Πώς γιορτάζεις τη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας το 2023 στην Ελλάδα; Εσχάτως, είδαμε τόσο παλιακές συνταγές μάρκετινγκ που ουσιαστικά συντηρούν τα στερεότυπα και τα όρια που μπαίνουν στις γυναίκες τη στιγμή που αυτές ραγίζουν τη γυάλινη οροφή.
Υπάρχει κάτι το απολύτως εκνευριστικό στην ανάγκη να υπάρχει η «Ημέρα της Γυναίκας». Όχι επειδή υπενθυμίζει ότι ναι, οι γυναίκες εξακολουθούν να μην έχουν την ίδια πρόσβαση με τους άνδρες στην εξουσία και στην επιχειρηματικότητα, παρά τα τεράστια βήματα που έχουν γίνει από γυναίκες που χρειάστηκε να εργαστούν πολύ περισσότερο από τους άνδρες για να πετύχουν τους στόχους τους. Αλλά κυρίως επειδή είναι σαν ο φωτεινός μαρκαδόρος που υπογραμμίζει την υποκρισία απέναντι στις γυναίκες. Μαζί με τα κόκκινα τριαντάφυλλα που τους προσφέρονται τέτοιες μέρες.
Κοιτάζω τα αφιερώματα στην Ημέρα της Γυναίκας στην Ελλάδα και αναρωτιέμαι αν βρίσκομαι στη δεκαετία του '70. Σε ποιες γυναίκες απευθύνονται; Πόσο εγκλωβισμένοι είναι στο στερεότυπο της γυναίκας και απλώς προσπαθούν να κάνουν photoshop πάνω σε αυτό; Αφιέρωμα στη γυναίκα βλέπω σε κυριακάτικη εφημερίδα σημαίνει ένα-δύο μεγάλα editorial μόδας. Μερικές έξτρα συμβουλές ομορφιάς. Διότι πάνω απ' όλα είναι η θηλυκότητα προφανώς - αυτό ορίζει τη γυναίκα στο μυαλό τους. Η αρχή και ο τίτλος της συζήτησης. Αφιέρωμα στη γυναίκα σημαίνει δύο-τρεις συνεντεύξεις με γυναίκες σε θέσεις ευθύνης που κατορθώνουν όμως να έχουν ένα ισοζύγιο με την προσωπική τους ζωή.
Μόνο που στις περισσότερες περιπτώσεις -πώς να το πω;- βλέπω οι γυναίκες αυτές να εκκινούν από μια θέση προνομιακή. Από μια οικογένεια που έχει να προσφέρει μια ευκολότερη μετάβαση προς τον επιθυμητό στόχο. Που, αν θέλετε, έχουν την πολυτέλεια και ρισκάρουν λιγότερο για να βρεθούν εκεί. Mόδα, διαμάντια, μπόλικη τέχνη, φιλανθρωπία, grooming. Ακόμα και οι χρήσεις των λέξεων αποτελούν όριο. Το lifestyle πριν από το testimonial.
Την ίδια στιγμή, κοιτάζω με ανακούφιση τον τρόπο με τον οποίο η γυναίκα σήμερα δοξάζεται και αποτυπώνεται σε έντυπα και μουσεία του εξωτερικού. Να, για το Centre Pompidou είναι εικόνες γυναικών από το Ιράν. Δείτε τα μαλλιά σε πρώτο πλάνο, όχι όμως σε αφιέρωμα ομορφιάς, αλλά ως μέσο οργής και δήλωσης, καθώς οι γυναίκες κόβουν στις διαδηλώσεις τις κοτσίδες τους. Πετούν την υπογραφή θηλυκότητας που τους έχει επιβληθεί εδώ και αιώνες. 48 αφίσες γυναικών από τον αγώνα τους στο Ιράν παρουσιάζει το Pompidou.
Και μετά είναι αυτές οι υπέροχες φωτογραφίες της Lindsey Addario, βραβευμένης με Πούλιτζερ, για το National Geographic. Γυναίκες που κέρδισαν τον καρκίνο, με μαστεκτομή και γυναίκες στην Αφρική που υποβάλλονται σε φρικτά βασανιστήρια αλλοίωσης του στήθους τους. Γυναίκες στην Ουκρανία. Με όπλα στα χέρια υπερασπίζονται την πατρίδα με όπλα. Ή βγαίνουν στην προσφυγιά.
Το Μουσείο της Ακρόπολης γιορτάζει την Ημέρα της Γυναίκας με ένα αριστουργηματικό γλυπτό, μια Αφροδίτη με μπικίνι. Δεν υπάρχει μέρα μέσα στον χρόνο που να μην κοιτάξει κανείς έκθαμβος αυτό το αριστούργημα που ήρθε από τη Νάπολη. Όμως, το να επιλέγει το μουσείο να το ακουμπήσει μέσα στο πλαίσιο του εορτασμού της γυναίκας ξαφνιάζει. Η δόξα της ομορφιάς και μόνο. Αυτό είναι γυναίκα; Πόσο εύκολο θα ήταν μέσα από τον πλούτο του το μουσείο να συνομιλήσει αυτή η ομορφιά και με άλλα χαρακτηριστικά της γυναίκας; Όλη η κυρίαρχη φαντασίωση για τη γυναίκα είναι όμως εκεί. Και θεά και μπικίνι.
H Εθνική Πινακοθήκη επιλέγει να προβάλει μια σειρά από πορτρέτα γυναικών που εκτίθενται σε αυτήν διαχρονικά. Ωραίες εικόνες, από γυναίκες της υπαίθρου μέχρι των αστικών σαλονιών. Όμως, αυτή η πρώτη ανάγνωση ανατρέπεται και κρύβει μέσα της έναν ακόμα καρπό στερεότυπης προσέγγισης, όπως κάνει σαφές το σχόλιο κάτω από την ανάρτηση. Γράφει το σχόλιο ότι ο τρόπος για να γιορταστεί αυτή η ημέρα από την Εθνική Πινακοθήκη θα ήταν να προβληθούν γυναίκες δημιουργοί. Όχι πώς οι άνδρες αποτυπώνουν τις γυναίκες διαχρονικά. Το ανδρικό βλέμμα, κυρίαρχο. Την ίδια ώρα, η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου έχει αφιερώσει όλο τον μήνα σε βίντεο και αναρτήσεις για τις γυναίκες δημιουργούς, έργα των οποίων εκτίθενται στους χώρους της.
Η φαντασίωση, η κατασκευή, ο πόθος, τα όρια μέσα από τα μάτια των ανδρών. Είναι αλήθεια. Είναι ο κανόνας. Αν και θα περίμενες έστω αυτή την ψηφίδα-ημέρα της γιορτής της γυναίκας να ανατραπεί αυτή η αποτύπωση, έτσι για τα προσχήματα. Για 24 ώρες. Όσο οι γυναίκες στην πραγματική ζωή δίνουν την πραγματική τους μάχη και διεκδικούν την ορατότητα. Γιατί μπορείς να γίνεις αυτό που βλέπεις.