Τα πρωταρχικά υλικά και το ένστικτο της δημιουργίας συναντιούνται στα μέσα αυτού του αδόκητα θερμού και σκληρού Απρίλη. Η τέχνη και τα νοήματά της στο Μουσείο Ακρόπολης (τελειώνει σε λίγες μέρες). Η ορμή των Ελληνίδων κεραμιστριών στην λεωφόρο της δόξας που διανύει το χειροποίητο. Η συνύπαρξη ενός ιστορικού ισπανικού ατελιέ και ενός ραγδαία ανερχόμενου διεθνώς ελληνικού οίκου. Και μια ωδή στο λεμόνι. Οι επιλογές.
Τελευταία ευκαιρία για την γεμάτη εκπλήξεις και δέος έκθεση ΝοΗΜΑΤΑ στο Μουσείο Ακρόπολης
Μια παρέα τεσσάρων ανθρώπων, καθόμαστε στον εξώστη του Μουσείου Ακρόπολης κάτω από την Ακρόπολη με τους χιλιάδες τουρίστες σαν διάστικτα στίγματα να της δίνουν μία πολύχρωμη πουά επιδερμίδα και συζητάμε, ο καθένας εστιάζοντας σε εντελώς διαφορετικά σημεία της περιοδικής έκθεσης του μουσείου. «ΝοΗΜΑΤΑ. Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες από την αρχαιότητα ως σήμερα» που μόλις έχουμε δει. Ο κάθε ένας μας είναι σαν νοητά να στέκεται ακόμα μπροστά σε διαφορετικά εκθέματα.
Μοιάζει η συζήτησή μας σαν μια έκθεση πάνω από την έκθεση, όπως την βιώσαμε. Και αυτό νομίζω είναι η μεγάλη επιτυχία ενός τέτοιου εικαστικού γεγονότος: να μην στέκεσαι στα μεγάλα προφανή θαυμαστά -ω ναι, το έργο του Ρούμπενς είναι ο αστέρας που σου κόβει την ανάσα- αλλά σε αυτά τα μικροσκοπικά που συνομιλείς μαζί τους για λόγους εντελώς δικούς σου.
Η έκθεση ολοκληρώνεται στις 14 Απριλίου και νομίζω ότι οι μέρες που ακολουθούν είναι μια μοναδική ευκαιρία για να επιστρέψει κάποιος σε αυτήν ή για να την γνωρίσει για πρώτη φορά. Ο Νίκος Σταμπολίδης, διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης και επιμελητής της έκθεσης, έχει στήσει μέσα στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων τα Νοήματά του με έναν τρόπο πληθωρικό, εξωστρεφή, γεμάτο διαφορετικές φωνές και αφηγήσεις, ενώνοντας εικαστικές δημιουργίες από την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την Αναγέννηση και τη Νεότερη Τέχνη. Εύχεται κανείς να ήταν μεγαλύτερος ο χώρος των περιοδικών εκθέσεων του μουσείου, να εδώ εντοπίζει κανείς μια αστοχία στον σχεδιασμό του που δεν υπολόγισε την δυναμική των περιοδικών εκθέσεων που μπορεί να παραδώσει στο διεθνές κοινό του.
Και ναι, αναμφισβήτητα, σε ακινητοποιεί το πρώτο-πρώτο έργο που βλέπεις μπαίνοντας στην διακριτικά φωτισμένη μωβ αίθουσα, το αριστούργημα του Ρούμπενς «Ο Κρόνος καταβροχθίζει τον γιο του» (1636-1638) που ταξίδεψε στην Αθήνα από το περίφημο μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη. O κανιβαλισμός του γέρου πατέρα που ξεσκίζει ένα κομμάτι από το σώμα του γιου, ζωγραφισμένος ευφυώς από τον Ρούμπενς, στην ώριμη περίοδό του. Θαυμάζεις την τέχνη, την εικονογράφηση μιας σκληρής στιγμής της ελληνικής μυθολογίας. Έχοντας διαβάσει λίγο πριν στα νέα, ή ακούσει στις ειδήσεις, για μια ακόμα περίπτωση κακοποίησης ή εκμετάλλευσης παιδιών. Η σκληρή εικόνα του Κρόνου είναι σαν να έχει ακόμα νωπό το χρώμα πάνω στον καμβά.
