Φτιάχνουμε σούπες με συνταγές του Περικλή Κοσκινά και του Κρίτωνα Πουλή, ενώ ακούμε τη λίστα με τα τραγούδια που ενέπνευσαν τον Κωνσταντίνο Ρήγο όσο ετοίμαζε το «Πεταλούδες στο στομάχι». Η Ιρις Κρητικού μάς μυεί στα μυστικά της κεντητικής και βλέπουμε το όνειρο του Christo για τα γλυπτά του αιγηνίτικου ναού Αφαίας. Οι επιλογές.
Όταν ο Christo ήθελε να τυλίξει τα γλυπτά του ναού Αφαίας της Αίγινας
Κάθε φορά που τύλιγε με τα τεράστια υφάσματά του μνημεία και τοπόσημα ανά τον κόσμο ο Christo μαζί με την Jean Claude, με τον ιδιοφυή τρόπο της Τέχνης αντί να τα εξαφανίζει, γιγάντωνε την παρουσία τους και τον συμβολισμό τους στον χώρο. Καθόλου τυχαία, όταν πέρυσι, μετά τον θάνατό του, υλοποιήθηκε ένα παιδικό του όνειρο και τυλίχθηκε η Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι με 25.000 τ.μ. ανακυκλωμένου πολυπροπυλένιου, ασημί στην εξωτερική επιφάνεια, βαθύ μπλε στην εσωτερική, δεμένου με 3.000 μέτρα κατακόκκινου σκοινιού, ήταν σαν εγκαταστάθηκε ένας νέος Πύργος του Άιφελ στην πόλη. Ενας τεράστιος μαγνήτης για το παγκόσμιο κοινό.
Κοιτάζω το σχέδιό του, του 1988 όπου αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο ήθελε να δέσει, να τυλίξει, τα γλυπτά που προέρχονται από τον ναό της Αθηνάς Αφαίας της Αίγινας και βρίσκονταν στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου. Αναρωτιέμαι πώς θα ήταν να τα βλέπεις πίσω από το πανί που αναπνέει, με τις αλλεπάλληλες πτυχώσεις που καθορίζονται από τον τρόπο που μπαίνει ο αέρας και το φως στον χώρο. Και πώς αυτή η περίδεσή τους, θα ήταν σαν να τα μετέφερε στον τόπο όπου πρώτη φορά ορθώθηκαν, που για χάρη του και προν τιμήν της θεάς Αθηνάς δημιουργήθηκαν.
Photo: Shunk-Kender© 1969 Christo and Jeanne-Claude Foundation and J. Paul Getty Trust
Το μοναδικό αυτό σχέδιο με τις συνοδευτικές φωτογραφίες, εκτίθεται στην Γκαλερί Kalfayan στην Αθήνα, στην έκθεση «Blast from the Past» που άνοιξε για το κοινό χθες βράδυ (Πέμπτη, 26 Ιανουαρίου). “Wrapped Statues Aegina Temple” είναι ο τίτλος του έργου που βρήκε τη θέση του ανάμεσα στα υπόλοιπα 15 που περιλαμβάνουν έργα των Ελένη Βερναδάκη, Lynda Benglis, Νίκου Εγγονόπουλου, Βλάση Κανιάρη, Christoph Keller, Καρολίνας Κρασούλη, Μαρίας Λοϊζίδου, Brice Marden, Ράνιας Μπέλλου, Δημήτρη Νεβεσκιώτη, Nelly’s, Edward Steichen, Αλέκου Φασιανού, Γιανούλη Χαλεπά (θα επανέλθουμε αναλυτικά για την έκθεση).
Το έργο του Christo είναι ασημοτυπία με φωτοκολάζ, έχει διάσταση 90 επί 69 εκατοστά και είναι υπογεγραμμένο. Το έργο που ήταν πρόταση που ποτέ δεν υλοποιήθηκε βέβαια, παρουσιάστηκε στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου το 1991 και δεν είναι μια απλή άσκηση, αφού όντως υπήρχε η σκέψη να τυλιχθούν μαζί με άλλες δυο γλυπτικές συνθέσεις που στεγάζονται στο μουσείο. Ερευνητική αρχαιολογική ομάδα Γερμανών φέρονται να εντόπισαν τον ναό Αφαίας στην Αίγινα το 1811, και ένα χρόνο μετά ο Martin von Wagner τα αγόρασε σε δημοπρασία για λογαριασμό του Λουδοβίκου Α' της Βαυαρίας 17 γλυπτά, τους γνωστούς Αιγινήτες Πολεμιστές του Τρωικού Πολέμου. Από το 1827 πέρασαν στην ιδιοκτησία της Γλυπτοθήκης του Μονάχου.
