Μια διαδρομή μέσα στα καμένα, οι πρώτες σκέψεις, τα αναπάντητα ερωτήματα και κυρίως όσα πρέπει να γίνουν τώρα, άμεσα, για την επόμενη μέρα του κτήματος στο Τατόι διατρέχουν την εκτενή -με στοιχεία αλλά και συναίσθημα- ανακοίνωση του Συλλόγου Φίλων του κτήματος.
Ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου μετά τη συνέντευξή Τύπου της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη για το Τατόι εξέδωσε μια ανακοίνωση για να κάνει τον απολογισμό όσων έχουν συμβεί, τονίζοντας ότι «στηρίζεται στα μέχρι στιγμής δεδομένα. Θα ακολουθήσουν και άλλες εξειδικευμένες ανακοινώσεις, όταν μας επιτραπεί η αυτοψία στο π. βασιλικό κτήμα».
Ακολουθεί η ανακοίνωση, που έχει ήδη αναρτηθεί στο σάιτ των Φίλων του Κτήματος Τατοΐου.
Το χρονικό της καταστροφής με τα μάτια του συλλόγου
«Με μεγάλη θλίψη παρακολουθήσαμε την επέλαση της φωτιάς στο αγαπημένο μας Τατόι. Για όσους γνωρίζουν και τιμούν τον αγώνα που κάνουμε 13 χρόνια τώρα για αυτό το κτήμα αντιλαμβάνονται τα συναισθήματά μας. Οι λέξεις δεν αρκούν για να τα περιγράψουν. Ας δούμε τα γεγονότα αναλυτικά.
»Όταν την Τρίτη, 3 Αυγούστου, ξέσπασε η πυρκαγιά εντός του κτήματος Τατοΐου, στην περιοχή μεταξύ Βαρυμπόμπης και Κρυονερίου (κάτω ιστορικά όρια του κτήματος Τατοΐου), συγκλονιστήκαμε όλοι. Τότε λεπτό με λεπτό παρακολουθούσαμε την πορεία της φωτιάς, η οποία ναι μεν έκαψε ένα νεαρό σχετικά δάσος εντός του Κτήματος (η περιοχή αυτή ήταν καλλιεργήσιμη μέχρι το 1967 και μετά την εγκατάλειψη του κτήματος δημιουργήθηκε ένα νεαρό, απάτητο δάσος, που αυτό δυσκόλεψε υπερβολικά τις επίγειες δυνάμεις, μιας και δεν είχαν πρόσβαση στο σημείο), παρ' όλα αυτά η πορεία της και η φορά του ανέμου δεν μας έκανε να ανησυχήσουμε λόγω της απόστασής της από τον ιστορικό πυρήνα του κτήματος. Το απόγευμα όμως της ίδιας μέρας η φωτιά άλλαξε πορεία και μπήκε στη Βαρυμπόμπη, προκαλώντας αυτήν τη μεγάλη καταστροφή σε περιουσίες και το δάσος.
»Είχαμε εκφράσει την ανησυχία ότι από εκεί μπορεί η φωτιά να ξεφύγει και να μπει στο κτήμα από το νοτιοδυτικό του άκρο. Κάναμε ό,τι περνούσε από το χέρι μας και με όσες επαφές διαθέταμε ζητήσαμε τη στεγανοποίηση του ιστορικού πυρήνα στα βόρεια της Βαρυμπόμπης.
»Ο πρόεδρος του συλλόγου, Βασίλης Κουτσαβλής, μίλησε στα τηλεοπτικά μέσα και κατέδειξε τον κίνδυνο να χαθεί ο έλεγχος από το συγκεκριμένο σημείο. Αργά το βράδυ, όταν η φωτιά πλησίασε τον Ναό Πέτρου και Παύλου στη Βαρυμπόμπη, πληροφορηθήκαμε ότι μηχανήματα του στρατού και της πολιτικής προστασίας προχώρησαν άμεσα σε δημιουργία ζώνης πυρασφαλείας στο ύψος της ταβέρνας Θέα. Αυτό ήταν σωτήριο για την ανακοπή της φωτιάς προς τον ιστορικό πυρήνα. Σωτήρια ήταν και η μάχη πυροσβεστών και εθελοντών, μεταξύ των οποίων και οι ''Φίλοι του Δάσους'', για την ανακοπή της φωτιάς. Τους ευχαριστήσαμε δημοσίως.
