Ταξιδεύοντας σε τέσσερις ηπείρους, για πάνω από τρία χρόνια, ένας Πολωνός δημοσιογράφος, ο Witold Szablowski, εντόπισε τους πιο ασυνήθιστους μάγειρες και κλειστηκε μαζί τους στις κουζίνες.
Ανακάλυψε και κουβέντιασε επί ώρες και κατέγραψε σε ένα βιβλίο απίθανες ιστορίες από τους σεφ που μαγείρευαν, σε δύσκολες συνθήκες, για πέντε δικτάτορες.
Με ρεαλισμό και αφηγηματική δεινότητα, σε έναν συνδυασμό ρεπορτάζ και βιβλίου μαγειρικής, ο Witold Szablowski παρουσιάζει κομβικές στιγμές της ιστορίας του 20ού αιώνα, μέσα από την κουζίνα.
«Μαγειρεύοντας για έναν δικτάτορα»
Ο Szablowski εντόπισε τους μάγειρες που υπηρέτησαν πέντε δικτάτορες και μέσα από την μαγειρική τους, έμαθαν να επιβιώνουν σε δύσκολους καιρούς.
Μίλησε με τους ανθρώπους που μαγείρεψαν για Σαντάμ Χουσεΐν (Ιράκ), Ίντι Αμίν (Ουγκάντα), Εμβέρ Χότζα (Αλβανία), Φιντέλ Κάστρο (Κούβα), Πολ Ποτ (Καμπότζη).
Τι έτρωγε ο Πολ Ποτ ενώ δύο εκατομμύρια Καμποτζιανοί πέθαιναν από την πείνα; Έφαγε πραγματικά ο Ίντι Αμίν ανθρώπινη σάρκα; Γιατί ο Φιντέλ Κάστρο είχε εμμονή με μια συγκεκριμένη αγελάδα και τι έφαγε ο Σαντάμ Χουσεΐν αφού έδωσε διαταγή να δηλητηριαστούν με τοξικά αέρια δεκάδες χιλιάδες Κούρδοι.
Στο βιβλίο «Μαγειρεύοντας για έναν δικτάτορα» του Witold Szablowski
σε μετάφραση Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Οι μάγειρες πέντε δικτατόρων αποκαλύπτουν τα μυστικά τους.
Κλέφτικη ψαρόσουπα το πρωινό του Σανταμ
Για παράδειγμα για πρωινό ο Σαντάμ Χουσεΐν προτιμούσε κλέφτικη ψαρόσουπα. Για το κολατσιό ο Ίντι Αμίν έτρωγε γίδα ψητή. Το μεσημεριανό
του Εμβέρ Χότζα ήταν σεκέρ παρέ, το βραδινό του Φιντέλ Κάστρο ψάρι σε σάλτσα μάνγκο και το επιδόρπιο του Πολ Ποτ, μία σαλάτα με παπάγια.
Τα κόφτα του Σαντάμ
O Αμπού Αλί, ο μάγειρας του Σαντάμ αποκαλύπτει. «Μια μέρα ο πρόεδρος Σαντάμ Χουσεΐν κάλεσε τους φίλους του στο σκάφος του. Πήρε και μερικούς άντρες από την ασφάλειά του, τον γραμματέα του κι εμένα, τον προσωπικό του μάγειρα, και πήγαμε βόλτα στον ποταμό Τίγρη. Έκανε ζέστη – ήταν ένα από τα πρώτα ανοιξιάτικα βράδια εκείνης της χρονιάς. Δεν κάναμε τότε κανέναν πόλεμο, όλοι ήταν σε καλή διάθεση κι ένας από τους σωματοφύλακες, ο Σαλίμ, μού είπε: «Αμπού Αλί, κάτσε, σήμερα έχεις ρεπό. Ο πρόεδρος είπε ότι θα μαγειρέψει αυτός για όλους. Θα μας φτιάξει κόφτα».
