O κορυφαίος Ελληνας γελοιογράφος- σκιτσογράφος, ο γνωστός σε όλους μας ως ΚΥΡ, μιλάει στo iefimerida για τo τι μπορεί να θεωρηθεί πλέον αστείο και τι όχι, την πολιτική ορθότητα και το cancel culture, την περιπέτεια των Ράδιο Αρβύλα και του Ηλία Μόσιαλου.
Η ανάμνηση του ολοσέλιδου του ΚΥΡ κάθε Σάββατο στην Ελευθεροτυπία, είναι καταγεγραμμένη βαθιά στις αναμνήσεις και στο βίωμα εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων: γελώντας τρανταχτά ή πικρά, με τη σελίδα των γελοιογραφιών του να αλλάζει χέρια μεταξύ της οικογένειας και των φίλων. Ηταν εκείνη η μαγική συνθήκη ενός εντύπου με φυσιογνωμία πραγματικά ευρωπαϊκή, σχεδόν ατρόμητη, μιας ομάδας ανθρώπων που υπήρξαν πέρα από συνεργάτες πραγματικά φίλοι και «συνένοχοι» - ο Σεραφείμ Φυντανίδης, ο ΚΥΡ, ο Φρέντι Γερμανός. Ο ΚΥΡ – ο Γιάννης Κυριακόπουλος- έχει γίνει για πολλούς η καθημερινή πρώτη σκέψη: κάθε πρωί φτάνει στο e mail τους ένα σκίτσο, αυτό που αναρτάται στη δική του ιστοσελίδα που έχει γίνει ο τρόπος σχολιασμού αυτού που συμβαίνει τώρα, στο www.i-kyr.gr. Εχοντας ο ίδιος σχολιάσει χωρίς φόβο τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, παρακολουθεί τον αλλόκοτο καιρό που ζούμε και τον σχολιάζει με τον δικό του τρόπο που είναι ακαριαία αναγνωρίσιμος από όλους μας.
Σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του μιλά στο iefimerida για το πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος που αστειευόμαστε, τα όρια του αστείου και της σάτιρας, το φαινόμενο των Ράδιο Αρβύλα που σήμερα επιστρέφουν στην τηλεόραση σε ένα πεδίο που μοιάζει με ναρκοπέδιο μετά την αποκάλυψη για τον Στάθη Παναγιωτόπουλο, τους δικτάτορες και τον φόβο της πανδημίας, την απότομη δόξα «που σε κάνει να ξεφεύγεις».
Τι είναι αστείο;
Αστείο θεωρώ ότι είναι να πεις στο Θεό τα σχέδια σου!
Βρισκόμαστε σε μια συνθήκη ιδιαίτερη -με πολλές φορτίσεις κυρίως λόγω της πανδημίας- που φαίνεται ότι αλλάζει ο τρόπος που αστειευόμαστε. Αυτό που μας κάνει να γελάμε. Εχετε και εσείς αυτή την αίσθηση;
Φυσικά και έχω αυτή την αίσθηση. Όπως επί δικτατορίας ξορκίζαμε τους δικτάτορες με ανέκδοτα έτσι και τώρα ξορκίζουμε τον φόβο της πανδημίας με σάτιρα και με σκίτσα…
Μοιάζει λες και οι σκιτσογράφοι να είναι οι τελευταίοι που κρατούν αυτό το προπύργιο -δείτε ακόμα και οι σατιρικές εκπομπές στην τηλεόραση έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Πώς κατορθώνουν οι σκιτσογράφοι να «επιβιώνουν»;
Οι σκιτσογράφοι είναι σαν τους ινδιάνους στα γουέστερν. Έρχονται έφιπποι και με το τόξο τους ρίχνουν το βέλος τους κατευθείαν στο στόχο και φεύγουν… Ο σκιτσογράφος έχει το μεγάλο προσόν του σκίτσου και της συντομίας. Και το κυριότερο: δεν χρειάζεται ανάλυση και επεξήγηση.
Η πολιτική ορθότητα και το cancel culture των τελευταίων ετών πρέπει να αλλάξουν αυτή καθ΄ αυτή τη σάτιρα και τα όριά της;
Η ιδέα του cancel culture και της πολιτικής ορθότητας βασίζεται στην λανθασμένη, κατά την γνώμη μου, εντύπωση ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους! Και η βαρύτητα δίνεται στις λέξεις και όχι σε αυτά που βρίσκονται πίσω από τις λέξεις. Είναι γεγονός ότι είναι αδιανόητο να υπάρχει χιούμορ χωρίς να ενοχλεί κάποιους…
Που μπαίνουν όμως τα όρια για το τι μπορεί να αγγίξει και τι όχι η σάτιρα ή οι σκιτσογράφοι; Για παράδειγμα σε περιπτώσεις όπως οι πυρκαγιές του καλοκαιριού, οι κακοποιήσεις, οι γυναικοκτονίες…
Τα απαγορευτικά όρια μπαίνουν μόνο για τα θύματα! Το μόνο που μπορείς να σατιρίσεις σε αυτά τα γεγονότα είναι τις παραλείψεις του κράτους και των υπευθύνων, αλλά και την ελαστικότητα και την ντροπή της κοινωνίας να ακουστούν οι φωνές των θυμάτων.