Περικλής Κοσκινάς, Κρίτων Πουλής μοιράζονται τις περιζήτητες συνταγές για τις σούπες τους
«Όταν ήμουν νέα, κάθε φορά που κάτι δεν πήγαινε καλά – όταν έβγαζα ένα σπυράκι ή έσπαγαν τα μαλλιά μου- η μητέρα μου έλεγε “αδελφή μου, θα σου φτιάξω μια σούπα”. Kαι πραγματικά πίστευα ότι η σούπα θα εξαφανίσει τα σπυράκια και θα κάνει τα μαλλιά μου δυνατότερα». Η εξομολόγηση της Μάγια Αγγέλου μού θυμίζει αυτό το κάπως ντροπιαστικό ντελίριο που έπαθα έφηβη όταν κυκλοφόρησε το πρώτο από τη σειρά βιβλίων «Chicken soup for the soul». Συμφωνώ, η σούπα έχει κάτι το παρηγορητικό, το καθησυχαστικό. Ακόμα και αν την τρως μόνος σε ένα εστιατόριο ή μέσα από ένα χάρτινο κουτί που έφερε ο διανομέας στο σπίτι, είναι σαν να ξορκίζεις την μοναξιά σου, την κακή μέρα. Σαν να μην είσαι μόνος αλλά μια φιγούρα μητρική ή πατρική να σου έφτιαξε το γιατρικό στην κουζίνα.
Αυτές τις τελευταίες μέρες της άγριας κακοκαιρίας με τις φοβιστικές αστραπές, γίνεται το αυτονόητο γεύμα ή δείπνο. Σκέφτομαι τις σούπες που αγαπώ και φυσικά απολαμβάνω χειμώνα καλοκαίρι: την κοτόσουπα του Nolan με τις καυτερές πιπεριές και το ωμό αυγό που ανακατεύεις διαρκώς μέχρι να διαλυθεί και να δώσει την ιδανική υφή (με την placedo αίσθηση ότι συμμετέχεις στην δημιουργία της), με το ιδανικό κάψιμο. Την γαλλική κρεμμυδόσουπα του «Σπύρος και Βασίλης». Τις θρυλικές ψαρόσουπες του Περικλή Κοσκινά σε όλη την καριέρα του και φυσικά πλέον στην Cookoovaya του. Αλλά και την κολοκυθόσουπα που μπήκε στη ζωή μας πριν δυο μήνες περίπου από τον Κρίτωνα Πουλή στο Bon Bon Fait Maison Αtelier της Καλαμιώτου.
Ζήτησα από τον Περικλή Κοσκινά και τον Κρίτωνα Πουλή να μοιραστούν μαζί μας τις μαρμίτες και τις συνταγές τους και αυτοί χωρίς δεύτερη σκέψη το έκαναν. Ξέρω τι θα γευθείτε το Σαββατοκύριακο.
Σούπα Στήρα, του Περικλή Κοσκινά
Υλικά: 1, 5 κιλό στήρα (ή ροφό, σφυρίδα, καπόνι, σκορπίνα), 1,5 κρεμμύδι, 2 σκελίδες σκόρδο, λίγο βασιλικό, 2 τεμάχια τομάτας, 4 τεμάχια πατάτας, 6 τεμάχια κολοκυθιών, ελαιόλαδο, αλάτι, πιπέρι, λεμόνι, νερό.
Εκτέλεση: Σε μία κατσαρόλα πλατιά προσθέτουμε ελαιόλαδο, σοτάρουμε το κρεμμύδι, το σκόρδο και σβήνουμε με τριμμένη ώριμη ντομάτα. Στη συνέχεια προσθέτουμε τις πατάτες, κομμένες στη μέση ή στα έξι ανάλογα το μέγεθος, τα κοτσάνια από το βασιλικό, το ψάρι και μαγειρεύουμε για 35 λεπτά σε χαμηλή φωτιά με καπάκι. Δέκα λεπτά πριν το ψάρι είναι έτοιμο, προσθέτουμε ολόκληρα τα κολοκύθια, λίγο λεμόνι και τα φύλλα βασιλικού. Διορθώνουμε στο αλάτι και το πιπέρι και σερβίρουμε.
