Η έκθεση μόδας και τέχνης του καλοκαιριού που περιμένουν όλοι: Ο ιερός μπρουταλισμός του Rick Owens στο Παρίσι 

Σε μια εποχή όπου η μόδα κυνηγά την ταχύτητα, ο Rick Owens επιμένει στην ακινησία. Η έκθεσή του στο Palais Galliera δεν είναι αναδρομή, αλλά αποκάλυψη: σιλουέτες σαν μνημεία, έπιπλα σαν βωμοί, και το υπνοδωμάτιο του ίδιου και της Michèle Lamy σαν κλειστό κεφάλαιο μιας παράδοξης βιογραφίας.

Mέσα στους Κήπους (Giardini) της Μπιενάλε της Βενετίας μου φάνηκαν σαν φαντάσματα στο φως της μέρας. Ο Rick Owens, με μακριά μαλλιά και αυστηρό βλέμμα μέσα σε μοναστικό μαύρο, και η Michèle Lamy με τα δάχτυλά της βαμμένα σε κάρβουνο και χρυσάφι. Ακριβώς ένα χρόνο πριν, τους είδα δυο φορές να μπαίνουν στο Περίπτερο της Αιγύπτου -μαγνητισμένοι από τον συμβολισμό του έργου του Wael Shawky - και έμεινα να τους κοιτάζω άναυδη σαν σκιές μπροστά μου, και στο βάθος το φιλμ του Shawky ένα μούζικαλ για την εξέγερση του Ουράμπι στην Αίγυπτο το 1882.

Κυκλοφορώντας στα υπόλοιπα περίπτερα άκουγα τον ψίθυρο: φημολογείται ότι ο Οwens και η Lamy είναι εδώ. Και εγώ έσκυβα και έλεγα «δεν είναι φήμη. Είναι αλήθεια, τους είδα». Ο άνθρωπος που ξεκίνησε κόβοντας πατρόν στο Λος Άντζελες, τώρα ακουμπά τον μύθο του στο Παρίσι στην έκθεση «Τhe Temple of love» που φυσικά επιμελείται ο ίδιος, στο Palais Galliera. Mία έκθεση με ακατέργαστο τσιμέντο, γυμνά γεννητικά όργανα, και ένα ύφασμα που ονόμασε dust (σκόνη).

Μόδα χτισμένη στα ερείπια της ομορφιάς

Ο Owens δεν είναι ένας συνηθισμένος σχεδιαστής. Τα ρούχα του δεν ράβονται, οικοδομούνται. Με την αυστηρότητα της αρχιτεκτονικής και τον αισθησιασμό μιας σαμάνικης τελετουργίας. Ένα παλτό του Rick Owens δεν «πέφτει» στο σώμα, εδράζεται, καλύπτει, απαιτεί.

Κάποτε είπε πως τα ρούχα είναι «πανοπλία ενάντια στο κοινότοπο» και για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, μεταχειρίζεται τη μόδα ως γοτθικό οχυρό, χτισμένο πάνω στα ερείπια της ομορφιάς, της βαρβαρότητας και της πίστης.

Γεννημένος στο Porterville της Καλιφόρνια το 1961, σε καθολική οικογένεια, ο Owens σπούδασε Καλές Τέχνες προτού στραφεί στο πατρόν. Δούλεψε σε βιοτεχνίες-αντιγραφείς στη λεωφόρο Χόλιγουντ στα τέλη της δεκαετίας του ’80, παράγοντας σκιώδη μόδα για άλλους.

Μέχρι που αποφάσισε να γίνει ο ίδιος το φάντασμα: αόριστος, φευγαλέος, αλλά αδιαμφισβήτητος. Το 1994 λανσάρει τη δική του ετικέτα από ένα μικροσκοπικό ατελιέ στη La Brea Avenue, ανακυκλώνοντας στρατιωτικές κουβέρτες και φανελένια μπλουζάκια σε μανδύες, χιτώνες και άναρχα κοψίματα που μιλούσαν για παρακμή και ταυτόχρονα για μεγαλείο.

