Σαν τους δεινόσαυρους που ενέπνευσαν το ποίημα του Μπουκόφσκι, με τοτέμ- ακίνητες μαγνητικές εικόνες και λόγια σαν να εκτοξεύονται από τζούκμποξ, η «Χρυσή Εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου για το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Νόβι Σαντ της Σερβίας.
Ένα χρυσό πουλί μεγέθους 3 επί 5 μέτρα αιωρείται στη σκηνή -τεράστιο και ακίνητο- όχι ακριβώς φοίνικας, ούτε όμως και drone παρακολούθησης. Δεκατρείς χορευτές κινούνται από κάτω του σαν avatars παγιδευμένα σε ένα πυρετώδες όνειρο.
Κάμερες καταγράφουν, οθόνες λάμπουν, και κάπου στο φόντο, ο Μπουκόφσκι μουρμουρίζει ξανά κάτι για δεινόσαυρους. Οι δεινόσαυροι, εμείς γεννημένοι έτσι, να είμαστε έτσι, καθώς τα ασβεστωμένα πρόσωπα χαμογελούν, καθώς ο κ.Θάνατος γελά, καθώς οι ανελκυστήρες κόβονται, καθώς τα πολιτικά τοπία διαλύονται, καθώς το αγόρι στο σουπερμάρκετ έχει πτυχίο πανεπιστημίου, καθώς τα μολυσμένα ψάρια ξεστομίζουν τις μολυσμένες προσευχές τους. καθώς ο ήλιος κρύβεται, είμαστε, γεννημένοι έτσι, να είμαστε έτσι, με αυτούς τους προσεκτικά τρελούς πολέμους».
Μουσική Βαβυλώνα από γραμμόφωνα
Καλώς ήρθατε στο «Golden Age», την «Χρυσή Εποχή». Είναι το "μπαλέτο-τζούκμποξ" του 21ου αιώνα από τον Κωνσταντίνο Ρήγο για το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής -το οποίο και διευθύνει από το 2018. Ένα έργο που μοιάζει περισσότερο με ραγισμένη ντισκομπάλα παρά με κλασική χορογραφία — ένας καθρέφτης που αντανακλά πολυπρισματικά και πολλαπλασιαστικά το χάος της σύγχρονης ζωής.
«Δεν υπάρχει γραμμική αφήγηση, αλλά το έργο δεν είναι εντελώς αφηρημένο. Η βασική ιδέα είναι η έκπληξη το απρόβλεπτο», είπε ο Κωνσταντίνος Ρήγος στους Σέρβους δημοσιογράφους πριν την πρεμιέρα. Το έργο ξεδιπλώνεται σε τρία μέρη: το πρώτο ξεκινά σαν πάρτι, μια γιορτή που οδηγεί στη γέννηση νέων συστημάτων πίστης, και στο τρίτο μέρος, προχωρά προς το μέλλον.
«Το Golden Age διαταράσσει τα πάντα -εικόνες του παρελθόντος ή του μέλλοντος, στοχασμούς πάνω στην αγάπη, την πίστη, την εγκατάλειψη. Είμαστε ντυμένοι ή γυμνοί όπως ο αυτοκράτορας; Ελεύθεροι ή περικυκλωμένοι; Μαριονέτες του Θεού ή χειμωνιάτικοι ταξιδιώτες που ανακαλούν καλοκαιρινές νύχτες χωρίς τέλος; Μέσα στο ρινγκ, παλεύουμε με τον εαυτό μας ή με τις ίδιες μας τις σκιές, σε λίμνες άλλοτε σκοτεινές κι άλλοτε φωτεινές, γαλάζιες. Το έργο μαζεύει θραύσματα γεγονότων που άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα στη ζωή μας και στην ίδια την ανθρωπότητα. Είναι μια μουσική Βαβυλώνα από γραμμόφωνα, κασέτες, walkman, boombox, και μια μικρή ζωντανή ορχήστρα που μας συνοδεύει — όπως στον Τιτανικό — καθώς η ανθρωπότητα βυθίζεται» παρατηρεί ο Ρήγος. Και θραύσματα έργων του περνάνε από μπροστά μας.