»Την ίδια ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά, η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη μεταβαίνει εσπευσμένα στο Τατόι από την Αρχαία Ολυμπία, όπου παρακολουθούσε το εκεί μέτωπο της φωτιάς. Εκεί πραγματικά πιστέψαμε ότι τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Παρ' όλα αυτά, με την υπερπροσπάθεια των πυροσβεστών, εθελοντών, στρατού και πολιτικής προστασίας η φωτιά δεν μπήκε στον ιστορικό πυρήνα του κτήματος. Βιαστήκαμε να χαρούμε ότι το Τατόι γλίτωσε.
Οι κινήσεις του Βασίλη Κουτσαβλή
»Το πρωί της Πέμπτης, 5 Αυγούστου, έντρομοι παρακολουθήσαμε την αναζωπύρωση μετώπου πίσω από την ταβέρνα Λεωνίδας, με κατεύθυνση τον ιστορικό πυρήνα μέσα από τη ρεματιά και κίνδυνο να μεταφερθεί η φωτιά στη Δροσοπηγή και στο Κρυονέρι. Πολλά γράφτηκαν και ακούστηκαν για τα αίτια αυτής της αστοχίας. Δεν είναι ο ρόλος μας να το σχολιάσουμε. Η φωτιά αυτή ανέβηκε από τη βορειοανατολική πλευρά του ιστορικού πυρήνα, απείλησε τα container μπροστά στο Ξενοδοχείο Τατόιον, ενώ την ίδια ώρα μέτωπο ξεσπά μέσα στο Βασιλικό Κοιμητήριο και καίει τον περιβάλλοντα χώρο και το φυλάκιο των τάφων. Ευτυχώς, οι τάφοι, το Μαυσωλείο και ο Ναός της Αναστάσεως μένουν ανέπαφοι. Εκείνες οι ώρες ήταν οι πιο δραματικές για το Τατόι και μας τις μεταφέρουν οι άνθρωποι που ήταν στην πρώτη γραμμή. Η Υπουργός Πολιτισμού, υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου Πολιτισμού, η αστυνομική φρουρά του κτήματος, πυροσβέστες και στελέχη της πολιτικής προστασίας. Αξίζει σε όλους η αναγνώριση και ο έπαινος, έστω για την προσπάθεια και σίγουρα για τις καλές προθέσεις και την πραγματική αγωνία να σωθεί το κτήμα. Όταν ενημερωθήκαμε για τη φωτιά στο Κοιμητήριο και επειδή ξέρουμε το κτήμα σπιθαμή προς σπιθαμή εκεί πλέον η ανησυχία έγινε απόγνωση, έγινε θρήνος, έγινε συναισθηματική φόρτιση, έγινε απελπισία.
Ο Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Βασίλης Κουτσαβλής επικοινωνεί με Υπουργό της Κυβέρνησης (άνθρωπο αποτελεσματικό, που αγαπά το Τατόι) για να μεταφέρει την αγωνία του Συλλόγου και όλων των Φίλων του κτήματος και τον ενημερώνει ότι είναι θέμα χρόνου να συμβεί το μοιραίο. Η αντίδρασή του ήταν άμεση. Ενημερώνεται ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας κ. Νίκος Χαρδαλιάς και γίνεται πραγματικά ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό για να σωθεί το κτήμα. Και το αναγνωρίζουμε. Η ένταση, παρ' όλα αυτά, της φωτιάς ήταν τέτοια, οι εστίες τόσες πολλές έτσι ώστε πράγματι θεωρήσαμε εκείνη την ώρα στον Σύλλογο ότι υπήρχε και ενδεχόμενο εμπρησμού, με στόχο να καεί το κτήμα και η ιστορία του. Εδώ στην αφήγηση θα είχε αξία η εξιστόρηση των δραματικών εκείνων ωρών από την Υπουργό Πολιτισμού, που ήταν παρούσα.
