωδιά του δέρματος από τα τουριστικά καταστήματα στην Πλάκα και το Μοναστηράκι, μυρίζει αντηλιακό, μυρίζει σουσάμι -θραύση κάνουν τα κουλούρια. Κοιτάζω δυο άτομα με αναπηρία σε καροτσάκια, άκρη άκρη στον νέα διαδρομή που τους επιτρέπει πλέον να ανεβαίνουν στην Ακρόπολη. Ένα όνειρο ζωής για αυτούς, ναι, που όμως δεν μπορούν να απολαύσουν ανάμεσα στους εκατοντάδες τουρίστες. Στέκουν από μακριά και κοιτούν.
Πόσοι χωράνε στο μνημείο της Ακρόπολης χωρίς να καταστρέφουν την εμπειρία της περιήγησης, χωρίς να παραβιάζουν κανόνες, ενδεχομένως και να θέτουν σε κίνδυνο σημεία του; Τα όρια στον υπερτουρισμό που βλάπτει εν τέλει την εμπειρία και τον ίδιο τον πολίτη πρέπει τα τεθούν. Ναι, ορεγόμαστε αύξηση του τουρισμού για την ενίσχυση της οικονομίας, όμως εδώ έχουμε να κάνουμε με το καταστροφικό σενάριο του ευτελισμού εν τέλει του τοπίου και του «προϊόντος». Η εμπειρία κινδυνεύει να εξοκείλει, να γίνει η Ακρόπολη το πολιτιστικό Φαληράκι της Ρόδου.