Η ταινία που έγινε σύμβολο της δεκαετίας του '90, τα «Φτηνά τσιγάρα» του Ρένου Χαραλαμπίδη γίνεται μιούζικαλ στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου. Πριν την πρεμιέρα της 16ης Φεβρουαρίου, το iefimerida είδε την γενική δοκιμή της παράστασης.
Καναπέδες και πολυθρόνες ντυμένες με διαφορετικά υφάσματα που τα τυπώματά τους αφηγούνται ολόκληρες ιστορίες, είναι απλωμένα στη σκηνή της Εναλλακτικής. Ολος ο θίασος επί σκηνής παίζει παντομίμα και καπνίζει, καπνίζει, καπνίζει. Νομίζω ότι βλέπω μια εκδοχή από τα «Φιλαράκια» και θα ακούσω ξαφνικά από τα ηχεία το «Ι’ll be there for you» και όμως με το που ενοργοποιείται η ορχήστρα στο βάθος με επικεφαλής των συνθέτη Παναγιώτη Καλαντζόπουλο, η παρέα που παίζει παντομίμα τραγουδά «Τράβα μια τζούρα γερή, πάρε μια λάθος στροφή, τράβα μια τζούρα ωραία και ας αποβεί και μοιραία».
Οι επιστροφές ενός νοσταλγικού παρελθόντος όπως το ζήσαμε μέσα από οθόνες, είναι αυθεντικά παιδιά των πανδημικών καιρών. Όπως επέστρεψαν τα Φιλαράκια, το Sex and the City, έτσι και στην Ελλάδα που μπαίνει γεμάτη απορίες στην εποχή του meta, επιστρέφει μια ελληνική ταινία που αγαπήθηκε παράφορα και έγινε σύμβολο της δεκαετίας του ’90. Τα «Φτηνά τσιγάρα» του Ρένου Χαραλαμπίδη, με πρωταγωνιστές τον ίδιο, την Αννα Μαρία Παπαχαραλάμπους, πολλά φτηνά τσιγάρα να κρέμονται από ακροδάχτυλα και την νυχτερινή Αθήνα να έχει ρόλο κανονικό στην ταινία. 22 χρόνια μετά, τα «Φτηνά τσιγάρα» έγιναν μιούζικαλ με τον τρόπο που τους αξίζει: με τον Κωνσταντίνο Ρήγο να σκηνοθετεί και να έχει την ευθύνη της κινησιολογίας και του σκηνικού, τον Απόστολο Μητρόπουλο να δημιουργεί ένα σύμπαν με τα κοστούμια του και τα υφάσματα που ντύνουν καναπέδες και πολυθρόνες. Και φυσικά με τον Παναγιώτη Καλαντζόπουλο να συνθέτει 16 νέα τραγούδια πλάι σε αυτά που είχε φτιάξει για την ταινία και τα οποία έχουν μια θέση αδιαπραγμάτευτη στην εσωτερική μας τοπιογραφία. Βελούδινα τραγούδια για χείλη που καπνίζουν φτηνά τσιγάρα: το «Summertime in Prague» και το «Λευκό μου γιασεμί».
Τα μπαρ είναι η ψυχολογική τουαλέτα
Το μιούζικαλ «Φτηνά τσιγάρα» είναι, μια σπουδή στη βωμολοχία (ακατάπαυστο, καθαρτικό, αλλά αβίαστο μπινελίκι), μια μελέτη για το πως κοιτάς κατάματα τη νοσταλγία σου και δεν την αφήνεις να σε κυριεύσει αλλά την επαναπροσδιορίζεις εσύ ο ίδιος. Είναι ένα τεράστιο τραμπολίνο που τινάζει ψηλά πάνω στη σκηνή μερικούς από τους πιο ταλαντούχους νέους ηθοποιούς και ερμηνευτές αυτή τη στιγμή στην πόλη. Στην Αθήνα, που εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στο έργο αφού λάμπει και παρίσταται μέσα από τα ειδικά τυπώματα των υφασμάτων που δημιούργησε ο Απόστολος Μητρόπουλος στο πνεύμα που ζήτησε ο Κωνσταντίνος Ρήγος.