»Υδροφόρες, μπουλντόζες και πυροσβεστικά μαζί με τους αστυνομικούς της φρουράς Τατοΐου (που έσωσαν με αυτοθυσία το κτίριο της χωροφυλακής) έδωσαν μάχη για να μην πλησιάσει η φωτιά στα containers με τα χιλιάδες πολύτιμα κειμήλια της βασιλικής συλλογής. Και το κατάφεραν να προστατεύσουν τουλάχιστον το βαρύ ιστορικό κεφάλαιο του κτήματος. Και τους αξίζουν συγχαρητήρια. Αν αυτό είχε χαθεί θα τελείωνε όποιο σχέδιο αξιοποίησης και επαναλειτουργίας του κτήματος.
Τα ερωτήματα για όσα έγιναν τις ώρες της πυρκαγιάς
»Την ώρα που συνέβαιναν αυτά, κάποιοι έτριβαν τα χέρια τους χαιρέκακα για την διαγραφή ενός ολόκληρου κεφαλαίου της ιστορίας της χώρας. Αφες αυτοίς… Τα μέτωπα όμως της φωτιάς απλώθηκαν σε όλο τον ιστορικό πυρήνα. Πέρασαν πάνω από την αστυνομία, έκαψαν το Δασονομείο, τον ελαιώνα και το κτίριο του Διευθυντηρίου, στο οποίο υπήρχαν μικροέπιπλα που ανήκαν στα εν λόγω κτίρια και άλλη οικοσκευή. Ευχόμαστε να μην είχε μείνει μέσα και τμήμα του αρχείου του κτήματος, αυτό που μελέτησε ο ιστορικός κ. Κώστας Σταματόπουλος και έγραψε την ιστορία του κτήματος. Η φωτιά ανέβηκε στο Ανάκτορο, καίει τα δύο container με τα αντικείμενα στο εσωτερικό τους. Εδώ αξίζει, για την ιστορία, να πούμε ότι ήταν τα μοναδικά container στο κτήμα που στο πίσω μέρος τους ακουμπούσαν στα δέντρα του Ανακτορικού Κήπου και ήταν πνιγμένα στη βλάστηση.
»Εδώ είναι πράγματι εύλογα τα ερωτήματα μελών μας και δημοσιογράφων. Δεν προλάβαιναν να τα εκκενώσουν και να μεταφέρουν τα αντικείμενα στο αμπέλι δίπλα, που είναι μεγάλος ανοιχτός χώρος και διαθέτει και τρεις δεξαμενές πυρασφαλείας; Δεν πρόλαβαν να κόψουν τα δέντρα για να μην τα πλησιάσει η φωτιά, όπως έγινε στα κάτω container, κοντά στην αστυνομία; Είχε αποκόψει η φωτιά την πρόσβαση στην Ανακτορική Ενότητα; Ήταν πράγματι ασήμαντα αντικείμενα για να σωθούν;
»Η φωτιά, ανεξέλεγκτη, στη συνέχεια καίει τα τρία υπεραιωνόβια κυπαρίσσια μπροστά στο κτίριο του προσωπικού και μπαίνει στην ενότητα των κτιρίων του προσωπικού, της Οικίας Φροντιστή, του Τηλεγραφείου και της Οικίας Στουρμ και καίει ολοσχερώς τα κτίρια και τον περιβάλλοντα χώρο. Από εκεί ξεφεύγει και μπαίνει στην εκπληκτικής ομορφιάς διαδρομή της Κιθάρας και καίει όλη την διαδρομή μέχρι την λίμνη. Αυτή είναι μια φανταστική σειρά των γεγονότων που προκύπτει από την γνώση μας για το κτήμα και πώς επηρεάστηκαν οι 4 αυτοτελείς ενότητές του.
