Από τους σημαντικότερους δημιουργούς του κινηματογράφου ο Τζαφάρ Παναχί δεν είναι γνωστός μόνο για το έργο του αλλά και για τις διώξεις που έχει υποστεί στη χώρα του από το καθεστώς.
Ο Τζαφάρ Παναχί είναι ο δεύτερος Ιρανός που κερδίζει τον Χρυσό Φοίνικα, μετά τον Αμπάς Κιαροστάμι το 1997 για τη Γεύση του κερασιού. Ταυτόχρονα, μετά τη νίκη του αυτή, συγκαταλέγεται πλέον στους λιγοστούς δημιουργούς που έχουν κερδίσει και τα τρία μεγάλα βραβεία στα τρία μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου: Εκτός από το φετινό Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, έχει κερδίσει το 2015 τη Χρυσή Αρκτο στο Βερολίνο για το Taxi και το Χρυσό Λέοντα το 2000 στη Βενετία για τον Κύκλο.
Η βράβευση του 64χρονου σκηνοθέτη στις Κάννες, επιβεβαιώνοντας τις προβλέψεις, ήταν «και πολιτική, αλλά και απόφαση καρδιάς» όπως δήλωσε η Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής Ζιλιέτ Μπινός, και η συγκίνηση υπήρξε μεγάλη όταν παρέλαβε το Χρυσό Φοίνικα από την ηθοποιό, με 2500 ανθρώπους να τον χειροκροτούν όρθιοι.
Από τη φυλακή στην Κρουαζέτ
«Είναι δύσκολο να μιλήσω», είπε. «Πριν πω οτιδήποτε να ευχαριστήσω την οικογένεια που ήταν κοντά μου. Και μετά όλο το συνεργείο που με ακολούθησε για να κάνουμε το φιλμ μαζί. Πιστεύω ότι είναι η πιο κατάλληλη στιγμή να ζητήσω κάτι από όλους τους Ιρανούς - που βρίσκονται στη χώρα ή έχουν καταφύγει κάπου αλλού στον κόσμο: να αφήσουμε τις διαφορές μας και να ελευθερώσουμε τη χώρα μας. Να μην αφήσουμε κανένα να μας πει τι πρέπει να κάνουμε, τι πρέπει να λέμε. Το σινεμά είναι μια κοινότητα. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να μας πει τι μπορούμε να κάνουμε και τι όχι.»
Ο Τζαφάρ Παναχί, που ασκεί εδώ και πολλά χρόνια κριτική στο θεοκρατικό Ιράν, έχει υποστεί αμέτρητες διώξεις από την κυβέρνηση της χώρας του: έχει φυλακιστεί δύο φορές, έχει κάνει απεργία πείνας, έχει αναγκαστεί να πουλήσει το σπίτι του για να πληρώσει την εγγύηση, επί χρόνια δεν του επιτρεπόταν να ταξιδέψει και βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό, ενώ του έχει απαγορευτεί να γυρίζει ταινίες, καθώς αυτές θεωρούνται προπαγάνδα εναντίον του καθεστώτος. Ουδέποτε πτοήθηκε. Μάλιστα, το 2011, η ταινία του «This Is Not a Film» προβλήθηκε στις Κάννες αφού βγήκε λαθραία από το Ιράν σε ένα USB κρυμμένο μέσα σε ένα κέικ.
«Ένα απλό ατύχημα» του Τζαφάρ Παναχί
Το αλληγορικό δράμα Ένα απλό ατύχημα, που του χάρισε χθες τον Χρυσό Φοίνικα, γυρίστηκε κρυφά από το καθεστώς (πολλές ηθοποιοί μάλιστα εμφανίζονται με ακάλυπτο το κεφάλι τους). Σε αυτό, καταγγέλλει με έμμεσο τρόπο, τους μηχανισμούς καταπίεσης.