«Ρεπό…» Χαμογέλασα, γιατί ήξερα πως στην υπηρεσία του Σαντάμ δεν υπήρχε τέτοια λέξη. Κι αφού θα τρώγαμε κόφτα, ξεκίνησα να ετοιμάζω τα πάντα για τη σχάρα. Άλεσα βοδινό και αρνίσιο κρέας, μισό μισό στο μείγμα, με ντομάτα, κρεμμύδι και μαϊντανό. Το έβαλα στο ψυγείο για να κολλήσει καλά στη σούβλα αργότερα. Ετοίμασα μια λεκάνη για το ξέπλυμα των χεριών, άναψα τη φωτιά, έψησα τις πίτες, έφτιαξα σαλάτα με ντομάτα και αγγούρι. Και μόνο τότε κάθισα».
«Στο Ιράκ κάθε άντρας νομίζει ότι ξέρει να ψήνει το κρέας στη σχάρα. Θα το κάνει ακόμα κι αν δεν ξέρει πώς. Το ίδιο και ο Σαντάμ: αυτά που έφτιαχνε, οι άνθρωποι τα τρώγανε συχνά από ευγένεια – αφού δεν θα πεις στον πρόεδρο ότι δεν σου αρέσει το φαγητό που ετοίμασε ο ίδιος. Δεν μου άρεσε όταν έπιανε να μαγειρεύει. Εκείνη τη μέρα σκέφτηκα όμως πώς δεν είναι δυνατό να μην πετύχεις τα κόφτα. Εάν έχεις έτοιμο το κρέας, το πατικώνεις και το κολλάς σε λεπτές στρώσεις στη σούβλα, το πιέζεις λίγο με τα δάχτυλα και μετά βάζεις τη σούβλα στη σχάρα για μερικά λεπτά – κι έτοιμα».
Οπως αποκαλύπτει ο μάγειρας του Σαντάμ, ο πρόεδρος έκανε το λάθος και έριξε στο κρέας ενα μπουκαλάκι ταμπάσκο, ήταν σαν δηλητήριο, κάνεις δεν μπορούσε να το φάει. «Ήμουν έξαλλος. Αν είχα χαλάσει εγώ το κρέας
έτσι, ο Σαντάμ θα μου ’δινε κλοτσιά στον πισινό και θα μου ’λεγε
να του δώσω πίσω τα χρήματα» είπα. Οπως αποκαλύπτει ο μάγειρας, κάποιος το ειπε στον Σαντάμ και εκείνος το φώναξε μπροστά του».
«Άκουσα ότι δεν σου άρεσαν τα κόφτα μου» είπε ο Σαντάμ με ύφος σοβαρό.
Οι φίλοι του, οι σωματοφύλακες, ο γραμματέας, όλοι τους με κοιτούσαν.
Φοβόμουν όλο και πιο πολύ. Δεν μπορούσα ν’ αρχίσω τώρα στα ξαφνικά να παινεύω το πιάτο του – θα ήξεραν πως λέω ψέματα.
Άρχισα να σκέφτομαι την οικογένειά μου: πού είναι τώρα η γυναίκα μου, τι κάνει, αν είχαν γυρίσει τα παιδιά μου κιόλας απ’ το σχολείο. Δεν ήξερα τι μπορεί να συμβεί, δεν περίμενα όμως τίποτα καλό. «Δεν σ’ αρέσει…» είπε ξανά ο Σαντάμ. Και ξαφνικά το έριξε στο γέλιο. Γέλαγε, γέλαγε… Γέλαγε ασταμάτητα κι όλοι όσοι κάθονταν στο τραπέζι μαζί του τον ακολούθησαν.
Και μετά ο Σαντάμ έβγαλε πενήντα δηνάρια, και είπε: «Έχεις δίκιο, Αμπού Αλί, αυτό παραήταν καυτερό. Σου δίνω πίσω τα λεφτά για το κρέας που το χαράμισα. Θα σου ετοιμάσω άλλο κόφτα, αλλά χωρίς αυτή τη σάλτσα. Θέλεις;» Ήθελα. Μου ετοίμασε λοιπόν το κόφτα χωρίς ταμπάσκο. Αυτή τη φορά ήταν πολύ νόστιμο, αλλά σ’ το λέω: το κόφτα είναι αδύνατο να μην το πετύχεις».
