Κάτω από τον καυτό ήλιο της Τήνου, πελώρια μπλοκ από μάρμαρο και γύρω γλύπτες. Η Αφροδίτη Λίτη έχει ήδη σχεδιάσει σε χαρτί το έργο που θα δημιουργήσει.
Ένα φυτό πάνω σε μάρμαρο, στο πλαίσιο του 3ου συμποσίου που πραγματοποιεί το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Τήνου του ΠΙΟΠ.
Οι γλύπτες έχουν βγει από τα εργαστήριά τους και είναι σε έναν υπαίθριο χώρο, κάτω από τέντες, ο ένας πλάι στον άλλον. Με καπέλα, βαμβακερά ρούχα, αέρας της Τήνου δαιμονισμένος και σκόνη από τα καλέμια.
Οι επισκέπτες του μουσείου από κάθε σημείο της Γης... Μόλις έφτασε ένα πούλμαν με Ισπανούς και Ιάπωνες που κοντοζυγώνουν για να δουν από κοντά πώς «πλάθεται» το μάρμαρο.
Ενα ογκώδες σκληρό υλικό που για τη σημαντική Ελληνίδα γλύπτρια και καθηγήτρια Αφροδίτη Λίτη είναι εύπλαστο, όπως λέει χαμογελώντας στο iefimerida.gr.
«Δεν υπάρχει εμπόδιο μπροστά στο μάρμαρο, αρκεί να βρω τι θέλω. Δεν με νοιάζει απλά μια κατασκευή, γι' αυτό και τα έργα μου είναι λίγο πειραματικά. Μπορεί να μην είναι της τελειότητας, αλλά με ενδιαφέρει να είναι τέλεια εκφραστικά. Πιστεύω ότι κάτι κατάφερα».
Το συμπόσιο άρχισε την Κυριακή 17 Ιουλίου, με τους καλλιτέχνες να δημιουργούν έως και την Τετάρτη 3 Αυγούστου. Τα έργα, έτοιμα πλέον, δεσπόζουν στον κήπο του Μουσείου και θα παραμείνουν εδώ, όπως έγινε και στα προηγούμενα συμπόσια.
Παράλληλα, εντός του Μουσείου Μαρμαροτεχνίας Τήνου συνεχίζεται έως τις 3 Οκτωβρίου η ομαδική έκθεση με επιλεγμένα έργα των τεσσάρων καλλιτεχνών που συμμετείχαν στο 3ο Συμπόσιο Γλυπτικής.
Αυτό είναι το τρίτο συμπόσιο στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Τήνου και η Αφροδίτη Λίτη είναι η μοναδική γυναίκα που έχει συμμετάσχει.
Τριγύρω, οι επισκέπτες την παρατηρούν να δίνει ζωή στο μάρμαρο και τη φωτογραφίζουν.
«Μου αρέσει το μάρμαρο και όντως βλέπω άλλες διαστάσεις μέσα από αυτό, αποτυπώνω τα φύλλα, τις νευρώσεις τους και τελικά τι ωραία που κάθισαν τα μαρμάρινα φύλλα μέσα στη φύση. Είναι σαν πάντα να υπήρχαν εκεί. Είναι λίγες οι μέρες που είμαστε εδώ, γι' αυτό και δεν έκανα ένα τοτέμ, αλλά είχα γύρω στις 17 μέρες να σκαλίσω. Το διαδραστικό τώρα, με τον κόσμο να μας κοιτά, είναι ενδιαφέρον. Σε βγάζει από το χώρο του εργαστηρίου και του μοναχισμού και έχεις ανθρώπους που συμμετέχουν, δίνοντάς σου δύναμη να πετύχεις το έργο. Είναι ένα υλικό, θα λέγαμε, το βλέμμα των άλλων την ώρα της κατασκευής, για μένα».
Το μάρμαρο της Τήνου στα χέρια της Αφροδίτης Λίτη
«Ενα τηνιακό μάρμαρο από ενεργά λατομεία, γκρίζο, και αυτή η διαχρονικότητα που χαρίζει το συγκεκριμένο υλικό είναι που με κάνει να το σέβομαι και να το αγαπώ.
