Λίγες μέρες αφότου κέρδισε το Rose International Dance Prize, ο Χρήστος Παπαδόπουλος βρίσκεται στις τελικές πρόβες για ένα έργο που μοιάζει με υπόσχεση στο νεανικό του εαυτό: το «My Fierce Ignorant Step» στη Στέγη. Ήμασταν εκεί, στη σκηνή που τα σώματα δεν χορεύουν απλώς: θυμούνται, αναμετριούνται, επιμένουν.
Πριν από τρία χρόνια, ο Χρήστος Παπαδόπουλος μου είχε πει κάτι που έμεινε θολά μετέωρο στη μνήμη μου, σαν ήχος που ακούγεται μέσα σε αυτοκίνητο με παράθυρα ανοιχτά που περνά μέσα από δάσος. Μιλούσε για έναν «ποιητικό παραλήρημα», μια ιδέα που υπήρχε, σπερματικά.
Όμως τότε μιλούσαμε για την πρεμιέρα του "Larcen C", πάλ στη Στέγη, που αμέσως μετά έκανε παγκόσμια περιοδεία και που πριν λίγες εβδομάδες οδήγησε στην βράβευση του Χρήστου Παπαδόπουλου με το πολυπόθητο βραβείο χορού Rose International Dance Prize του Sadler’s Wells. Ένα νέο διεθνές βραβείο χορού που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 40.000 στερλινών.
Βράδυ Τρίτης τον βρίσκω στις πρόβες για το νέο του έργο το «My Fierce Ignorant Step», που κάνει πρεμιέρα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στις 8 Μαΐου. Περίεργο, η μεγάλη αίθουσα μοιάζει πιο μικρή, μια αγκαλιά, με τους πέντε βασικούς συντελεστές στα καθίσματα των θεατών και τους δέκα χορευτές στη σκηνή, σώματα αχνιστά από την ενέργεια. Οι χορευτές κάνουν μια διαδρομή, μία καταδρομή από την κατάσταση της νωχελικής αποστασιοποίησης στο πάθος, τα άλματα, την θέληση του μαζί.
Δεν είναι απλώς η νέα του χορογραφία το «My Fierce Ignorant Step». Είναι, μια συμφωνία με τον νεανικό του εαυτό. Με την πίστη τού τότε, ότι "όλα θα πάνε καλά, ότι θα τα καταφέρουμε". Όχι μόνος. Μαζί. Μια συμφωνία να σωματοποιήσει και να κάνει αίτημα την ορμή που ένιωθε ακούγοντας τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
«Σκεφτόμουν συνέχεια τα εφηβικά μου χρόνια στην Νεμέα», μου είπε στη διάρκεια της πρόβας. «Εκείνη τη θρασύτατη ελπίδα μου για το μέλλον. Την πίστη ότι όχι απλώς μπορούμε, αλλά ότι θα τα καταφέρουμε. Και μάλιστα, μαζί.» Είναι συγκινητικό – σχεδόν αποστομωτικό – να ακούς έναν καταξιωμένο δημιουργό να επιστρέφει όχι μόνο στις καταβολές του, στην πόλη που μεγάλωσε ανάμεσα σε αμπέλια και αρχαιότητες, αλλά και στην αφέλεια που τις συνοδεύει. Όχι για να τη διακωμωδήσει, αλλά για να τη φροντίσει. «Αυτή η δουλειά είναι ένας τρόπος να επαναδιαπραγματευτώ το παρόν μου», λέει. «Να ξαναβρώ την ουσία μου».
Τα πρώτα δέκα λεπτά της πρόβας, τα σώματα σαν ένα, κάνουν μικρούς βηματισμούς, σχεδόν επί τόπου στην σκηνή όσο ακούγεται ένα ρυθμικό ταπ, ταπ. Ανεπαίσθητα, τόσο που ακούω το τρίξιμο των ρούχων των χορευτών. Ένας μετρονόμος αποκαμωμένος. Νιώθω να βυθίζομαι, να αποκοιμιέμαι, να χαλαρώνω. Ξάφνου το ταπ, ταπ, πυκνώνει αλλάζει υφή ο ήχος. Σαν να χτυπάς το χέρι πάνω σε μια επιφάνεια ντυμένη με δέρμα. Πιο παχύ, πιο ταχύ, τα σώματα φυσικά ακολουθούν, σαν να χορογραφούνται από τον παλμό της καρδιάς που τώρα επιταχύνει. Αιματώνεται καλύτερα.