Ήταν η Kate Moss αυτή που τον απογείωσε. Το 2001, ένα εντιτόριαλ μόδας της Vogue Paris φωτογραφημένο από την Corinne Day παρουσίασε ένα φθαρμένο δερμάτινο τζάκετ του Owens, και ξαφνικά όλοι έψαχναν να βρουν τον σχεδιαστή. Το 2003 κερδίζει το βραβείο CFDA Perry Ellis για το νέο ταλέντο της χρονιάς και μετακομίζει στο Παρίσι, όπου παραμένει μέχρι σήμερα.

H καθημερινότητα των σύγχρονων αλχημιστών

Ζει σε ένα πενταώροφο πρώην εργοστάσιο επίπλων, αλλά και μέσα σε έναν προσωπικό μύθο. Μαζί με την σχεδιάστρια Michèle Lamy, την 80 ετών σύζυγο και αιώνια μούσα του, κατοικούν σε παράλληλες διαστάσεις: εκείνη μαγειρεύει ζωμούς και ρίχνει ταρό, εκείνος σχεδιάζει ασυμμετρίες και σηκώνει βάρη σαν μοναχός της Αναγέννησης με δερμάτινο σορτσάκι.

Διατηρούν και σπίτι στο Λίντο της Βενετίας — φυσικά. Μια παραθαλάσσια κατοικία για δύο σύγχρονους μυστικιστές που κάθε τόσο καλούν τους σημαντικότερους DJ του κόσμου για ένα ανεπανάληπτο πάρτι.

Από τις 28 Ιουνίου ως τις 34 Ιανουαρίου 2026, το Palais Galliera  παρουσιάζει την «Rick Owens: Temple of Love», την έκθεση στο Παρίσι αποκλειστικά αφιερωμένη στο έργο του. Περισσότερες από 100 σιλουέτες καλύπτουν την πορεία του από το Λος Άντζελες έως τις πιο πρόσφατες, σχεδόν γλυπτικές δημιουργίες.

Το αρχείο του δεν είναι μόδα, είναι φιλοσοφία της φόρμας, της κίνησης, του ελέγχου. Στρατιωτικός καμβάς μεταμορφώνεται σε φουτουριστικά φορέματα. Πλυμένα δέρματα κρέμονται σαν ιερά ενδύματα μιας άγνωστης θρησκείας. Σε έναν κόσμο ερωτευμένο με την επιφάνεια, ο Owens επιμένει στο βάθος.

Η έκθεση, σε επιμέλεια του ίδιου του Owens σε συνεργασία με το Galliera, ξεχειλίζει εκτός μουσείου: τα αγάλματα της πρόσοψης τυλίγονται σε ύφασμα κεντημένο με παγιέτες, σαν σαρκοφάγοι. Ο κήπος ανθίζει με φυτά από την Καλιφόρνια, μια ανάμνηση του τόπου που τον διαμόρφωσε. Και κυρίως: τριάντα νέες γλυπτικές δομές από τσιμέντο  -που θυμίζουν τη σειρά επίπλων του- ξεπροβάλλουν στο πράσινο σαν ερείπια από κάποια μελλοντική λατρεία.

Στο εσωτερικό, προσωπικά αρχεία, βίντεο και πρωτοεμφανιζόμενες εγκαταστάσεις αποκαλύπτουν τον μύθο από μέσα. Παρουσιάζονται έργα του Gustave Moreau, του Joseph Beuys και του Steven Parrino που αποτελούν καλλιτεχνικά τοτέμ στην εσωτερική του παλέτα. Στην καρδιά της έκθεσης, σαν λείψανο, αναπαριστάται το υπνοδωμάτιο του ζευγαριού στην Καλιφόρνια. Την επιμέλεια αυτού του «εκθέματος»-εγκατάστασης έχει η ίδια η Lamy. Όχι σαν σκηνικό, αλλά σαν ιερό.