»Με την εικόνα που έχουμε στον Σύλλογο, το μεγαλύτερο μέρος του κτήματος των 42.000 στρεμμάτων έχει καεί. Μετά την αυτοψία θα δώσουμε πιο ακριβή στοιχεία. Μιλούμε για μια πολύ μεγάλη οικολογική καταστροφή, όμοια με την πρώτη μεγάλη φωτιά του κτήματος, αυτή του 1916, που έκαψε το πρώτο Ανάκτορο Τσίλλερ, τον Ναό του Προφήτη Ηλία και μεγάλο μέρος του κτήματος. Δεν ξέρουμε πραγματικά πώς θα αντικρίσουμε το Τατόι.
»Το μέρος που αγαπήσαμε, που περπατήσαμε, που το γνωρίσαμε σε χιλιάδες Έλληνες, που τους κάναμε να το αγαπήσουν και αυτοί και να συμβιβαστούν με το παρελθόν του. Που το έβαλαν στην ζωή τους και ήταν διέξοδος και βόλτα. Πραγματικά, η απόγωνση όλων μας είναι μεγάλη, αλλά δεν πρέπει να το βάλουμε κάτω. Οφείλουμε να σταθούμε όρθιοι και τούτη την δύσκολη ώρα και να βάλουμε πλάτη για να αναγεννηθεί ξανά το Τατόι, για να γίνει όμορφο και να το παραδώσουμε με το πλούσιο δάσος του στις επόμενες γενιές. Εμείς δεν θα προλάβουμε πια να το ξαναδούμε έτσι όπως ήταν πριν την καταστροφή. Ας το δουν όμως τα παιδιά του μέλλοντος. Αυτά καλούμε σήμερα να το αγκαλιάσουν και να μας βοηθήσουν να το επαναφέρουμε στην παραμυθένια του ομορφιά πριν την πυρκαγιά. Για αυτό και ανακοινώσαμε την υιοθεσία δέντρων στο Τατόι και το πρόγραμμα ''Κάθε παιδί για ένα δέντρο στο Τατόι''. Πάντα με γνώμονα τις υποδείξεις των ειδικών!
«Οφείλουμε μια συγγνώμη. Σε όλους»
»Κλείνοντας την αφήγηση, οφείλουμε μια συγγνώμη σε όλους. Για όσα δεν προλάβαμε ως κοινωνία των πολιτών να κάνουμε. Για την ίσως μεγαλύτερη πίεση που έπρεπε να ασκήσουμε στην πολιτεία και δεν το κάναμε. Δεν ήταν εύκολο και δεν είναι ώρα να μιλήσουμε για αυτά. Για την απογοήτευση που νοιώσαμε για τους αποκλεισμούς μας από τα κέντρα λήψης αποφάσεων για το μέλλον του κτήματος. Για τα επικοινωνιακά μας λάθη. Για ό,τι, τέλος πάντων, πιστεύει κάποιος ότι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει διαφορετικά. Δεν μας ανήκει το Τατόι. Είμαστε οι φίλοι του και αυτοί χάριν στους οποίους η πολιτεία το ενέταξε στην ατζέντα της με στόχο να το αποκαταστήσει. Απαλλαγμένο από τα βαρίδια του παρελθόντος, αγνό και έτοιμο. Με προτάσεις, με εμπειρία, με σχέδιο, με χιλιάδες ευρώ των πολιτών σε μελέτες και δράσεις για να πάρει μπροστά. Προσπαθήσαμε. Δεκατρία χρόνια αγωνιζόμαστε να ξεκινήσει η αποκατάστασή του. Δεκατρία χρόνια με χτυπήματα κάτω από την μέση και προσωπικές επιθέσεις. Και όταν αυτό είχε πάρει μπροστά, έρχεται μια φωτιά και μας στέρησε την μεγάλη χαρά της νέας εποχής. Μέσα από την στάχτη και τα ερείπια όμως θα αναγεννηθεί ξανά ο σπόρος της δημιουργίας.