Κολοκυθόσουπα βελουτέ, του Κρίτωνα Πουλή
Υλικά: 800 γρ. με 1 κιλό κολοκύθα ξεφλουδισμένη κομμένη σε κομμάτια χωρίς τα σπόρια, 2 μεγάλα κρεμμύδια, 1 κουτάλια της σούπας ψιλικομμμένο τζίντζερ, 1 κουταλιά της σούπας βούτυρο αγελαδινό, 1 κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο , εμφιαλωμένο νερό μέχρι τη μέση από τις κολοκύθες για να ψηθούν. Άνθος αλατιού, κρέμα γάλακτος, φουντουκιά καβουρδισμένα, κολοκυθόσποροι καβουρντισμένοι
Εκτέλεση: Σε χαμηλή φωτιά τσιγαρίζουμε τα ψιλοκομμένα κρεμμύδια μέχρι να μαλακώσουν προσθέτουμε ελάχιστο αλάτι και στη συνέχεια Προσθέτουμε το τζίντζερ και την κολοκύθα την οποία την έχουμε κόψει σε μεγάλα κομμάτια. Σιγοψήνουμε ανακατεύοντας όλα τα υλικά μαζί και προσθέτουμε το εμφιαλωμένο νερό μέχρι τη μέση από τις κολοκύθες, κλείνουμε το καπάκι και ψήνουμε σε πολύ χαμηλή φωτιά για περίπου 20 λεπτά. Τσεκάρουμε αν έχει ψηθεί η κολοκύθα με ένα μαχαιράκι, αφαιρούμε τα περισσότερα υγρά του ψησίματος σε ένα άλλο σκεύος και με τη βοήθεια του ράβδο-μπλέντερ κάνουμε πολτό όλα τα υλικά. Εάν θέλουμε η σούπα μας να έχει πιο υδαρή υφή μπορούμε να προσθέσουμε λίγα από τα υγρά του ψησίματος.
Πριν το σερβίρισμα αλατοπιπερώνουμε, βάζουμε λίγο χυμό λεμονιού, προσθέτουμε λίγη κρέμα γάλακτος και τους ξηρούς καρπούς.
Radio Days του Κωνσταντίνου Ρήγου: Τι άκουγε στις πρόβες για το «Πεταλούδες στο στομάχι»
Μπορώ να σκεφτώ πολλούς λόγους για τους οποίους υπάρχει η φήμη ότι είναι χαρά Θεού να συνεργάζεσαι με τον Κωνσταντίνο Ρήγο. Κοιτάζοντας όμως την λίστα με τα τραγούδια που άκουγε τους μήνες που ετοίμαζε την παράσταση «Πεταλούδες στο στομάχι», μπορώ να βρω έναν καλό λόγο να θες να δουλεύεις μαζί του.
Έχω την εντύπωση ότι ο Ρήγος φέτος προσπαθεί να σπάσει ένα προσωπικό ρεκόρ, με τα πολλά και διαφορετικά πράγματα που κάνει. Από τις πιο πλήρεις και προσωπικές του υποθέσεις είναι η παράσταση αυτή που κάνει πρεμιέρα στις 10 Φεβρουαρίου στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Ο ίδιος υπογράφει τη σύλληψη, τη σκηνοθεσία, τον σκηνικό χώρο και έχει την μοναδική Ελευθερία Ντεκώ να φωτίζει την παράσταση και την Ερι Κύργια να υπογράφει το κείμενο.
Ποπ, ποπ και ξανά ποπ μουσική, Μαντόνα και Κάνιε Γουεστ και Εϊμι Γουάνχάουζ, και Πρινς υπάρχουν μεταξύ των 21 τραγουδιών. Αλλά και ένα και μοναδικό που φεύγει από αυτή την επικράτεια. Μια άρια του Μπαχ, το Ελέησον.
Τι σημαίνει αυτό, ρωτώ τον Κωνσταντίνο Ρήγο. «Να σου πω αρχικά ότι δεν ακούγονται όλα τα κομμάτια στην παράσταση, και όσα έχουν συμπεριληφθεί είναι διασκευασμένα. Περισσότερο είναι σημεία αναφοράς και έμπνευσης για το έργο. Από τον Μπαχ έχω επιλέξει την άρια της Ευσπλαχνίας. “Λυπήσου με θεέ μου”. Ακούγεται στην αρχή της παράστασης καθώς ένας ηθοποιός κάνει φλας μπακ στις σχέσεις της ζωής του.»