Το αλαβάστρινο κρεβάτι ως βωμός

Πριν το «Temple of Love»στο Παρίσι, υπήρξε το «Pavane for a Dead Princess» στη Νέα Υόρκη. Το 2010, ο Rick Owens και η Michèle Lamy παρουσίασαν στο Salon 94 μια έκθεση βασισμένη στο ίδιο τους το υπνοδωμάτιο, ή ορθότερα, στη μυθολογία του. Δύο τόνους αλάβαστρο, ένα κρεβάτι-τιτάνα, μια ντιβανοκλίνη και γλυπτικές λεπτομέρειες τοποθετήθηκαν σαν ιερά αντικείμενα στο χώρο της γκαλερί, σαν να πρόκειται για τάφο ή μνημείο ενός άγνωστου βασιλιά.

Ο τίτλος της έκθεσης ήταν ήδη μια μινιατούρα ρομαντισμού δανεισμένος από το ομώνυμο έργο του Ravel. Όπως εξήγησε ο Owens τότε, η ιδέα γεννήθηκε σχεδόν τυχαία: είχαν φτιάξει τα έπιπλα για το δικό τους σπίτι στην Αριστερή Όχθη του Παρισιού και τα χρησιμοποίησαν για πλάκα ως σκηνικό στην ανδρική συλλογή. Αλλά το υπνοδωμάτιο αυτό είχε μια δική του δύναμη. Όσοι το επισκέπτονταν, ένιωθαν κάτι παράξενο, μια αύρα, ένα είδος προσωπικής μυσταγωγίας.

Για την έκθεση στη Νέα Υόρκη, ήθελαν να «ανταποκριθούν στο ύψος της περίστασης». Έτσι, άφησαν πίσω τους το ψυχρό μάρμαρο και διάλεξαν αλάβαστρο: ένα υλικό αρχαίο, μυθικό, με βιβλικές και ταυτόχρονα Art Deco αναφορές. «Αν ήταν αρκετά καλό για τον Pierre Chareau, είναι αρκετά καλό και για μένα», είπε με την χαρακτηριστική του ειρωνεία.

Όπως πάντα, η Michèle Lamy ήταν ο κινητήριος νους της υλοποίησης. Εκείνη «έτρεχε στην πόλη, συνέδεε τεχνίτες», ενώ ο Rick, ομολογεί, «είμαι φασίστας με την ακρίβεια — αν κάποιος αργήσει, τρελαίνομαι». Η σχέση τους είναι ένα σύστημα ισορροπίας: εκείνος επιβάλει, εκείνη δημιουργεί χώρο. Μαζί μετατρέπουν τον χώρο διαβίωσης σε χώρο σημασίας.

Ο Owens αναγνωρίζει ότι η αγάπη του για το Art Deco και το κλασικό Χόλιγουντ των δεκαετιών ’30 και ’40  -Fortuny, Grès, Vionnet- βρίσκεται πίσω τόσο από τα ρούχα του όσο και από τα έπιπλά του. Μόνο που η δική του εκδοχή είναι σε μαύρο δέρμα, φθαρμένο T-shirt, και αλαβάστρινα τερατουργήματα.

Ο επισκέπτης της έκθεσης τότε έβλεπε όχι ένα κρεβάτι, αλλά ένα βωμό. Ένα σύνολο από αντικείμενα που δεν εξυπηρετούσαν ανάγκες, αλλά τελετουργίες. Μια κλήση στο βλέμμα  και στην εσωτερικότητα. Όπως είπε, άλλωστε, ο ίδιος:

«Όταν άρχισα να φτιάχνω ρούχα, όλα ήταν γκρι σαν να είχαν συρθεί στο έδαφος. Ήταν μια άμεση αναφορά στην καθολική μου ανατροφή, στους αγίους της Βίβλου που περιφέρονταν σε ναούς, φορώντας σκονισμένες ρόμπες, σ’ ένα πνευματικό επίπεδο. Ήταν αρκετά ρομαντικό».

Η αγάπη, στον κόσμο του Owens, δεν είναι γλυκιά

Ο Owens πάντα σκηνοθετούσε σκηνοθετήσει την αντίφαση με χάρη: ασκητικός και αισθησιακός, αρχαίος και φουτουριστικός, τρυφερός και τρομακτικός. Τα σόου του υπερβαίνουν τη μόδα. Το 2014, αντικατέστησε τα μοντέλα με μια ομάδα γυναικών που έκαναν μια πολεμική αφροαμερικανική χορογραφία. Το 2015, οι άντρες μοντέλα περπάτησαν με τα γεννητικά τους όργανα εκτεθειμένα, με απάθεια και γαλήνη. «Μου αρέσει η ιδέα της ήρεμης σύγκρουσης», είπε κάποτε. «Να αντιμετωπίζεις ταμπού χωρίς επιθετικότητα». Στο χάος του σύγχρονου κόσμου, ο Owens δεν προσφέρει απόδραση αλλά αναμέτρηση.