»Ήδη στον Σύλλογο με συγκίνηση παρακολουθούμε την μεγάλη ανταπόκριση της κοινωνίας στην αναγέννηση του κτήματος. Δωρεές μικρές και μεγάλες, προσφορά εθελοντικής βοήθειας, δέντρων, γνώσης και εμπειρίας. Είμαστε ένα σφουγγάρι που απορροφά την αγάπη και την εμπιστοσύνη του κόσμου. Θέλουν μαζί μας να αναγεννήσουν το κτήμα, γιατί γνωρίζουν ότι με σοβαρότητα θα το κάνουμε. Όπως σε ό,τι κάναμε μέχρι τώρα. Οτι θα το κάνουμε χωρίς να προσβάλουμε την ιστορικότητα του χώρου, ότι οι όποιες μελέτες θα έχουν στο κέντρο τους το motto του Βασιλιά Γεωργίου Α’, που έλεγε ότι ''στο Τατόι τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο θα παίζει η φύση και τα δέντρα''. Είμαστε έτοιμοι να το πράξουμε. Και θα το κάνουμε όπως πάντα με αυταπάρνηση. Και τα εμπόδια θα είναι και πάλι πολλά και μεγάλα. Αλίμονο!
Η αποτίμηση της καταστροφής
»Δεν χωρά αμφιβολία ότι η οικολογική καταστροφή του κτήματος είναι εξαιρετικά μεγάλη και αυτό μας προκαλεί πόνο και θλίψη και βαθιά οδύνη. Πέρα από το μοναδικής ομορφιάς δάσος που χάθηκε, χάθηκαν εκατοντάδες ζώα και πουλιά που συνιστούσαν τους άγρυπνους φρουρούς αυτού του πανέμορφου τόπου σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο της Αθήνας. Το Τατόι που γνωρίσαμε δεν θα είναι ποτέ το ίδιο. Σχεδόν το σύνολο του ιστορικού κτήματος έχει υποστεί καταστροφές, ενώ επτά τουλάχιστον κτίριά του έχουν καεί. Επιπλέον, 2 container με κειμήλια έχουν καεί. Πραγματικά, δεν έχουμε πλήρη εικόνα για το περιεχόμενο αυτών των container και αυτό είναι που μας προκαλεί την μεγαλύτερη θλίψη.
»Το δάσος θα αναγεννηθεί και θα το βοηθήσουμε εμείς εκεί που μόνο του δεν μπορεί. Τα κτίρια δεν ήταν αποκατεστημένα και ξαναγίνονται και δεν θεωρούμε την καταστροφή τους σημαντική. Εξάλλου, τρία από τα κτίρια που κάηκαν, η Οικία Στουρμ, η Οικία Φροντιστή και το Τηλεγραφείο, έχουν έτοιμες, εγκεκριμένες μελέτες, που ο Σύλλογός μας έχει χρηματοδοτήσει και έχει προσφέρει στην Πολιτεία ως δωρεά.
»Με έκπληξη και απορία δεν ακούσαμε ουδεμία αναφορά από την Υπουργό Πολιτισμού και τους συνεργάτες της στην σημερινή συνέντευξη τύπου για το Τατόι στην προσφορά του Συλλόγου. Αν δεν υπήρχαν αυτές οι μελέτες δεν θα είχαμε ιδέα σήμερα για την αρχιτεκτονική αποτύπωση των εν λόγω κτιρίων.
»Το ερώτημα όλων είναι αν θα μπορούσαμε να είχαμε σώσει το Τατόι. Μας το θέτουν βασανιστικά όλοι, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, μέλη, φίλοι, χορηγοί, ιδρύματα, δημοσιογράφοι, πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί. Η απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο ''ναι'', αρκεί να είχαμε κάνει όλα όσα απαιτούνται σε επίπεδο πρόληψης. Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε εδώ ότι η πρόθεση υπήρχε, η μελέτη βιωσιμότητας του κτήματος το προβλέπει, οι πρώτες ενέργειες από την Πολιτική Προστασία έγιναν τον περασμένο Μάιο και Ιούνιο έπειτα και από δική μας επιμονή. Αλλά, δυστυχώς, δεν προλάβαμε. Ήταν τόσο πολλά αυτά που έπρεπε να γίνουν στις υποδομές του κτήματος που δεν πρόλαβε η Πολιτεία να υλοποιήσει. Φανταστείτε ότι τα προηγούμενα 20 έτη κανείς δεν ασχολήθηκε σοβαρά με το Τατόι. Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού αρχικά και ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου στη συνέχεια πιέζαμε να ληφθούν αυτά τα μέτρα.