BUTTERFLIES IN MY STOMACH - the rehearsal soundtrack
And I Love Her - Kurt Cobain
Back to Black – Amy Winehouse
Erbarme Dich – J.S Bach, St. Matthew Passion
Erotica _ Madonna
First Six Months of Love - Michelle Gurevich
If I Can Dream – Elvis Presley
I love you – Billie Eilis
I'm Not In Love - Kelsey Lu
I'm Throught With Love - Marilyn Monroe & Matty Malneck and His Orchestra
Just me and you – The Dreamliners
Love is the drug – Roxy Music
Love Will Tear Us Apart - Joy Division
No Church in the Wild - Kanye West & Jay Z (Ft. Frank Ocean)
Not Enuff Love – Faithless
Si è spento il sole - Adriano Celentano
The ghost of love – David Lynch
We Cry Together - Kendrick Lamar , ft. Taylour Paige
Why the Butterflies – Prince
You Mean Everything to Me - Neil Sedaka
Young and Beautiful - Lana Del Rey
Η Ιρις Κρητικού αφηγείται την περιπέτεια της κλωστής που βρήκε τη θέση της στη σύγχρονη Τέχνη
Ολο και περισσότερο, όλο και πιο εντατικά, τα τελευταία χρόνια η κεντητική ανέρχεται σε μέσο ισχυρό καλλιτεχνικής έκφρασης στα μουσεία σύγχρονης Τέχνης. Υλικό ταυτισμένο με τη ζωή, την καθημερινότητα, τη χρήση, που όμως μπορεί να χτίσει αφηγήσεις για τον σκοπό της Τέχνης, η κλωστή ξεδιπλώνεται διαρκώς. Από τους πρώτους στην Ελλάδα που ασχολήθηκαν με τη δύναμή της, ήταν η ιστορικός Τέχνης και επιμελήτρια Ιρις Κρητικού.
Αύριο Σάββατο 28 Ιανουαρίου, στην έκθεση «Πολυκατοικία» που συνεπιμελείται με τον Νίκο Βατόπουλο στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, θα πραγματοποιηθεί ένα workshop για ενήλικες που με τίτλο «Κεντώντας το ιδιωτικό». Της ζήτησα να μας γράψει για το αδιάκοπο ίχνος της κλωστής στη ζωή της.
«Μέρος της απρόσμενης επιτυχίας της έκθεσης, πέρα από την προφανή ταύτιση των επισκεπτών της με τα εντόσθια και της δικής τους ζωής, είναι πιστεύω και τα πολλά διαφορετικά βλέμματα, οι πολλαπλοί τρόποι προσέγγισης, από τη σύγχρονη φωτογραφία και την αρχειακή ζωγραφική, μέχρι το βίντεο, την υφαντική και το κέντημα. Και οι περισσότεροι επισκέπτες, εντρυφώντας στο σύνολο, εστιάζουν ιδιαίτερα στην υφαντή «Πολυκατοικία» της Ιωάννας Τερλίδου και στις άτιτλες κεντητικές σημειώσεις δρόμου της Δήμητρας Κωνσταντινίδη, της νεότερης συμμετέχουσας στην έκθεση που κέρδισε τις εντυπώσεις στις πτυχιακές της ΑΣΚΤ τον περασμένο Σεπτέμβριο, παρουσιάζοντας ένα μεγάλης κλίμακας εργόχειρο με θέμα τις διαδρομές της στην πόλη, για να αφηγηθεί μια εντελώς σύγχρονη αυτοβιογραφική αστική συνθήκη.
Είναι αλήθεια ότι πολύ πριν το αφήγημα της Πολυκατοικίας και πολύ πριν η κλωστή που εμφανίζεται ισότιμα εδώ να έχει επίσης εσχάτως την τιμητική της σε τόσες ομαδικές και ατομικές εκθέσεις και διεθνείς συναντήσεις τέχνης από γκαλερί και μουσεία της χώρας μας έως την τελευταία Biennale της Βενετίας, αυτό που λέγεται textile art περιλαμβάνοντας πολλά και συναρπαστικά, εμένα με απασχολεί συστηματικά. Aνέκαθεν και όχι μόνον επειδή η μητέρα μου κεντώντας αυτοδίδακτα εδώ και πενήντα χρόνια εξελίχθηκε από το αρχικό χάος και την απλή αγάπη για την ελληνική παράδοση σε σπουδαία τολμώ να πω εικαστικό. Τα τελευταία χρόνια πολλοί αντιλήφθηκαν νομίζω τη σχέση μου με το αντικείμενο, εξαιτίας της αγαπημένης πολλών έκθεσης μου του 2018 “Ξόμπλια” -τον διάλογο του ανθού των Ελλήνων σχεδιαστών και καλλιτεχνών του εφαρμοσμένου με τη Λαογραφική Συλλογή και τις φορεσιές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Ο τίτλος της έκθεσης που ταξίδεψε τον περασμένο Οκτώβριο και ως το Παρίσι, αποτελεί ένα νήμα ο ίδιος, δίνοντας διακριτό τόπο σε πολυσχιδείς προσεγγίσεις και σε προφανείς ή και αθέατες συγκλίσεις μιας τρυφερής εκλεκτικής διαχρονικής συγγένειας του νήματος, στη συγκίνηση μπροστά στην εύθραυστη αλλά αυτόνομη ύπαρξη ενός μικροσκοπικού μα επίπονα κεντημένου ή υφασμένου κλώστινου μίσχου.