Όμως το ξαναείπα, ο Σταμπολίδης, στις έξι ενότητες της έκθεσης, δεν επένδυσε στον εντυπωσιασμό. Με έναν τρόπο δεξιοτεχνικό, που λίγοι κατέχουν, έκανε βελονιές σε περιθώρια, γωνίες, που σε αιφνιδιάζουν, σε αναστατώνουν, σε μετακινούν από μία γραμμική πορεία -πόσο βαρετό αυτό για τις σύγχρονες εκθέσεις, ακόμα και αν έχουν στον πυρήνα τους το αρχαιολογικό ζητούμενο. Σαν κυνήγι θησαυρού και αισθησιασμού, ακολουθώ σε διαδοχικές ενότητες αυτά τα αισθαντικά διαμάντια του Νικόλαου Γύζη σε χαρτί. Η «Χαμένη Ψυχή», κάρβουνο σε χαρτί. «Η ποίηση συντονίζει το βιολί της με το τραγούδι των πουλιών», σέπια σε χαρτί.
Ο διάλογος του Γύζη με γλύπτη του 323-146 π.Χ. Δυο μικροσκοπικά χάλκινα αγάλματα, το αγαλματίδιο του φθόνου από την αρχαιότητα, αλλά και ο πόνος του Γύζη, έργο του 1898. Αυτά τα μικροσκοπικά αγαλματίδια, με το ίδιο υλικό, εκφράζουν τα αισθήματα που προσωποποιούν με τρόπο σπαρακτικό, κυριολεκτικό, νιώθεις ότι υπάρχει ενέργεια που ρέει στο κρύο σώμα τους. Στέκονται πλάι πλάι, στις προθήκες τους, με το γυαλί να τα εγκλωβίζει. Διπλανοί εφιάλτες.
Το μέγεθος, η κλίμακα του Ρούμπενς, του έργου του Τσαρούχη «Τέσσερις εποχές», των απουλικών ερυθρόμορφων κρατήρων από το αρχαιολογικό μουσείο της Νάπολης, συναντά αυτές τις ανεπαίσθητες ψηφίδες πλούτου, πληροφορίας, ομορφιάς. Αξίζει να τις αναζητήσει ανάμεσα σε στάσης δέους, θαυμασμού, έκπληξης, στις θεματικές ενότητες Χρόνος, Φύση, Θεότητες, Άνθρωπος & Ανθρώπινη Φύση, Θεσμοί και Αλληγορίες. Ακούγοντας από μικρές πηγές στον χώρο -δηλαδή από τα κινητά που έχουν κατεβάσει τις ηχητικές ξεναγήσεις- τη φωνή του Νίκου Σταμπολίδη να εξηγεί κάθε έργο με τον γνωστό, ομηρικό του τρόπο. Και είναι αυτό σαν ένα ακόμα έργο μέσα στην έκθεση, που διαπερνά όλες τις ενότητες.
Ένα λεύκωμα για το λεμόνι, τον καθεδρικό ναό των φρούτων
Αρκούν μερικές σταγόνες του για να μεταμορφώσουν ένα καλό πιάτο σε ακαταμάχητο. Να κάνουν την υγρή σάρκα των οστράκων να σαλέψει. Να κάνουν την μαρέγκα να σταθεί θαλερή και γυαλιστερή. Να μετατρέψουν το κοτόπουλο με πατάτες στο φούρνο στο πιο μαμαδίστικο, κυριακάτικο γεύμα των αναμνήσεών μας.