Εχω επιλέξει να κάνω την κλίμακα της φύσης, η φύση και ο άνθρωπος, οπότε αυτό μαζί με τη σκληρότητα και την αδρότητα του άυλου... Το άυλο πρέπει να καταφέρω να αποτυπωθεί σε αυτό που θα βλέπει ο θεατής. Ολοι ξεκινάμε από μια βάση που πρέπει να την πιστέψουμε για να προαχθούμε και αυτή η προσπάθεια γίνεται μέσα από ένα φυτό, μια φυτομορφική φόρμα. Πραγματικά, όταν είχα δει τυχαία αυτό το φυτό που αποτυπώνω στο μάρμαρο, την προσπάθειά του να επιβιώσει και να προαχθεί, με συγκίνησε τρομερά και με τις φόρμες τις γλυκές που έχουν οι άκρες του, μου δίνουν τη δυνατότητα να εκφραστώ μέσα από αυτό».
Στη συζήτησή μας η Μικρά Ασία και οι μνήμες από τις αφηγήσεις για τον παππού της, που πολέμησε εκεί και έχασε τη ζωή του σε μικρή ηλικία.
«Είναι ένας συνδυασμός όλα», λέει η Αφροδίτη Λίτη, «και με τον διωγμό των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία, που γιορτάζονται και τα 100 χρόνια αυτής της μεγάλης, δραματικής υπόθεσης, βλέπουμε ότι, επειδή αυτοί οι άνθρωποι είχαν τεχνογνωσία, εκπαίδευση, τα πάντα, μπόρεσαν να προχωρήσουν με δύναμη, χωρίς να καταβληθούν, παρότι είχαν απώλειες. Ολοι μαζί κατάφεραν να πάνε ψηλά και στάθηκαν ελεύθεροι και επαρκείς σε όλα. Αισθάνομαι υπερήφανη για το πώς συμπορευτήκαμε σαν μία ψυχή και τα καταφέραμε και θα αφιερώσω το έργο μου σε αυτούς τους ανθρώπους».
Αφροδίτη Λίτη: Ακόμα και σήμερα μαθαίνω το μάρμαρο
«Με πολλή χαρά δέχτηκα την πρόσκληση του Μουσείου Μαρμαροτεχνίας Τήνου να συμμετέχω σε αυτή τη γιορτή του συμποσίου, της διαδικασίας και κατασκευής έργου, το οποίο θα παραμείνει εδώ, στους χώρους του μουσείου, ως δωρεά από όλους τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν», λέει η Αφροδίτη Λίτη.
«Ένας άθλος να μπορείς να βρίσκεις στιγμές για μία τέτοια διαδικασία, σαν σχολείο. Ακόμα και σήμερα μαθαίνω το υλικό, ποιο είναι, γιατί το κάνουμε, την αναγκαιότητά του, σε προάγει σε άλλα επίπεδα, που με απασχολούν και τα ψάχνω πάντα στη δουλειά μου».
Πιστεύω ειλικρινά ότι θα έρθουν τα Γλυπτά στην Ελλάδα και, έτσι όπως το οραματίζομαι εγώ, θα ήθελα να είναι όλα στη θέση τους, πάνω στον βράχο
«Θεωρώ πολύ σημαντική την ύπαρξη του μουσείου αυτού στην Τήνο και σε όλες τις Κυκλάδες, αλλά και όλη την Ελλάδα. Ένας μοναδικός φορέας που μιλάει για το μάρμαρο και τις μεγάλες αξίες του και πώς μπόρεσαν οι Έλληνες να το διαχειριστούν διαχρονικά. Πάντοτε θαυμάζουμε τα έργα τέχνης, τα γλυπτά από μάρμαρο, τη μεγάλη καθαρότητα και τον πλούτο της χώρας μας, που είναι όλοι θησαυροί».
«Τα Γλυπτά θα έρθουν από την Αγγλία»
Και εδώ έρχεται το ερώτημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, ένα τεράστιο κεφάλαιο, όπως το χαρακτηρίζει η Αφροδίτη Λίτη.