Καναπέδες ντυμένοι με υφάσματα που δείχνουν φανάρια της πόλης, την Ομόνοια λαμπερή σαν περιθωριακή ψηφίδα του Λας Βέγκας, ενεχυροδανειστήρια χρυσού και sex shops, καφέ με έναν μπαρίστα φιλόσοφο όπως τον ερμηνεύει ο συγκλονιστικός (ξανά) Κωνσταντίνος Μπιμπής. «Πίνεις αλκοόλ για να ξεχάσεις και καφέ για να θυμηθείς. Και σου κλέβουν τη δόξα οι φλώροι οι μπάρμαν. Οι χλεχλέδες. Το μπαρ είναι η ψυχολογική τουαλέτα. Σου πετάνε τα μπουκάλια στον αέρα για να ζαλιστείς και να ξεράσεις τα υπαρξιακά σου. Ενώ το καφέ… είναι ο καθρέφτης πάνω από τον νιπτήρα το πρωί. Ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών να πούμε». Το λιμπρέτο υπογράφει ο Πέτρος Βουνισέας βασισμένος στην ταινία.
Ο Ρένος Χαραλαμπίδης ντυμένος από τον Μητρόπουλο με ένα λευκό κοστούμι και με λευκά Rayban γυαλιά ηλίου, βρίσκεται καθ'όλη τη διάρκεια της παράστασης μέσα σε ένα ολόλευκο φουτουριστικό σκάμμα στην άκρη της σκηνής και παρακολουθεί τη δράση, παρεμβαίνοντας ως αφηγητής κάθε τόσο. Για αυτόν μια συνθήκη επιστροφής στο μέλλον μέσα από την κάψουλα της δεκαετίας του ’90, όταν η ταινία ανδρώθηκε και πήρε τη δική της θέση την ποπ μυθολογία μας.
Ολη η αθηναϊκή ανθρωπογεωγραφία των '90s
Η παράσταση απαρτίζεται από 34 διαφορετικά επεισόδια, ακούμε 19 τραγούδια, με την ορχήστρα διαρκώς επί σκηνής με επικεφαλής τον ίδιο τον Παναγιώτη Καλαντζόπουλο. Καθώς το ένα επεισόδιο διαδέχεται το άλλο, συλλαμβάνεις τον εαυτό σου να χάνεται ως θεατής μέσα στη σκηνική δράση και κυρίως στο ταλέντο, το ανεπιτήδευτο ταλέντο των ερμηνευτών. Ο Θάνος Λέκκας που είναι ο μελλοντικός εαυτός του Ρένου Χαραλαμπίδη στην ταινία, ο Νίκος δηλαδή, μπορεί να έγινε ιδιαιτέρως γνωστός μέσα από το σίριαλ της ΕΡΤ «Η τούρτα της μαμάς» όμως στη σκηνή της Εναλλακτικής αποκαλύπτει με τον πιο φυσικό τρόπο του κόσμου τον ιδιαίτερο, αυθεντικό του τρόπο να στέκεται στη σκηνή με κάθε του πόρο: υποκριτικά, σωματικά, τραγουδιστικά. Διαρκώς παρών και συμμετέχων ακόμα και όταν δεν βρίσκεται αυτός στο κέντρο της δράσης, οι δε στιγμές που ερωτοτροπεί με τη Σοφία, είναι σαν να παρακολουθείς ζευγάρι σε διπλανό τραπέζι σε κάποια καφετέρια.