Το έργο που συμπυκνώνει τα 35 χρόνια καριέρας του Ρήγου και το οποίο έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Βελιγράδι, στο πλαίσιο και του προγράμματος εξωστρέφειας του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος που στηρίζει παραδοσιακά την Λυρική Σκηνή. Και όσοι νομίζαμε ότι το πιο προσωπικό έργο του Κωνσταντίνου Ρήγου ήταν το «Χορός με την Σκιά μου» που είδαμε τον Νοέμβριο του 2019 αρχικά και στη συνέχεια τον Ιούλιο του 2019 στο Ηρώδειο, κάναμε λάθος. Γιατί η «Χρυσή Εποχή» είναι κατά τον δημιουργό της όλο του το σύμπαν.
Όταν ο Τραμπ "έκλεψε" τον όρο Golden Age
«Είναι ένα έργο για τη σύνδεση των ανθρώπων», είπε ο Ρήγος. «Μπορεί να μοιάζει με χάος, αλλά όλα γεννιούνται από το χάος». Όποιος γνωρίζει τον Ρήγο δεν μπορεί να μην χαμογελάσει με αυτή την αποστροφή του. Τον αποκαλούμε συχνά mr. connecting people. Αυτός που ενώνει ανθρώπους, ταλέντα, καταστάσεις, που συχνά μοιάζει να τους χωρίζει χαοτική απόσταση. Και όμως υπό την καθοδήγηση του Ρήγου σμίγουν και μεγαλουργούν. Προσφέρουν κάτι νέο, αλλιώτικο.
«Το Golden Age ανήκει στον 21ο αιώνα. Είναι ένα έργο φυσικού θεάτρου — ή αλλιώς, η κίνηση της εποχής μας — από την οποία γεννιέται ένας νέος κόσμος, που ακόμα δεν μπορούμε να δούμε, ή πιο σωστά, το μέλλον», είπε ο Κωνσταντίνος Ρήγος, χορογράφος και σκηνοθέτης του έργου, στη συνάντησή του με Σέρβους δημοσιογράφους, λίγο πριν την πρεμιέρα στις 8 το βράδυ της 12ης Απριλίου.
Είναι σημαντικό να ακούς τον λόγο του δημιουργού. Στην περίπτωση του Ρήγου, αυτό βοηθά να ανακαλύψει ο θεατής ότι πίσω από την δαιμόνια εικαστικότητά του και την πληθωρική του σωματική γλώσσα, βρίσκεται ένας πολίτης με έντονη επίγνωση και κριτική ματιά στο σύγχρονο πολιτικό σύστημα. Ακόμα και πίσω από χειρονομίες σκηνικές που δεν μπορείς να «διαβάσεις».
Στο Νόβι Σαντ, την πόλη με τον νωπό δικό της Επιτάφιο
Είπε χαρακτηριστικά στη συνέντευξη Τύπου στους Σέρβους δημοσιογράφους -έχουμε νοσταλγήσει κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα, ομολογώ: «Η παραγωγή είναι σύγχρονη: μια τεράστια οθόνη καλύπτει όλη τη σκηνή, χρησιμοποιούνται κάμερες και κινητά τηλέφωνα — έχουν γίνει οι νέοι μας ναοί, η πίστη στην οποία στρεφόμαστε καθημερινά — και οι ίδιες αυτές συσκευές καταγράφουν και το κοινό. Όταν ξεκινήσαμε να δημιουργούμε αυτή τη χορογραφία πέρσι, δεν γνωρίζαμε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα "έκλεβε" τον όρο Golden Age και θα του προσέδιδε μια τόσο έντονη πολιτική χροιά».