Ο οίκος Τaschen, μετά την σαρωτική επιτυχία που είχε το λεύκωμα- αφιέρωμα στο αυγό, επιστρέφει με μια ωδή στο λεμόνι. Το «Τhe Gourmand’s Lemon. A Collection of Stories and Recipes» παραθέτει την ιστορία του λεμονιού, τη θέση του στην τέχνη, τις τεχνικές του, συνταγές σταθμούς.
«Μικροί καθεδρικοί, υλικό για όνειρα» χαρακτηρίζει η συγγραφέας Jenifer Higgie τα λεμόνια. Δεν έχει άδικο. Από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας αποτελεί πολλά περισσότερα από ένα ιδανικό όξινο φρούτο για την μαγειρική και την ζαχαροπλαστική. Αυτό τo γαστρονομικό ταξίδι που συντελείται στις σελίδες του λευκώματος που κυκλοφόρησε η Taschen σε συνεργασία με τους The Gourmand – David Lane και Marina Tweed.
Η αφήγηση περνάει από την γενεαλογία, στον ρόλο που έπαιξε το λεμόνι ως αφηγηματικό υλικό στα έργα της Τζόαν Ντίντιον, του Φιτζέραλντ, του Τομ Γουλφ, του Τζέιμς Τζόις, στην ποπ κουλτούρα -σκεφτείτε τον ρόλο που παίζει η σπιτική λεμονάδα στην αμερικάνικη κουλτούρα- στη μόδα, με την χαρακτηριστική εμμονή των Dolce & Gabbana…
Βλέπουμε τα λεμόνια να ιντριγκάρουν δημιουργούς, από τον Ματίς ως τον Γουόρχολ. Αντικείμενα φετίχ όπως ο περίφημος μεταλλικός λεμονοστίφτης του Φίλιπ Σταρκ. Φυσικά το βιβλίο ολοκληρώνεται με πλήθος συνταγών με βάση το λεμόνι, εμβληματικές όλες τους και με καταγωγή από πολλές χώρες του κόσμου, κυρίως της Μεσογείου -συμπεριλαμβάνονται και κοκτέιλ.
Η παράδοση του χειροποίητου Ισπανίας και Ελλάδας σμίγουν -Κλείσιμο ματιού στην μινωική χρυσοχοΐα
Δυο διαφορετικές ιστορίες χειροποίητης δημιουργίας, από την Ισπανία και την Ελλάδα, σμίγουν αυτό το καλοκαίρι. Η ηλικίας 97 ετών ιστορική Castaner που δημιουργεί χειροποίητες εσπραντίγιες με 100% φυσική γιούτα και βιώσιμα υλικά, συμπράττει με την ελληνική, αλλά από τα πρώτα της βήματα διεθνή, Ancient Greek Sandals που ξεκίνησε πριν από 12 χρόνια με 15 δερμάτινα σανδάλια σε φυσικό χρόνο και έχει δημιουργήσει τώρα τη δική της σχολή στον χώρο των σανδαλιών, που δημιουργούνται με τον παραδοσιακό ελληνικό χειροποίητο τρόπο.
Την προσεχή Πέμπτη αναμένεται να παρουσιαστεί η πλήρης συλλογή που θα προκύψει από αυτή την σύμπραξη μεταξύ της ισπανικής και την ελληνική εταιρείας, αν και οι μεγάλες διεθνείς διαδικτυακές πλατφόρμες πωλήσεων έχουν ήδη τα πρώτα σχέδια. Πέρα από την αρχή του χειροποίητου, οι δυο εταιρείες συνδέονται με αρκετά ακόμα στοιχεία που αποτελούν ούτως ή άλλως κυτταρικά στοιχεία της ύπαρξής τους: Μεσόγειος, διαχρονία, παράδοση, βιωσιμότητα.
