Το Χριστόψωμο αποτελεί βασικό μέρος του τραπεζιού των γιορτών.
Χριστόψωμο ονομάζουμε το καρβέλι ή κουλούρα που οι νοικοκυρές έχουν παρασκευάσει 2-3 ημέρες πριν τα Χριστούγεννα με πλούσιο στολισμό με διάφορα κεντίδια από ζύμη ή «πλουμίδια» όπως ονομάζονται. Κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τη δικιά της συνταγή και το δικό της τρόπο στολίσματος.
Το χριστόψωμο της παράδοσής μας
Μία έκθεση με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπου πρωταγωνιστεί το χριστόψωμο και το ψωμί ως στοιχείο και σύμβολο της διατροφικής, πολιτισμικής και πνευματικής μας παράδοσης, παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας δήμου Αθηναίων στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» δήμου Αθηναίων.
Η έκθεση με τα περίτεχνα Χριστόψωμα αρχίζει από 15 Δεκεμβρίου και θα διαρκέσει έως 31 Ιανουαρίου 2020, στο πλαίσιο του εορταστικού προγράμματος «Χριστούγεννα στην Αθήνα» και η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Το ψωμί ως βασικό στοιχείο της καθημερινής διατροφής
Η έκθεση έχει ως επίκεντρο το χριστόψωμο, με γενικότερη αναφορά στο ρόλο του ψωμιού ως βασικού στοιχείου της ελληνικής καθημερινής διατροφής από την αρχαιότητα, αλλά και στο συμβολικό του ρόλο ως άρτου και κουλούρας στις διαβατήριες τελετές του κύκλου της ζωής και του εορταστικού ετήσιου κύκλου.
Χριστόψωμα από κάθε περιοχή της Ελλάδας
Συγκεκριμένα, θα εκτεθούν χριστόψωμα, κουλούρες και άρτοι από διάφορες περιοχές της Ελλάδας από τη συλλογή άρτων της εικαστικού Αγγελικής Τσεβά παράλληλα με εικαστικά της έργα, προκειμένου να αποδοθεί η σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων του λαϊκού πολιτισμού και δημιουργών αυτών των άρτων με τον συμβολικό χαρακτήρα τους.
Στόχος της έκθεσης η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού μέσα από τα κεντημένα ψωμιά και η αποκάλυψη της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, την πίστη και τις δεισιδαιμονίες του, την ιστορική του ταυτότητα και συνέχεια του πολιτισμού του.
Την έκθεση επιμελείται η Σταυρούλα Πισιμίση, λαογράφος του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη».
Το χριστόψωμο το κόβουν με το χέρι
Το χριστόψωμο παρασκευάζεται όπως το συνηθισμένο ψωμί, από καλύτερο όμως αλεύρι, κοσκινισμένο στην ψιλή σίτα. Είναι συνήθως στρογγυλό και στην επάνω επιφάνεια του έχει σταυρό από ζυμάρι ή σφραγίδα και είναι πασπαλισμένο με σουσάμι. Σε πολλά μέρη βάζουν και καρύδια με το τσόφλι, ξερά σύκα, σταφίδες και αμύγδαλα, με τα οποία κάνουν διάφορα σχήματα.
Το χριστόψωμο δεν το κόβουν με μαχαίρι, γιατί τη δύναμη του καλού που είναι μέσα στο ψωμί δεν θέλουν να την βιάσουν με σίδερο που συμβολίζει τη δύναμη του κακού.
Τι λέει η παράδοση
Οπως αναφέρει η wikipedia στην Καστοριά οι γυναίκες αποτυπώνουν και τα πέντε τους δάχτυλα, πάνω στο ψωμί, και λένε στα μικρά παιδιά πως ο Χριστός κατέβηκε στο φούρνο και το ευλόγησε. Στο Μιχαλίτσι της Μικράς Ασίας, το χριστουγεννιάτικο ψωμί ονομαζόταν Χριστός. Στη Γρατινή της Κομοτινής το χριστόψωμο ονομάζεται παράς γιατί μέσα έχουν βάλει ένα νόμισμα ενώ στην Κύπρο το χριστόψωμο είναι γνωστό ως γεννόπιττα, δηλαδή η πίτα των (Χριστου)γέννων.
Επίσης σε πολλά μέρη της Ελλάδας παρασκευάζουν κουλούρες τα «Χριστοκούλουρα» που μοιάζουν με τα Χριστόψωμα, είναι όμως μικρότερα, τα οποία και κρεμούν δίπλα στα εικονίσματα για όλο το έτος ενισχύοντας τους πόθους της οικογένειας.
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη».
Εγκαίνια: Κυριακή 15 Δεκεμβρίου, ώρα 12:00 / Διάρκεια έκθεσης: 15 Δεκεμβρίου 2019 - 31 Ιανουαρίου 2020. Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.