Μετά από ένα ατύχημα με αυτοκίνητο, ένας άντρας αντιλαμβάνεται ότι δίπλα του στέκεται ο βασανιστής του από το μακρινό παρελθόν και τον απαγάγει… Η πλοκή αυτή δίνει την ευκαιρία στον Τζαφάρ Παναχί να μιλήσει με δεξιοτεχνικό τρόπο, οξυδέρκεια, χιούμορ και συγκίνηση για μερικά καυτά και πανανθρώπινα ζητήματα, όπως η εκδίκηση, η αυθαίρετη απονομή δικαιοσύνης, η συγχώρεση κι η αγάπη για τον συνάνθρωπο. Η ταινία, με στοιχεία σουρεαλιστικής μαύρης κωμωδίας αλλά και πολιτικού θρίλερ, χαρακτηρίστηκε ως ένα «μπεκετικό αριστούργημα» και μια «πράξη αντίστασης» γεμάτη ανθρωπιά - λιτή και συνταρακτική ταυτόχρονα.
Δείτε στιγμιότυπα από την ταινία
Ο Παναχί, που έχει συλληφθεί πολλές φορές με αφορμή τις ταινίες του, κατάφερε να βρεθεί στις Κάννες, για πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια.
Εγραψαν για την ταινία του Τζαφάρ Παναχί
INDIEWIRE - David Ehrlich
«Ο Τζαφάρ Παναχί επιστρέφει με ένα θρίλερ που σου κόβει την ανάσα. Αντλώντας από τις πολύ διαφορετικές εμπειρίες του στη φυλακή παραδίδει ένα ωμό και καυστικό ηθικό θρίλερ. Ενα κράμα από το Lady Vengeance του Παρκ Τσαν-γουκ και το Taxi Teheran του ίδιου του Παναχί, με μια δόση από Περιμένοντας τον Γκοντό για ισορροπία».
VARIETY - Peter Debruge
«Ο σκηνοθέτης του Offside επανεμφανίζεται όχι απλώς αμετανόητος, αλλά προσφέροντας ένα ισχυρό ηθικό δίλημμα για όσους το Ιράν έχει αδικήσει. Ο Παναχί δεν είναι πια ο σκηνοθέτης που ήταν, όπως αποκαλύπτεται σε αυτό το δυναμικό πολιτικό θρίλερ. Συνδυάζει τον παραλογισμό του Σάμιουελ Μπέκετ με τις πιο οργισμένες ταινίες εκδίκησης του Ταραντίνο. Ο θυμός του σκηνοθέτη δεν εκπλήσσει, αν και το χιούμορ μπορεί να πιάσει το κοινό απροετοίμαστο.»
THE GUARDIAN - Peter Bradshaw
«Ίσως η πιο συναισθηματικά απροκάλυπτη ταινία του Τζαφάρ Παναχί έως τώρα: μια ταινία για τη βία του κράτους και την εκδίκηση, για τον πόνο της τυραννίας που συνυπάρχει με μια φαινομενική καθημερινή κανονικότητα».
DEADLINE - Pete Hammond
«Αυτό που ίσως εκπλήξει περισσότερο το κοινό είναι το πόσο χιούμορ έχει καταφέρει να ενσωματώσει στην ταινία του ο σκηνοθέτης – μέχρι τη συγκλονιστική τελική σκηνή της αντιπαράθεσης και μια εικόνα που θα σας στοιχειώσει»
SCREEN - Wendy Ide
«Μια παθιασμένη και ευθεία καταδίκη του καθεστώτος και των ανδρών που εκτελούν τις διαταγές του. Μια θαρραλέα ταινία που αντιμετωπίζει κατά μέτωπο την αδικία και δίνει φωνή στους ανθρώπους- θύματα».
THE WRAP - Steve Pond
«Η ηθική ασάφεια υπήρξε πάντοτε γόνιμο έδαφος για τον σκηνοθέτη. Αυτή η ταινία μοιάζει πιο σκληρή από τις προηγούμενες του Παναχί, και κορυφώνεται με μια οργισμένη αντιπαράθεση καθώς το θύμα είναι δεμένο σε ένα δέντρο –από τις πιο δυνατές στιγμές σε ένα οργισμένο φεστιβάλ. Η εικόνα του σκηνοθέτη να στέκεται όρθιος στη σκηνή μετά από τόση απαγόρευση είναι ακαταμάχητη – και η ταινία απλώς εξαιρετική.»
-Η ταινία του Τζαφάρ Παναχί «Ένα απλό ατύχημα» θα διανεμηθεί στην Ελλάδα από την Weirdwave.