Το τέμενος Ισκεντέρ Μπέη που χτίστηκε γύρω στο 1510-1511 από το δισέγγονό του Γαζή Εβρενός, τον Ισκεντέρ Μπέη, ένα από τα επιβλητικότερα οθωμανικά κτήρια των Γιαννιτσών, περνά στο ΥΠΠΟ.
Πρόκειται για ένα μεγάλων διαστάσεων κτήριο με κάτοψη σχήματος «Τ». Αποτελείται από τετράγωνη ευρύχωρη αίθουσα προσευχής, στεγασμένη αρχικά με τρούλο, στην οποία εφάπτεται επιμήκης τριμερής χώρος που στεγάζεται με τρούλο και τεταρτοσφαίρια.
To οθωμανικό τέμενος Ισκεντέρ Μπέη
Στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού με την Εθνική Τράπεζα για τη διαφύλαξη και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας, η Τράπεζα προχώρησε σε δωρεά του παλαιού Τεμένους Μεζά ή Ισκεντέρ Μπέη και των πέριξ αυτού νεότερων κτισμάτων, προς το ΥΠΠΟ.
Το τέμενος είχε υποστεί σοβαρές βλάβες κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα είχε μετατραπεί σε εκκοκκιστήριο βάμβακος. Σταδιακά, περιφερικά του μνημείου, προστέθηκε σειρά αυθαίρετων οικοδομημάτων, που αλλοίωσαν σε πολύ μεγάλο βαθμό την αρχική μορφή και φυσιογνωμία του.
Με αποφάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού το τέμενος έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με περιβάλλοντα χώρο τα όρια του οικοδομικού τετραγώνου στο οποίο εντάσσεται. Σε κάθε περίπτωση προστατεύεται αυτοδικαίως από το ν. 4858/2021 «Περί Προστασίας των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού: «Το Τέμενος Μεζά ή Ισκεντέρ Μπέη είναι ένα από τα επιβλητικότερα οθωμανικά κτήρια των Γιαννιτσών, ενώ συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων οθωμανικών μνημείων των Βαλκανίων. Ευχαριστώ την Διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας και ιδιαίτερα τον Διευθύνοντα Σύμβουλο Παύλο Μυλωνά για τη γενναιόδωρη απόφαση να παραχωρήσουν το μνημείο, άνευ ανταλλάγματος, στο Υπουργείο Πολιτισμού. Με την ολοκλήρωση της δωρεάς ανοίγει ο δρόμος για την αποκατάσταση, την προστασία, την ανάδειξη και την ένταξή του μνημείου στην πολιτιστική ζωή της πόλης. Μετά την αποκατάσταση και την απόδοση στο κοινό ως επισκέψιμου μνημείου του Μαυσωλείου του Γαζή Εβρενός την ολοκλήρωση των μελετών για την συντήρηση και αποκατάσταση της παλαιάς Μητρόπολης των Γιαννιτσών –προκειμένου να ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα- έρχεται η σειρά της εκπόνησης των μελετών για την αποκατάσταση του Τεμένους, προκειμένου να αποτελέσει χώρο εκθέσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων».
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας Παύλος Μυλωνάς δήλωσε: «Στο πλαίσιο της άριστης συνεργασίας μας με το Υπουργείο Πολιτισμού, προχωρήσαμε στη δωρεά του παλαιού Τεμένους Ισκεντέρ Μπέη στα Γιαννιτσά, ενός εκ των παλιότερων ιστορικών διατηρητέων Οθωμανικών Μνημείων εκτός Τουρκίας. Η συγκεκριμένη δωρεά είναι σε πλήρη εναρμόνιση με τους στόχους του χορηγικού προγράμματος της Εθνικής Τράπεζας για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας. Στην απόφασή μας αυτή συντέλεσε και η πρόθεση του Υπουργείου Πολιτισμού να προβεί στη συντήρηση και αποκατάσταση του Τεμένους ως ιστορικό μνημείο».