Η χορογραφία, ψιθυρίζει ο Χρήστος Παπαδόπουλος, βασίστηκε σε μια διαδικασία «αυτοματογραφής». Όπως στη γραφή όπου κάποιος γράφει αδιάκοπα χωρίς να σηκώσει το στυλό, έτσι και οι χορευτές, με δική του καθοδήγηση, κινούνται χωρίς να σταματούν, χωρίς να επιτρέπεται καμία επανάληψη. «Η φόρα που παράγει το υλικό είναι πιο σημαντική από το ίδιο το υλικό», λέει. "Είναι μια φρενίτιδα". Ένας ρυθμικός τιτάνας.
Σταδιακά η σκηνή γεμίζει με μια ασταμάτητη ενέργεια που δε μοιάζει με τίποτα γνώριμο. Κάτι ανάμεσα σε βεβιασμένο βήμα και ιεροτελεστία. Όχι προς τα έξω – αλλά προς τα μέσα. Ο χρόνος καμπυλώνει. Ο ρυθμός δεν επαναλαμβάνεται. Οι ανάσες δεν συμπίπτουν ποτέ πλήρως. Και μέσα από αυτή τη δυσκολία, γεννιέται κάτι απρόσμενα ενωτικό: η ανάγκη του ενός για τον άλλον.
«Είναι ένα έργο που λέει μαζί θα τα καταφέρουμε», λέει. «Αλλά όχι εύκολα. Όχι με συνθήματα. Με προσπάθεια, με σωματική υπέρβαση. Με 55 λεπτά αγώνα». Τα σώματα φλέγονται, ορμούν, γίνονται ακτίδες. Ο ήχος διεμβολίζεται από κρουστά, που όσο περνά η ώρα προελαύνουν, πληθαίνουν, συνοδεύονται από τις ανάσες που φτάνουν στην αίθουσα από τα μικρόφωνα που φορούν οι χορευτές. Είναι οι λέξεις μιας μουσικής που δεν φτιάχτηκε για να τραγουδιστεί. Και όμως, τραγουδιέται με κάθε πόρο του δέρματος.
«Είναι ένας φετιχισμός, ένα εργόχειρο που δουλεύουμε πάνω του εδώ και έναν χρόνο» μου λέει ο Κορνήλιος Σελαμσής που έγραψε την μουσική. Εντωμεταξύ τα δέκα σώματα πια έχουν ανοίξει, διεκδικούν τον χώρο τους. Βλέπω πλήρεις απελευθερωτικές περιστροφές γύρω από τον άξονά τους. Υπάρχει κάτι μαγνητικό. Δεν μπορώ να τραβήξω τα μάτια από την σκηνή. Το σώμα λαχταρά να ακολουθήσει τον ρυθμό τους.
Τώρα μπαίνουν τα πνευστά, οι δέκα χορευτές προελαύνουν, υπό τους ήχους ενός εμβατηρίου θα έλεγα. Εμπρός της γης οι κολασμένοι, το αγόρι που στην Νεμέα ήθελε να ξεριζώσει τις ξόβεργες και να φτιάξει κοινότητες, που άκουγε Μίκη Θεοδωράκη, κοιτά τον ώριμο άνδρα που κοιτάζει την σκηνή και δίνει οδηγίες. Και αυτός τον κοιτάζει πίσω.
Στο τέλος της πρόβας, νιώθω ότι δεν έχω δει απλώς μια χορογραφία. Έχω δει αυτό το βλέμμα πίσω στο τότε, που ξαφνικά κοιτούσε το τώρα. Μπερδεμένο, αλλά αυτό είναι. Έναν κύκλο ελπίδας που – παρά τη φθορά, το άγχος, την αποσύνδεση – παραμένει ζωντανός. Παράλογα. Αμείωτα. Ευγενικά.
My Fierce Ignorant Step
8 με 18 Μαΐου
Σύλληψη & Χορογραφία: Χρήστος Παπαδόπουλος
Χορεύουν & συνεργάζονται οι Θέμις Ανδρεουλάκη, Αντώνης Βάης, Αμαλία Κοσμά, Γιώργος Κοτσιφάκης, Σωτηρία Κουτσοπέτρου, Μαρία Μπρεγιάννη, Τάσος Νίκας, Σπύρος Ντόγκας, Δανάη Παζιργιαννίδη, Ιωάννα Παρασκευοπούλου
Δραματουργία: Αλέξανδρος Μιστριώτης
Πρωτότυπη Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής
Σκηνικά: Κλειώ Μπομπότη
Κοστούμια: Μαρία Πανουργιά
Φωτισμοί: Στέφανος Δρουσιώτης
Φωνητική Διδασκαλία: Αποστόλης Ψυχράμης