Κούμπα, πατσάς, σις κεμπάπ
Ο Αμπού Αλί μιλά για τη μαγειρική του. Το σις κεμπάπ είναι κομμάτια κρέας μαριναρισμένα από πριν με σκόρδο και διάφορα μπαχαρικά, ψημένα στη σχάρα και σερβιρισμένα με ρύζι ή μέσα σε σάντουιτς.
Κούμπα: μικρές μπαλίτσες από κρέας, ντομάτες και πλιγούρι που σερβίρονται στη σούπα.
Ντολμάς: κρέας αναμειγμένο με ρύζι και τυλιγμένο σε αμπελόφυλλα.
Ο πατσάς είναι εκλεκτή νοστιμιά: σούπα φτιαγμένη από πρόβειο
κεφάλι, μαζί με τα ποδαράκια και μέρη απ’ το στομάχι. Όλα αυτά τα
μαγειρεύεις ξεχωριστά. Πρέπει να τα ξεπλύνεις πολύ προσεκτικά και
κάθε τόσο να αφαιρείς το λίπος κι ό,τι άλλο επιπλέει στην επιφάνεια.
Χρησιμοποιείς το στομάχι για να φτιάχνεις πουγκάκια που τα γεμίζεις
με ψιλοκομμένα κομματάκια κρέας. Ο πατσάς μαγειρεύεται σε πολύ χαμηλή φωτιά, σχεδόν χωρίς μπαχαρικά, το πολύ να προσθέσεις λίγο πιπέρι, αλάτι, λεμόνι και ξίδι. Στο τέλος αναμειγνύεις αυτούς τους τρεις ζωμούς και προσθέτεις τα πουγκάκια με το κρέας. Η μεγαλύτερη λιχουδιά είναι τα μάτια.
«Όποτε έβλεπα ότι ήταν σε πολύ κακή διάθεση του έφτιαχνα ένα επιδόρπιο»
Λέει ο Κύριος Κ., μάγειρας του Εμβέρ Χότζα.
«Λόγω της δίαιτας που έκανε πεινούσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και γι’ αυτό ήταν συχνά ευερέθιστος. Πώς επηρέαζε αυτό τις αποφάσεις του; Σκέψου, τι αποφάσεις θα έπαιρνες εσύ αν ήσουν όλη την ώρα πεινασμένος και κακόκεφος; Όποτε έβλεπα ότι ήταν σε πολύ κακή διάθεση του έφτιαχνα ένα επιδόρπιο. Αυτό λειτουργούσε. Κατάφερνα έτσι να του φτιάξω τη διάθεση. Ποιος ξέρει πόσες ανθρώπινες ζωές έσωσα με αυτόν τον τρόπο».
«Οι λάτρεις του φαγητού και της ιστορίας θα βρουν αυτές τις αφηγήσεις συγκλονιστικές»
Το βιβλίο «Μαγειρεύοντας για έναν δικτάτορα» πρόκειται άμεσα να γίνει ταινία. Τα δικαιώματα για την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου έχουν αγοραστεί από την εταιρεία παραγωγής του ηθοποιού Channing Tatum.
Ο διεθνής Τύπος υποδέχτηκε με ενθουσιασμό το βιβλίο. «Αποκαλυπτικό και ταυτόχρονα ανατριχιαστικό» γράψουν οι Τhe Washington Post. «Μια ξεχωριστή ματιά στα παρασκήνια και την ιδιότροπη συμπεριφορά…» τονίζουν οι Financial Times για το βιβλίο. «Καθηλωτικό και απόλυτα πειστικό… Οι δικτάτορες αποκτούν σάρκα και οστά» σημειώνει η Sunday Telegraph. «Οι λάτρεις του φαγητού και της ιστορίας θα βρουν αυτές τις αφηγήσεις συγκλονιστικές» γράφουν σε αφιέρωμα στο βιβλίο οι Publishers Weekly
«Μαγειρεύοντας για έναν δικτάτορα» Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