Ο τίτλος της έκθεσης στο Παρίσι «Temple of Love», δεν αναφέρεται στον έρωτα, αλλά στο ιερό δέσιμο. Η αγάπη, στον κόσμο του Owens, δεν είναι γλυκιά. Είναι άγρια, γλυπτική, και συχνά μοναχική. Είναι όμως ενσαρκωμένη στη Lamy ως συνεργού, συνένοχης, αρχιέρειας ενός κοινού μύθου. Η σχέση τους είναι θρύλος, καταγεγραμμένος σε συνεντεύξεις όπου εκείνη μουρμουρίζει κι εκείνος ακούει, ή εκείνος μιλά κι εκείνη γελά σαν μάντισσα της ερήμου. Ο έρωτάς τους είναι αρχιτεκτονικός, δομημένος να αντέχει, αδιανόητα αλλόκοτος.

Να μπεις σε αυτή την έκθεση σημαίνει να μπεις στον κόσμο τους και κατ’ επέκταση, στην πιο βαθιά ερώτηση που θέτει ο Owens με κάθε του συλλογή: τι σημαίνει να ζεις με τέχνη, μέσα σε έναν κόσμο εθισμένο στην ταχύτητα και την ομοιομορφία; Η απάντησή του είναι ταυτόχρονα μοναστική και μεγαλοπρεπής: χτίσε έναν ναό, ονόμασέ τον αγάπη, και κατοίκησέ τον πλήρως.

Σώματα, έπιπλα και η ιέρεια του μύθου

Οι σιλουέτες του Rick Owens μοιάζουν με τελετουργικά ενδύματα μιας άγνωστης αίρεσης. Στον «Temple of Love» του Galliera, το μάτι θα περιπλανιέται σε ένα φάσμα από look που δεν ανήκουν σε εποχές ή τάσεις. Θα υπάρχουν φορέματα που μοιάζουν να έχουν λαξευθεί, όχι ραφτεί. Πανωφόρια-πανοπλίες από μαύρο δέρμα που εκπέμπουν μια ηχηρή σιωπή. Φόρμες πένθιμες αλλά με φωτεινή πρόθεση, σαν αρχιτεκτονήματα πάνω στο ανθρώπινο σώμα. Η χαρακτηριστική παλέτα του Owens - μαύρο, καφέ-τάφου, σκονισμένο γκρι-  ενισχύεται από στιγμές απροσδόκητου χρώματος: φλογισμένο πορτοκαλί, αποχρώσεις του λειωμένου μετάλλου, τόνους που δεν φωνάζουν αλλά πυρώνουν.

Κάθε σιλουέτα είναι ένα είδος αυτοβιογραφίας. Αναφορές στην αρχαία Αίγυπτο, στον ιταλικό φουτουρισμό, στην underground αισθητική του ’90, στα πέπλα των καθολικών ιερειών. Οι ανδρικές μορφές είναι μερικές φορές ημίγυμνες, άλλοτε σωματοποιούν έναν νέο ανδρισμό, ευάλωτο και ταυτόχρονα ηρωικό. Οι γυναικείες φιγούρες αποπνέουν δύναμη, όχι σαγήνη. Το βλέμμα δεν καθοδηγείται προς τη σάρκα, αλλά προς την πρόθεση: κάθε ρούχο είναι δήλωση.