Είναι συμπτώσεις που συχνά έρχονται να συναντήσουν τη δουλειά δημιουργών που παραμένουν στενά συνδεδεμένοι με την πραγματικότητα και όχι κλεισμένοι στο κάστρο της τέχνης και του ναρκισσισμού τους. «Για μένα, σε αυτό το έργο, η φράση σημαίνει επιθυμία, ειρωνεία, κριτική απέναντι στην κοινωνία που ζούμε, αλλά και έναν στοχασμό πάνω στο δικό μου καλλιτεχνικό παρελθόν — την όπερα, την κίνηση, το μπαλέτο. Είναι ένα είδος μανιφέστου, στο οποίο βασίστηκα στα λόγια του Τσαρλς Μπουκόφσκι για "ανθρώπους σαν δεινόσαυρους", και σε ένα ποίημα του Πολ Όστερ για την καταστροφή και τι αυτή φέρνει», τόνισε ο Ρήγος σε ομιλία του στο Εθνικό Ίδρυμα Χορού.
Το έργο για τη νέα εποχή με οδηγό τον Μπουκόφσκι, τον Όστερ, το σπαρακτικό εικαστικό όραμα, τον Τραμπ, τους πολέμους και όσα ευτυχώς δεν πεθαίνουν μέσα μας, σπαρακτικά έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στην πόλη όπου την 1η Νοεμβρίου κατέρρευσε η στέγη σιδηροδρομικού σταθμού σκοτώνοντας 15 ανθρώπους. Μια πόλη που ακόμα θρηνεί και έχει σημάδια του δικού της επιταφίου ορατά.
Η παράσταση διαρκεί 70 λεπτά. Η σκηνή του Σερβικού Εθνικού Θεάτρου ντύθηκε ολόκληρη στα χρυσά, με δεκατρείς χορευτές από το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής να ερμηνεύουν το έργο. Το 50μελές αυτό σύνολο διατηρεί ένα ρεπερτόριο που περιλαμβάνει κλασικά, νεοκλασικά και σύγχρονα έργα, παραμένοντας σε διαρκή διάλογο με τις διεθνείς χορογραφικές τάσεις.
Άγγιξε ένα νεύρο του σύγχρονου κοινού
Πρόκειται για συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Φεστιβάλ Χορού του Βελιγραδίου. Η πρωτότυπη μουσική γράφτηκε κυρίως από τον Θοδωρή Ρέγκλη, έναν νέο Έλληνα συνθέτη γνωστό για τη δουλειά του στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Η μουσική του έργου περιλαμβάνει επίσης διάσημες όπερες, ροκ, ρεμπέτικα, ποπ και παραδοσιακούς ελληνικούς ήχους. Τα σκηνικά σχεδίασε ο ίδιος ο Ρήγος σε συνεργασία με τον γλύπτη Πέτρο Τουλούδη, ενώ τα κοστούμια φέρουν την υπογραφή της Ιωάννας Τσάμη.
Το έργο είναι και μια αναφορά στο «Bossa Nova», έργο μεθυστικής συνθήκης που ανέβηκε το 2008 στο Εθνικό Θέατρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2004 ο Κωνσταντίνος Ρήγος είχε παρουσιάσει στη φεστιβαλική σκηνή της Σερβίας το «Winterrise» το 2004, ενώ πέρυσι άνοιξε το Φεστιβάλ Χορού στο Νόβι Σαντ με την ομιλία του.
Το κοινό εκεί τον γνωρίζει, λοιπόν. Και αγκάλιασε το έργο. Ήδη από την επόμενη μέρα τα μέσα ενημέρωσης στην Σερβία έγραφαν ότι κοινό του Νόβι Σαντ, αγκάλιασε θερμά την παράσταση. «Η αίθουσα ήταν κατάμεστη, η συγκίνηση διάχυτη, και οι αντιδράσεις ενθουσιώδεις. Το πείραμα του Ρήγου — ένα φιλμικό, σωματικό, τεχνολογικά φορτισμένο θέαμα — έμοιαζε να έχει αγγίξει ένα νεύρο του σύγχρονου κοινού», διαβάζουμε σε κριτική.
Το Golden Age έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Νόβι Σαντ και θα συνεχίσει την διεθνή του διαδρομή. Πρώτα όμως, τον Μάιο, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Αθήνα, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (9, 10, 14, 16 και 17 Μαΐου 2025).
Και κάπως έτσι, μέσα από τον χρυσό κύκλο του πουλιού και των οθονών, γεννήθηκε μια νέα γλώσσα κίνησης. Το «Golden Age» δεν είναι εποχή. Είναι επιθυμία.