Εντωμεταξύ η Ancient Greek Sandals στην γυναικεία συλλογή της για την περίοδο Άνοιξη/Καλοκαίρι 2024, συνομιλεί με έναν απρόσμενο αλλά οπωσδήποτε γοητευτικό τρόπο με την ίδια την αρχαία ελληνική ιστορία. Συγκεκριμένα με τη μινωική χρυσοχοΐας. Η σειρά Bee Group που παρουσιάζει έχει επιρροή από το Χρυσό Κόσμημα των Μαλίων (γνωστό κι ως το κόσμημα των μελισσών ή σφηκών), που ανακαλύφθηκε το 1930 στα Μάλια της Κρήτης. Το μενταγιόν μέλισσας, στο σύνολό του, έχει χρησιμοποιηθεί μόνο σε ένα σχέδιο, τη χαμηλή πλατφόρμα Melissa. Στα υπόλοιπα, το κόσμημα έχει αποδομηθεί σε επιμέρους στοιχεία που κοσμούν διάφορα στυλ σανδαλιών, από τα κλασικά φλατ και τις πλατφόρμες έως τα πέδιλα με block heel. Όλα τα σχέδια διατίθενται στις κλασικές αποχρώσεις των Ancient Greek Sandals.
Ταυτόχρονα, επεκτείνεται η ανδρική συλλογή όπου ορίστηκε επικεφαλής του Menswear Design, ο Alain Leber, που υπήρξε βασικός σχεδιαστής αντρικών υποδημάτων στους Thierry Mugler, Louis Vuitton και Burberry. Επίσης παρουσιάστηκε η σειρά Ιcons με τα 12 πέδιλα της συλλογής που έγιναν εμβληματικά, ταυτοτικά της φίρμας. Δώδεκα όσοι και οι θεοί του Ολύμπου.
Οι Ελληνίδες κεραμίστριες αποκαλύπτονται
Στην λεωφόρο της δόξας που βρίσκεται η παράδοση του χειροποίητου τα τελευταία τουλάχιστον πέντε χρόνια, τα κεραμικά, τέχνη που εδράζει στην αρχαιότητα, μοιάζει να πρωταγωνιστεί. Έτσι έρχεται επιτέλους στο φως η δουλειά σπουδαίων τεχνιτών, πραγματικών καλλιτεχνών, Ελλήνων, που ζουν και δουλεύουν σε κάθε γωνία, νησί, χωριό της Ελλάδας.
Έτσι παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η έκθεση «Functional ceramics and Art de la Τable», που όπως μαρτυρά ο τίτλος της παρουσιάζει αντικείμενα χρηστικής κεραμικής και Art de la table -ολοκληρώνεται στις 15 Απριλίου. Είναι αφιερωμένη στις Ελληνίδες κεραμίστριες. Η έκθεση συγκεράζει τη διαχρονική παράδοση και τη δυναμική της σύγχρονης δημιουργίας, προσκαλώντας 140 Ελληνίδες δημιουργούς να παρουσιάσουν τα έργα τους σε αρθρωτές ενότητες, που ως «κεφάλαια» αναδεικνύουν τον πλούτο της κεραμικής σήμερα.
Στον χώρο του Mon Coin Studio φιλοξενούνται έργα που αντιπροσωπεύουν όλες τις τάσεις της γυναικείας κεραμικής τέχνης. Kαλλιτέχνιδες που ακολουθούν πιο παραδοσιακά πρότυπα, κι άλλες που εξερευνούν νέες προσεγγίσεις, επαναπροσδιορίζοντας τη χρήση των υλικών και εξερευνώντας τη φόρμα και τη διακόσμηση με πρωτοποριακό τρόπο. Πίσω από την διοργάνωση, βρίσκεται η Ελεονόρ Τρεναντό Φινετίς, ιδρύτρια του Mon Coin Studio και ιδρυτικό μέλος της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Greek Ceramix Contemporary που σκοπό έχει να προωθήσει την ελληνική σύγχρονη κεραμική και τους Έλληνες κεραμίστες.