Η γλώσσα του σώματος επεκτείνεται στη γλώσσα του χώρου. Η σειρά επίπλων του Owens, που θα παρουσιάζεται και στον κήπο του μουσείου με τσιμεντένιες γλυπτικές μορφές, ακολουθεί τις ίδιες αρχές: λιτότητα, όγκος, βάρος. Καρέκλες από κόκκαλο και δέρμα. Τραπέζια από μαύρο γρανίτη. Κομμάτια που δεν προσκαλούν άνεση αλλά περισυλλογή. Η αρχιτεκτονική αισθητική του  -εμπνευσμένη από το Casa Malaparte στην Κάπρι, τον Tadao Ando και τα τοτεμικά μνημεία του Μεξικό-  μεταφέρεται στο έπιπλο σαν προέκταση του εαυτού. Για τον Owens, ένα τραπέζι είναι βωμός. Μια καρέκλα είναι τόπος περισυλλογής. Ένα σπίτι είναι ναός.

Michèle, το φίλτρο που διαπερνά τον Owens

Δεν υπάρχει Rick χωρίς Michèle. Δεν υπάρχει «Temple of Love» χωρίς την ιέρεια του. Η Michèle Lamy είναι κάτι πολύ περισσότερο από μούσα: είναι η συνείδηση του σύμπαντός του. Με στόμα που μουρμουρίζει προσευχές ή ψιθύρους, με χέρια βαμμένα με τατουάζ και δαχτυλίδια, με βλέμμα που γνωρίζει τι υπάρχει «πίσω» από την επιφάνεια. Πρώην δικηγόρος, νυχτερινή εστιάτορας, performer, αλχημίστρια γεύσης και σκέψης, η Lamy δεν ποζάρει: υπάρχει. Στο βίντεο της έκθεσης, μαγειρεύει. Κρατάει κεφάλια ζώων, ανακατεύει ζωμούς, γελάει σαν να γνωρίζει το τέλος και την αρχή του κόσμου.

Ο Rick την περιγράφει ως «το φίλτρο που με διαπερνά». Εκείνη, συχνά, δεν μιλά πολύ. Τον παρακολουθεί, ή ίσως τον προστατεύει. Στον αναπαρασταθέντα χώρο του υπνοδωματίου τους στην Καλιφόρνια -σκοτεινό, σχεδόν λαβυρινθικό- η παρουσία της είναι παντού: στην υφή των υφασμάτων, στο αλχημικό φως, στο άρωμα του καμένου ξύλου και του κρασιού.

Σε μια εποχή όπου η μόδα γίνεται όλο και πιο «γενναιόδωρη» — προσφέροντας ποικιλίες, συμπερίληψη, βιωσιμότητα, συνεργασίες, συλλογικές φωνές — ο Rick Owens επιλέγει τον αντίθετο δρόμο: την απομόνωση, τη μονομανία, τη σιωπή. Όχι ως απόρριψη της αλλαγής, αλλά ως βαθύτερη αφοσίωση. Εκεί που άλλοι συλλέγουν εμπνεύσεις, ο Owens χτίζει ένα προσωπικό σύμπαν που δεν δανείζεται από τον κόσμο, αλλά τον επαναπροσδιορίζει.

Η κυρίαρχη τάση σήμερα είναι το φλερτ με το εφήμερο που φωτογραφίζεται όμορφα στα social media και δεν προσβάλλει κανέναν. Ο Rick Owens, αντίθετα, παραμένει ταραχοποιός με στιλ μοναχικού προφήτη. Εκεί που οι περισσότεροι σχεδιαστές επιθυμούν «να φορεθούν», εκείνος εξακολουθεί να ντύνει τους εσωτερικούς δαίμονες και τους μύθους μας.

Η σχέση του με την τέχνη είναι οντολογική. Αν ο Demna μεταφέρει την ειρωνεία της σύγχρονης ζωής στην πασαρέλα και η Miuccia Prada φέρνει την κουλτούρα της διανόησης στην εμπορικότητα, ο Owens εισάγει την έννοια του ιερού. Όχι του θρησκευτικού, αλλά του υπαρξιακού, του λιτού και του απόλυτου.

Γι’ αυτό και η έκθεση στο Galliera μοιάζει όχι με εορτασμό, αλλά με τελετουργικό μετάβασης. Ο Rick Owens δεν ανήκει ούτε στο σήμερα, ούτε στο χθες. Βρίσκεται κάπου ανάμεσα στον μέλλοντα χρόνο και το προαιώνιο.