Ο χαμένος τεράστιος πίνακας που βρήκαν πριν χρόνια στο Τατόι, τώρα εκτίθεται στη Χίο [εικόνες] - iefimerida.gr

Ο χαμένος τεράστιος πίνακας που βρήκαν πριν χρόνια στο Τατόι, τώρα εκτίθεται στη Χίο [εικόνες]

ΠΙΟΠ
Άτομο με οπτική αναπηρία έχει την δυνατότητα να ανακαλύψει το έργο με πρωταγωνιστή τον Προμηθέα

Από την εξαφάνιση στο υπόγειο του Τατοΐου μέχρι την απτική του μεταφορά στο Μουσείο Μαστίχας Χίου του ΠΙΟΠ, ο εμβληματικός πίνακας του Carl Bloch αποκτά δεύτερη ζωή και πρώτη φορά γίνεται προσβάσιμος σε όλους.

Στη Χίο, στο Πυργί, εκεί που το άρωμα της μαστίχας συναντά την αλμύρα του πελάγους, ένας δεσμώτης λυτρώνεται ξανά. Ο «Προμηθεύς Λυόμενος εν Χίω» ζωγράφου Carl Bloch, έργο μνημειακών διαστάσεων και υψηλού συμβολισμού, εκτίθεται αυτό το καλοκαίρι στο Μουσείο Μαστίχας Χίου του ΠΙΟΠ όχι μόνο ως εικαστικό τεκμήριο μιας άλλης εποχής, αλλά και ως μια πράξη προσβασιμότητας.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Για πρώτη φορά στην ιστορία του, το έργο καθίσταται προσβάσιμο σε άτομα με οπτική αναπηρία. Μια σπάνια συνάντηση ανάμεσα στο χθες και το αύριο, στη μνήμη και στη συμπερίληψη.

Ένα έργο σε αναμονή απελευθέρωσης

Το 2012, στα υπόγεια του πρώην Βασιλικού Κτήματος στο Τατόι, συντηρητές του Υπουργείου Πολιτισμού ανακάλυψαν έναν επιμελώς τυλιγμένο καμβά. Όταν ξεδιπλώθηκε, το παρελθόν ξύπνησε: μπροστά τους στεκόταν ο «Προμηθεύς Λυόμενος εν Χίω», πίνακας διαστάσεων 4,35 x 3,19 μέτρων, έργο του Carl Bloch, φιλοτεχνημένο στη Ρώμη το 1864 κατόπιν παραγγελίας του νεαρού τότε βασιλιά της Ελλάδας Γεωργίου Α΄.

Ο πίνακας παρουσιάζει τον Ηρακλή τη στιγμή που σπάει τις αλυσίδες του Προμηθέα. Σύμφωνα με έρευνες στη Βασιλική Πινακοθήκη της Δανίας, το έργο είχε παραγγελθεί ως συμβολική αναπαράσταση της Επανάστασης του 1821, και της απελευθέρωσης του ελληνικού λαού — μια χειρονομία γεωπολιτικού και αισθητικού βάρους, που επιβεβαίωνε τη βαθιά πολιτιστική σύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Δανίας.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Αφού εκτέθηκε με πρωτοφανή επιτυχία στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών της Κοπεγχάγης το 1865, μεταφέρθηκε στην Αθήνα και τοποθετήθηκε, πιθανότατα, στο μεγάλο κλιμακοστάσιο των παλαιών Ανακτόρων (σημερινή Βουλή). Κατόπιν ταξίδεψε ξανά στη Δανία το 1910 και το 1932 — και μετά χάθηκε. Για δεκαετίες θεωρείτο κατεστραμμένος ή εξαφανισμένος.

Ώσπου, σχεδόν ενάμιση αιώνα μετά τη δημιουργία του, ο Προμηθέας βρέθηκε ξανά δεσμώτης — αυτή τη φορά στο υπόγειο του Τατοΐου. Το 2022 χαρακτηρίστηκε μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από το ΚΣΝΜ του ΥΠΠΟ, και έκτοτε, σταδιακά, άρχισε να επανέρχεται στο φως.

Στο Πυργί: ένα έργο, ένα νησί, ένα μήνυμα

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η παρουσίαση του έργου στη Χίο είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς με τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων. Η έκθεση με τίτλο «Προμηθεύς Λυόμενος εν Χίω» αποτελεί την τελευταία στάση του πίνακα προτού εγκατασταθεί μόνιμα στην Έπαυλη του Κτήματος Τατοΐου.

Και όμως, αυτή η ενδιάμεση στάση δεν είναι απλώς γεωγραφική. Είναι βαθιά σημαίνουσα. Διότι στη Χίο, για πρώτη φορά, ο πίνακας γίνεται προσβάσιμος σε άτομα με οπτική αναπηρία, μέσα από ένα ολοκληρωμένο σύνολο παρεμβάσεων: απτική αναπαράσταση του έργου από την εικαστικό Δανάη Σακελλάρη με χρήση διαφορετικών υφών, ακουστική περιγραφή στα ελληνικά και στα αγγλικά, προσβάσιμα κείμενα και έντυπα Braille.