»Πρώτος ο Σύλλογος το 2012 μίλησε για σχέδιο εκκένωσης των container από τον ιστορικό πυρήνα και είχαμε δώσει και λύσεις. Πρώτοι μιλήσαμε συγκεκριμένα για τα μέτρα πυρασφάλειας και πυροπροστασίας που τόσο πολύ έλειψαν την ώρα της καταστροφής. Όταν προκαλέσαμε τους καθαρισμούς του προηγούμενου Μαΐου-Ιουνίου δώσαμε στην δημοσιότητα το παρακάτω δελτίο τύπου (26 Μαΐου 2021) με τα επιπλέον μέτρα που έπρεπε να ληφθούν: https://www.tatoi.org/anakoinosi-toy-syllogoy-schetika-me-tin-pyroprostasia-toy-ktimatos-tato-oy/
»Όλοι μας στον Σύλλογο πιστεύαμε ότι αυτά θα γίνουν για να προστατευθεί επιτέλους το κτήμα. Δεν υπήρχε κακή πρόθεση. Χρόνος δεν υπήρχε, δυστυχώς. Αν το κτήμα είχε προλάβει να οργανωθεί, να γίνουν οι βασικές υποδομές του και να έχει μια διοίκηση που γνωρίζει και την τελευταία σπιθαμή του, το κτήμα θα είχε σωθεί. Όπως σώθηκε η Αρχαία Ολυμπία μετά τις παρεμβάσεις που έγιναν. Οφείλουμε όμως να τα λάβουμε όλα αυτά που προτείνουν με σοβαρότητα οι φορείς υπ' όψιν στον σχεδιασμό για την επόμενη μέρα και ειδικά να καταλήξουμε σε ένα διαφορετικό μείγμα χλωρίδας για το κτήμα.
»Η κλιματική αλλαγή εντείνεται και πρέπει να προετοιμάσουμε το κτήμα σήμερα. Εδώ όμως ελλοχεύει ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος, που ο Σύλλογός μας θα δώσει μάχη για να αποφευχθεί. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να παρουσιάσουμε ένα άλλο κτήμα αύριο. Ένα ψεύτικο και εστέτ Τατόι. Χωρίς την γοητεία του αυθεντικού. Ένα κτήμα που θα έχει απολέσει την ιστορικότητά του στο δάσος του και στην διαμόρφωσή του. Και αυτό οφείλουμε να το εμποδίσουμε.
Η επόμενη μέρα
»Καλούμε την πολιτεία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και της μεγάλης ιστορικής της ευθύνης απέναντι στο κτήμα και τους ανθρώπους του, όσοι νοιάζονται για αυτό και παλεύουν να σωθεί και όσοι το έχουν ως διέξοδο και αναψυχή. Και είναι χιλιάδες όλοι αυτοί. Να αποδεχθεί τις αδυναμίες, τα λάθη της και τις καθυστερήσεις της με κριτική ματιά. Διαχρονικά. Μόνο αν γίνει σοβαρή αυτοκριτική υπάρχει ελπίδα για το αύριο. Να περιορίσει τον δογματισμό για την διαχείριση του κτήματος. Να λειτουργεί στο Τατόι με σύνθεση και όχι αποκλεισμούς. Να πιστέψει περισσότερο στις καλές προθέσεις. Να μην βλέπει εχθρούς παντού γύρω της και φαντάσματα του παρελθόντος. Να αποκεντρώσει. Να αναθέσει. Να ζητήσει βοήθεια. Να συστήσει ομάδες ειδικών. Να χρησιμοποιήσει τα σύγχρονα εργαλεία του project management. Να ρυθμίσει το θεσμικό πλαίσιο. Να πάρει γενναίες πολιτικές αποφάσεις που στηρίζονται στην αξιοκρατία και όχι στον επικοινωνιακό αντίκτυπο τον πράξεών της. Να αποβάλει την φεουδαρχική θεώρηση του Τατοΐου.
»Ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο μόνος Έλληνας Πρωθυπουργός που πίστεψε στην αποκατάσταση του Τατοΐου και έκανε το Τατόι εμβληματικό έργο της νέας του διακυβέρνησης. Επικροτήσαμε και επικροτούμε, συγχαρήκαμε και συγχαίρουμε. Στηρίξαμε και στηρίζουμε. Θεωρούμε ότι και σε αυτή την τραγική συγκυρία θα κάνει το καλύτερο για το κτήμα και την επόμενη μέρα μαζί με τους άξιους συνεργάτες του. Δίπλα του έχει στελέχη κυβερνητικά που επίσης αγαπούν το κτήμα και αντιλαμβάνονται την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος. Τους γνωρίσαμε και διαπιστώσαμε τα αντανακλαστικά τους και την σοβαρότητά τους. Ελπίζουμε σε αυτούς. Έχει μερικούς καλούς συμβούλους δίπλα του για το κτήμα αλλά έχει και κακούς. Στο άμεσο και στο έμμεσο περιβάλλον του. Στους δεύτερους χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή. Το Τατόι είναι πολύ ευαίσθητο ζήτημα και οφείλει η πολιτεία να αξιοποιεί τους πάντες που είναι χρήσιμοι για να πάει μπροστά. Την κοινωνία των πολιτών που είναι εξαιρετικά εξειδικευμένη στο αντικείμενο της οφείλουμε να την σκεφτόμαστε και να την τιμούμε πάντα. Προσφέρουν εθελοντική εργασία, μεράκι, χρήματα, τεχνογωσία και πάθος για το αντικείμενο. Είναι στην φιλοσοφία του Πρωθυπουργού αυτή η σχέση με την κοινωνία των πολιτών και ευχόμαστε να το δούμε να γίνεται και πράξη. Τα οφέλη θα είναι πολλαπλά.
Τα έργα που πρέπει να γίνουν τώρα
»Ο Σύλλογος Φίλων Τατοΐου θα στηρίξει την Πολιτεία στην επόμενη μέρα του Κτήματος. Τα χιλιάδες μέλη και φίλοι είναι αποφασισμένα. Έχουμε στο πλευρό το σύνολο σχεδόν του δημοσιογραφικού κόσμου της χώρας σε μια σχέση απόλυτης εμπιστοσύνης που χτίστηκε με πολύ κόπο. Έχουμε δίπλα μας εταιρείες, χορηγούς, δωρητές, ιδρύματα, Έλληνες και ξένους φιλέλληνες. Έχουμε στο πλευρό μας τους διπλωμάτες ξένων κρατών, αυτοδιοικητικούς, επιστήμονες και την εκκλησία.
»Άμεση προτεραιότητα όλων είναι οι καθαρισμοί που θα πρέπει να γίνουν στις καμένες περιοχές και η απομάκρυνση των κορμών και των κλαδιών που έχουν καεί. Άμεσα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα απαιτούνται σε όλο το κτήμα Τατοΐου, μιας και υπάρχει πολύ μεγάλος κίνδυνος διάβρωσης εδαφών και πλημμυρικών φαινομένων τον χειμώνα. Προστασία των καμένων περιοχών για να βοηθηθεί η φυσική αναγέννηση. Σοβαρή διαχείριση, σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά πρότυπα. Τεχνητή δενδροφύτευση όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο, βάσει μελέτης και επιστημονικής τεκμηρίωσης. Εδώ ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου έχει πολύ ουσιαστικό ρόλο να διαδραματίσει και θα τον διαδραματίσει. Θέλουμε η Πολιτεία να πάρει άμεσα θεσμικά μέσα για να μπορέσει να λειτουργήσει απρόσκοπτα το σχέδιο αποκατάστασης και αναγέννησης της επόμενης μέρας.
»Στο Τατόι δεν αρκεί απλά μια τεχνοκρατική θεώρηση των πραγμάτων. Χρειάζεται πάθος, μεράκι, διεθνής εμπειρία και αγάπη για το κτήμα. Χρειάζεται αφοσίωση. Να εμπνεύσουμε και να παρακινήσουμε. Να εγγυηθούμε τη νέα εποχή για το Τατόι».