Ο Οπενχάιμερ κοιτάζει κατάματα την έκρηξη της ατομικής βόμβας, γίνεται όλος φλόγα και ο ίδιος λουσμένος στο φως της έκρηξης. Σε χωριά και πόλεις κοιτάμε κατάματα τις πυρκαγιές, βλέπουμε τον τόπο και τους ανθρώπους να χάνονται πίσω από πυκνούς καπνούς. Από την ατομική βόμβα στην κλιματική αλλαγή.
Στα θερινά σινεμά της επαρχίας και της πόλης, σε κλιματιζόμενες αίθουσες ανυπομονούν για την ταινία «Οπενχάιμερ». Μέγιστος ο Νόλαν, σκηνοθετεί χωρίς να στηριχθεί καθόλου σε εφέ και εκπλήξεις. Θηριώδης δημιουργός, σκηνοθετεί με έναν υποδόριο, μεστό, πυκνό ρυθμό, χωρίς ταχυκαρδίες, την ταινία για τον πατέρα της ατομικής βόμβας. Η επιστημονική κοινότητα ενωμένη για να φτιάξει το απόλυτο όπλο καταστροφής. Και την στιγμή της δοκιμής Τρίνιτι, στην έρημο, την στιγμή που το έδαφος τραντάζεται και οι φλόγες καταλαμβάνουν τον ουρανό, τη στιγμή που φωτίζουν το πρόσωπο του Οπενχάιμερ, το καθηλωμένο, με το νευρικό σύστημα να μοιάζει νεκρό, ο δημιουργός που αντίστρεψε τον μύθο του Προμηθέα, ψελλίζει: Είμαι ο Θάνατος. Ο καταστροφέας των κόσμων.
Στην Ελλάδα, περιμένουμε την ταινία όπου και αν βρισκόμαστε ενώ όλα βαπτίζονται στη μυρωδιά του καμένου. Βρίσκομαι στο Καμάρι Κορινθίας, η κοντινή Βοιωτία στην ακτή απέναντι από τη δική μας δεν φαίνεται, ο καπνός έχει σβήσει την εικόνα της, το περίγραμμά της. Μηνύματα 112 χτυπούν διαρκώς στα κινητά, αν και η φωτιά δεν μας απειλεί, μεσολαβεί βλέπετε η θάλασσα. Το βράδυ φέγγει ένα χάλκινο κόκκινο μέσα από τα σύννεφα του καπνού, το φεγγάρι είναι ακόμα μικρό, το τοπίο είναι σαν ένα τρέιλερ της Αποκάλυψης. Πνιγηρό. Πνιγόμαστε.
Αυτή η ένταση των πυρκαγιών, η φλόγα απέναντί μας, συναντά με έναν τρόπο απροσδόκητο αλλά και υπαινικτικό την ταινία του Νόλαν για τον Οπενχάιμερ. Αυτό τον κόμπο στο λαιμό, την δύσπνοια που σου προκαλεί η δημιουργία της ατομικής βόμβας, το απότομα ξύπνημα της ηθικής και η απόγνωση για το πώς δεν θα φτάσουμε στο τέλος του κόσμου. Ο Οπενχάιμερ δημιούργησε την βόμβα που σημάδεψε την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Ο άνθρωπος προκάλεσε την κλιματική αλλαγή, έβαλε φωτιές σε δάση, έσκαψε, μπάζωσε, κακοποίησε τη φύση.
Βλέπουμε την καταστροφή μπροστά μας και δεν είμαστε ανεύθυνοι. Τα τρία χρόνια του Οπενχάιμερ και της ομάδας του στο Λος Αλάμος, είναι οι δεκαετίες της κακοποίησης της φύσης, έως και της πρόσφατης ανεκδιήγητης άρνησης της κλιματικής αλλαγής. Ετσι είναι, ότι ήταν η ατομική βόμβα εκείνα τα χρόνια στην ουρά του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ότι κόμιζε ως φορέας καταστροφής και επιβολής, είναι σήμερα η κλιματική αλλαγή.
Ο πλανήτης κινδυνεύει, οι πόροι εξαφανίζονται, σπίτια καίγονται, άνθρωποι και ζώα πεθαίνουν, οι λύσεις επιβίωσης μοιάζουν στεγνές και επείγουσες, οι μεγιστάνες ετοιμάζονται να την κάνουν για το διάστημα όσο το πλοίο που λέγεται Γη βουλιάζει. Την ώρα λοιπόν που ανησυχούμε και καταστροφολογούμε για την τεχνητή νοημοσύνη και όσα φέρνει (οι κίνδυνοι σαφείς, αλλά μακρινοί και αυτή τη στιγμή υπό έλεγχο), μοιάζει να μην προσπαθούμε όσο πρέπει -επιστήμονες, κυβερνήσεις, πολίτες- να αντιμετωπίσουμε στην ρίζα της την κλιματική αλλαγή. Να την ανατρέψουμε; Δύσκολο, να περιορίσουμε της απώλειες; Ναι, γίνεται.
Ο Οπενχάιμερ δεν ήταν ο σύγχρονος Προμηθέας όπως λένε – δεν έδωσε την φωτιά που έθρεψε στον άνθρωπο, έδωσε την φωτιά που τον αφάνισε. Ο Οπενχάιμερ σήμερα γίνεται το τοτέμ, το σύμβολο του σύγχρονου ανθρώπου που πίστεψε ότι είναι ανώτερος από την φύση και μπορεί να την εκμεταλλευτεί, να την βιάσει, να την δαμάσει. Αθελά του, ο Νόλαν έφερε στους κινηματογράφους αυτό το εφιαλτικό καλοκαίρι, των πυρκαγιών στην Ελλάδα, στο Μάουι, των τυφώνων στην Καλιφόρνια, των κατακλυσμών στην Ευρώπη, των ανελέητων καυσώνων, μια ταινία που μας περιέχει όλους.
Κοιτάμε κατάματα την έκρηξη μιας ατομικής βόμβας. Και ψελλίζουμε λόγια της Μπαγκαβάτ Γκίτα του Ινδικού έπους Μαχαμπαράτα. Είμαι ο θάνατος. Ο καταστροφέας του κόσμου.