Πίσω από αυτή την πρωτοβουλία βρίσκεται η συνεργασία του Ιδρύματος με τον πολιτιστικό οργανισμό liminal, που εξειδικεύεται στην ανάπτυξη πρακτικών προσβασιμότητας. Ένα έργο που κάποτε ανήκε στους εστεμμένους, ανοίγεται τώρα σε κάθε πολίτη.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στα εγκαίνια της έκθεσης, ο Φάρος Τυφλών Ελλάδος παρευρέθηκε εκπροσωπούμενος από τη Γενική Γραμματέα του Δ.Σ. κα Γεωργία Λούζη Ρουκουτάκη και το μέλος του Δ.Σ. κο Λευτέρη Παπαπέτρο. Η παρουσία τους δεν ήταν συμβολική· ήταν βαθιά ουσιαστική. Όπως δήλωσε ο φορέας: «Πρόκειται για μία σπουδαία πρωτοβουλία προσβασιμότητας και συμπερίληψης, καθώς για πρώτη φορά, το εμβληματικό έργο του Carl Bloch καθίσταται προσβάσιμο σε άτομα με οπτική αναπηρία, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα ισότητας και σεβασμού στο καθολικό δικαίωμα στην τέχνη και στον πολιτισμό».

Ο πίνακας δεν είναι μόνο ιστορικά σημαντικός. Είναι και συμβολικά επίκαιρος. Ο Προμηθέας, δεμένος στον βράχο από τον Δία για το έγκλημα της γνώσης, λυτρώνεται από τον Ηρακλή. Η φωτιά —το δώρο στους ανθρώπους— δεν είναι απλώς τεχνολογία· είναι πολιτική και υπαρξιακή χειραφέτηση.

Σε μια εποχή όπου το δικαίωμα στον πολιτισμό δεν είναι δεδομένο για όλους, η απελευθέρωση του Προμηθέα αποκτά νέα ανάγνωση. Δεν πρόκειται μόνο για την απελευθέρωση ενός Τιτάνα από τα δεσμά του. Πρόκειται για την απελευθέρωση του ίδιου του πολιτισμού από την ελιτίστικη του κληρονομιά.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η επιλογή του Μουσείου Μαστίχας Χίου ως προσωρινής έδρας του πίνακα δεν είναι τυχαία. Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς τα τελευταία χρόνια χτίζει έναν πολιτισμό εκτός πρωτευούσης, προσφέροντας μουσεία, εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις πολιτισμού σε τόπους που συχνά παραμένουν στο περιθώριο των θεσμικών πρωτοβουλιών.

Η θεσμική πράξη ως πράξη φροντίδας

Για την Αλεξάνδρα Ράπτη, διευθύντρια του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, η επιστροφή του πίνακα στο φως και η επιλογή της Χίου δεν είναι απλώς μια ακόμη πολιτιστική δράση: «Σταθερά προσηλωμένοι στις δημιουργικές συμπράξεις, στο πεδίο του πολιτισμού, με στόχο την ενίσχυση της πολυτροπικής επικοινωνίας μας με τους ανθρώπους, στην Περιφέρεια, παρουσιάζουμε τον εμβληματικό πίνακα «Προμηθέα Λυόμενο» του Carl Bloch στο Μουσείο Μαστίχας Χίου, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού. 

Στην έκθεση, με τη συνδρομή εξειδικευμένων συνεργατών, διασφαλίσαμε ότι όλοι, ανεξαιρέτως, μπορούν να θαυμάσουν την εντυπωσιακή ζωγραφική σύνθεση δια χειρός Bloch, με τους υψηλούς συμβολισμούς και τα αλληγορικά μηνύματα. Ιδιαιτέρως συγκινητική ήταν, αναμφισβήτητα, η στιγμή κατά την οποία η Γενική Γραμματέας του Δ.Σ. του Φάρου Τυφλών, η κ. Ρουκουτάκη είχε, πρώτη την ευκαιρία στη διάρκεια των εγκαινίων, να ψηλαφίσει την απτική απόδοση του πίνακα και να μας μεταφέρει τις εντυπώσεις της».

Η έκθεση συνοδεύεται από πλήθος παράλληλων δράσεων: θεατρικές παραστάσεις, αφηγήσεις για παιδιά, εργαστήρια οικολογικής συνείδησης, και διαδραστικά προγράμματα για όλες τις ηλικίες. Έτσι, το έργο γίνεται όχι μόνο ορατό, αλλά και βιώσιμο.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Παράλληλες δράσεις

21 Αυγούστου | 21:00

“Προμηθέας Λυόμενος” | Θεατρική παράσταση
Με το θεατρικό σχήμα Θεατροποιοί Χίου
Σε μετάφραση Λορέντζου Μαβίλη.
Πρωταγωνιστεί ο Σταύρος Σπυράκης

24 Αυγούστου | 11:00

“Σπιζαετός: Ο αετός της Μεσογείου” | Οικολογικό εργαστήρι για παιδιά 5–15 ετών
Με τη συμμετοχή της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας & των Φίλων Μονοπατιών Χίου
Περιήγηση, κουκλοθέατρο και βιωματικά παιχνίδια.

31 Αυγούστου | 11:00

“Ο Προμηθέας που αγαπούσε τους ανθρώπους” | Διαδραστική αφήγηση & εργαστήρι για οικογένειες
Με ζωντανή μουσική και εικαστική απασχόληση για παιδιά 7–12 ετών.
Συντονίστρια: Ανεζούλα Κατσιμπίρη

www.piop.gr

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο 
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Tο iefimerida.gr δημοσιεύει άμεσα κάθε σχόλιο. Ωστόσο δεν υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Σχόλια με ύβρεις διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Χρήστες που δεν τηρούν τους όρους χρήσης αποκλείονται.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