Πολλοί ωστόσο από τους συμμετέχοντες στα Ξόμπλια, είναι δικοί μου φίλοι και συνεργάτες εδώ και τριάντα χρόνια. Αγαπητά μέλη της ομάδας ΑΦΗ, που γιόρτασε πρόσφατα τα 40 της χρόνια με μια σπουδαία έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς –και ας επαινέσουμε στο σημείο αυτό το Μουσείο που πρωτοστάτησε στην ανάδειξη και στον διάλογο της παραδοσιακής ελληνικής χειρωναξίας με τη σύγχρονη τέχνη-, υπήρξαν οι πρώτοι συνεργάτες μου σε εκθέσεις όπως “Η Οδός Πειραιώς: Μεταμορφώσεις ενός Βιομηχανικού Τοπίου” (1996) αλλά και οι βασικοί διδάσκοντες στα εργαστήρια ενηλίκων που με θάρρος και θράσος έστησα στο αξέχαστο Campus Praxis στην Κηφισιά, γυρίζοντας από την Αγγλία το 1994 και υποστηρίζοντας με σθένος ό,τι ήδη είχα προλάβει να αγαπήσω σε πολύ νεαρή ηλικία παρακολουθώντας την ισοτιμία του εφαρμοσμένου στο εξωτερικό.
Έκτοτε, αυτός ο δρόμος δεν σταμάτησε ποτέ. Οι «Δεσμοί Ύλης» στο MOCA της Σαγκάης (2008), το «Ιχνηλατώντας την Κωνσταντινούπολη» στο Σισμανόγλειο Μέγαρο και την Εκκλησιαστική Σχολή της Χάλκης (2010), ο «Μυστικός Κήπος» στο Μέγαρο Μουσικής, η «Πρώτη Σημαία» στην Μονή Ευαγγελισμού της Σκιάθου και στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος (2021), το «Ντεφιλέ του Δρόμου» στο Φεστιβάλ Καραγκιόζη στο Ρομάντζο (2022), η «Ταπισερί» στον Πύργο Μπαζαίου (2022), τα 22 ΒΗΜΑΤΑ στο Βρυσάκι (2022), αλλά και εκθέσεις των τελευταίων ετών όπως το αφιέρωμα στον Θεόφιλο, τον «Ύμνο εις την Ελευθερία», την «Άλλη Θάλασσα», τα «Πιάτα της Ιστορίας» ή την τωρινή «Πολυκατοικία» όπου το νήμα δεν αποτελεί το μοναδικό μέσο αλλά εμφανίζεται ισοδύναμα, πιστώνουν την αγάπη και την έννοια μου αυτή, μαζί με δεκάδες διαλέξεις και εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες που πραγματοποιούνται από τότε που θυμάμαι τον ενήλικα εαυτό μου, ενισχύοντας το περιεχόμενο των εκθέσεων που με ενθουσιασμό και αρκετή τρέλα επιμελούμαι.
Το εργαστήριο «Κεντώντας το Ιδιωτικό» που σχεδιάσαμε με τη Δήμητρα, απευθύνεται σε όλους όσοι επιθυμούν να συνομιλήσουν και να μοιραστούν την προσωπική τους εμπειρία βίου στην ελληνική πολυκατοικία: Τη ζωή ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό, το θεατό και το αθέατο, το συλλογικό και το κατά μόνας. Έπειτα από σύντομη περιήγηση στην έκθεση, οι συμμετέχοντες με τη δική μας βοήθεια, θα μοιραστούν προσωπικές μνήμες, εμπειρίες και βιώματα κατοίκησης, αποτυπώνοντας στη συνέχεια με τη χρήση βελόνας και κλωστής τη δική τους αντίληψη της πολυκατοικίας που αποτελεί τη βασική ύλη της πόλης και δημιουργώντας ελπίζουμε ένα νέο συλλογικό κεντημένο έργο με παλίμψηστες σημειώσεις.»