Υπάρχει περιστατικό σάτιρας που σας ενόχλησε; Σας έκανε να αισθανθείτε άβολα;
Αισθάνθηκα προσωπικά άβολα με το σκίτσο κατά του Μωάμεθ που δημοσίευσε το γαλλικό περιοδικό Charlie Hebdo. Όχι φυσικά, ούτε κατά διάνοια, ότι δικαιολογούνται οι δολοφονίες των σκιτσογράφων, αλλά τα θρησκευτικά θέματα είναι πάντα πολύ ευαίσθητα. Και είναι πολύ παρακινδυνευμένο το οποιοδήποτε σχόλιο για οποιαδήποτε θρησκεία.
Kαι η περίπτωση του Ηλία Μόσιαλου που εξαιτίας του meme που δημοσίευσε με την Παναγία απειλείται ακόμα και με μηνύσεις, τον αφόρησε ο Αμβρόσιος;
Όπως σας είπα, τα θρησκευτικά θέματα είναι πολύ παρακινδυνευμένα. Στην Γαλλία τότε ενοχλήθηκαν οι Μουσουλμάνοι. Τώρα με το σκίτσο του Ηλία Μόσιαλου κάποιοι Χριστιανοί!
Εχετε περάσει εσείς κάποια περιπέτεια εξαιτίας σκίτσου σας;
Αντιδράσεις έχω δεχθεί περισσότερες για όσους δεν σχολιάζω, πάρα για όσους σχολιάζω. Βλέπετε ένα σχόλιο ειδικά για κάποιον πολιτικό, είναι πάντα και μια έμμεση διαφήμιση του ονόματος του.
Μετά την αποκάλυψη για τον Στάθη Παναγιωτόπουλο, οι Ράδιο Αρβύλα σταμάτησαν πρόωρα και τελικά επιστρέφουν σήμερα με πολλούς να εκτιμούν ότι δεν έπρεπε να επανέλθουν. Είναι ίσως και μια αφορμή που κάποιοι άρπαξαν για να κάνουν να σιγάσει κάθε τέτοιου είδους εκπομπή στην ελληνική τηλεόραση;
Δεν νομίζω ότι είναι θέμα επιθυμίας να μην υπάρχουν σατιρικές εκπομπές. Θέλω να πιστεύω ότι ήταν ένα απρόβλεπτο και φυσικά απόλυτα κατακριτέο γεγονός ενός εκ των παρουσιαστών του Ράδιο Αρβύλα, που όμως πήρανε τα σκάγια και τους άλλους, κατά την γνώμη μου συμπαθείς παρουσιαστές! Και ένας λόγος ήτανε ότι στις εκπομπές τους κρίνανε, παρεμφερείς, όχι φυσικά ίδιες, περιπτώσεις.
Ο Λάκης Λαζόπουλος αποχώρησε από την τηλεόραση, μάλλον με άδοξο κλείσιμο της τηλεοπτικής του καριέρας με το Τσαντίρι. Η Ελληνοφρένεια δεν υπάρχει πια στην τηλεόραση. Ο Μητσικώστας επίσης. Η Κάραλη δεν άντεξε για πολλά χρόνια παρά το απίστευτο κύμα που προκαλούσε. Οι Ράδιο Αρβύλα έχουν την μεγαλύτερη διάρκεια. Τι συμβαίνει και δεν αντέχουν στον χρόνο αυτές οι εκπομπές;
Το κοινό έχει την τάση να ανεβάζει κάτι καινούργιο, πρωτότυπο, σατιρικό και έξυπνο. Και μετά αφού τους φτάσει στην κορφή έχει επίσης την τάση να τους αποκαθηλώνει. Ίσως πάλι πολλές φορές και αυτή η απότομη δόξα σε κάνει να ξεφεύγεις…
Αν ξαναρχίζατε σήμερα από την αρχή, σε αυτό το περιβάλλον, θα γινόσασταν ξανά σκιτσογράφος;
Σίγουρα! Η Ελλάδα είναι ο Παράδεισος του σκιτσογράφου!
Η κυρίαρχη συνθήκη, κοινωνικά και πολιτικά, πόσο πιστεύετε ότι καθορίζει το περιεχόμενο, το ύφος, το στυλ ενός σκιτσογράφου;
Στο Βέλγιο απαγορεύεται να σατιρίζονται οι πολιτικοί. Και γι αυτό οι σκιτσογράφοι κάνουν κόμικ. Με ρωτούν πολλοί τι κάνω όταν μια μέρα δεν μου έρχεται θα ιδέα για σκίτσο. Μα στην Ελλάδα, πριν στεγνώσει το μελάνι του προηγούμενου σκίτσου, έχει σκάσει καινούρια είδηση για σάτιρα.
Ποιο σκίτσο θα σχεδιάζεται για το πέρασμα από το 2021 στο 2022;
Το 2021 πρωταγωνίστησαν τα 200 χρόνια την Ελληνικής Ανεξαρτησίας. Και το 2021 και το 2022 πρωταγωνιστεί και ο κορωνοϊός. Ε! λοιπόν για αυτό το πέρασμα θα σκιτσάριζα έναν ιό με… φουστανέλα!