«Τα Γλυπτά θα έρθουν από την Αγγλία. Αισθάνομαι αισιόδοξη πάνω σε αυτό το θέμα, διότι αλλάζει ο κόσμος, βλέπει τελείως διαφορετικά τα πράγματα, υπάρχει μεγάλη ευρύτητα πνεύματος και ψυχής σε αυτό, είμαστε όλοι ένα. Αυτό άλλωστε σημαίνει παγκοσμιοποίηση. Δεν μπορείς να μη συνομιλείς και κυρίως να προβάλλεις πλαστά στοιχεία. Το έχουν καταλάβει και οι ίδιοι, έχει γίνει ζύμωση. Πιστεύω ειλικρινά ότι θα έρθουν τα Γλυπτά στην Ελλάδα και, έτσι όπως το οραματίζομαι εγώ, θα ήθελα να είναι όλα στη θέση τους, πάνω στον βράχο, και όλος ο βράχος της Ακρόπολης να είναι ένα μουσείο, περίκλειστο, προστατευμένο. Μία κάψουλα, γυάλινη!».
Το 3ο Συμπόσιο Γλυπτικής στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, στον Πύργο Τήνου, πραγματοποιήθηκε από την Κυριακή 17 Ιουλίου έως και την Τετάρτη 3 Αυγούστου 2022.
Το Συμπόσιο, σε επιμέλεια του γλύπτη Δημήτρη Σκαλκώτου, τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Ο θεσμός, που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του ΠΙΟΠ και ενισχύει σημαντικά το ιδιαίτερο πολιτιστικό προφίλ της Τήνου, ακολουθεί και φέτος τον ήδη επιτυχημένο τρόπο λειτουργίας των δύο προηγούμενων διοργανώσεων (2016, 2018).
Η Αφροδίτη Λίτη, ο Τάκης Κοζόκος, ο Χρήστος Λαζαράκης και ο Βαγγέλης Χατζής είναι οι τέσσερις καλλιτέχνες που προσκλήθηκαν να λάβουν μέρος με σκοπό να φιλοτεχνήσουν πρωτότυπα έργα με θέμα εμπνευσμένο από το Περιβάλλον, αποτυπώνοντας το προσωπικό τους εικαστικό ιδίωμα σε τηνιακό ημίλευκο μάρμαρο. Μαζί τους εργάστηκαν ο Γιώργος Βεργυρής, η Γεωργία Νίκα, ο Γιώργος Παπασωτηρίου (απόφοιτοι) και η Δάφνη Χατζηλαζάρου (σπουδάστρια) από το Προπαρασκευαστικό και Επαγγελματικό Σχολείο Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου.
Η συνύπαρξη όλων, καθώς και του επιμελητή, για περισσότερες από δεκαπέντε ημέρες, ανέδειξε κατά τον καλύτερο τρόπο τη σχέση μαθητή-δασκάλου, στοιχείο θεμελιώδες στην Τηνιακή Μαρμαροτεχνία, η οποία από το 2015 έχει ενταχθεί στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.
Το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο της Τήνου αποτελεί μοναδικό παράδειγμα παρουσίασης της τεχνολογίας του μαρμάρου, υλικού που κατέχει ιδιαίτερη θέση στην αρχιτεκτονική και την τέχνη της Ελλάδας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η μόνιμη έκθεση, που περιγράφει αναλυτικά και ζωντανά το πλέγμα εργαλειακού εξοπλισμού και τεχνικών μαρμαροτεχνίας, δίνει έμφαση στην προβιομηχανική και πρωτοβιομηχανική Τήνο, σημαντικότερο νεοελληνικό κέντρο μαρμαροτεχνίας. Παράλληλα, αναδεικνύει το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκαν τα τοπικά εργαστήρια.
Φεύγοντας από την Τήνο, η Αφροδίτη Λίτη ετοιμάζει μία μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών, μέσα και έξω από το χώρο, με έργα που έχουν άμεση σχέση με τους Δελφούς.