Και μετά είναι ο Κωνσταντίνος Μπιμπής, πραγματική δύναμη της θεατρικής φύσης, ως μπαρίστας, ως μποξέρ, ως Μάκης σε ένα ξεκαρδιστικό δίδυμο με τον Πάρι Θωμόπουλο ως Σάκη – ένα δίδυμο επί σκηνής, ένα ντουέτο ρόλων που αξίζει να έχει τη δική του ζωή, έξω, σε ένα νέο αυτόνομο έργο. Ο Μπιμπής φιλοσοφεί ως μπαρίστας, χορεύει και τραγουδάει ως Ελβις, είναι το εργαλείο του γκάγκστερ που προσπαθεί να τρομοκρατήσει αλλά κάτι μέσα του τον διακόπτει από αυτή την εντολή προκειμένου να υπηρετήσει κάτι δικό του ρομαντικό. Θέλει να γίνει χορευτής, κλασικής γραφής όχι μοντέρνα και άλλες τέτοιες βλακείες. Ο Θωμόπουλος εκτός από Σάκης είναι και ο βαθιά φαλλοκράτης ερωτομανής Ελληναράς που διαβάζει τζόντες και ανδρώθηκε με άρθρα στο Κλικ περί πέους και πολιτικής, πέους και ποδοσφαίρου, πέους και Γούντστοκ κλπ. Μια γυναίκα με όλα τα υπαρξιακά του κόσμου πάνω της, ντυμένη σε φόρεμα με αποχρώσεις που παραπέμπουν σε Xanax, η Σοφία Κουρτίδου είναι ξεκαρδιστική όταν δεν σε κάνει να σμίγεις τα φρύδiα από την εμμονή με την εικόνα.
Καλοκαίρι, στην Πράγα, χιονίζει, στην Αθήνα
Αντίστοιχα επεισόδια ξεδιπλώνονται στη σκηνή, ανάμεσα σε ιντερμέδια με τραγούδια. Η Idra Kayne, μια σταρ δωρική που ήρθε από τα βάθη των χρόνων, ανέγγιχτη θεά, ερμηνεύει το Summertime in Prague και είναι αδύνατο να μην ανατριχιάσεις, να μην μουδιάσεις. Την ίδια ώρα στο βάθος της σκηνής χιονίζει «καλοκαίρι, στην Πράγα και χιονίζει» και ο Νίκος υψώνει μια εφημερίδα για να καλυφθεί από το χιόνι μαζί με τη Σοφία. Οι βουνές σκηνές τους -αυτή με το χιόνι, η άλλη μέσα στον τηλεφωνικό θάλαμο- είναι οι πιο δηλωτικές του έρωτα τους.
Οι χαρακτήρες ξετυλίγονται, παίρνουν τον πρώτο λόγο και στη συνέχεια γίνονται πάλι μέρος του θιάσου. Ο Ιαν Στρατής ντυμένος με ένα κοστούμι από φίδι, καθισμένος σε έναν καναπέ ντυμένο με ύφασμα που θυμίζει φίδι, είναι ο γκάγκστερ Μανώλης και η εξωφρενική φωνή στον τηλεφωνητή της Λίτσας. Ο Τάκης Βαμβακίδης είναι ο Τέλης, ο καφενόβιος της Ελλάδας που δηλώνει άτρωτος και σπουδαίος και στα ερωτικά του ιδροκοπά και γίνεται αντικείμενο χλεύης. Η ερμηνεία του είναι ένα προσεκτικά μελετημένο χωρίς υπερβολές πορτρέτο αυτού του κλασικού Ελληνα που διαλαλεί θριάμβους που ποτέ δεν έζησε. Ο Νίκος Ναλμπάντης, απολαυστικός ντυμένος με ένα κοστούμι που θυμίζει μαύρο μάρμαρο με λευκά νερά και εξωφρενικές βάτες είναι ο φιλόσοφος της παρέας. Η Χριστίνα Στεφανίδη υποδύεται την Σοφία το αντικείμενο του πόθου του Νίκου.
Συλλέγω το πιο σκληρό, άγριο πράγμα του κόσμου: στιγμές
Κατευόδιο της παράστασης, πάλι από την Idra Kayne το «Λευκό μου γιασεμί»: Είναι φορές που χωρίς αφορμή, μέσα μου τρέμει μια ξένη φωνή, που μου θυμίζει στιγμές από παλιές μου ζωές και ένας αέρας ζεστός γιασεμιά φορτωμένος, φυσάει βουρκωμένος. Εφυγα από την γενική δοκιμή της παράστασης τραγουδώντας το «Summertime in Prague» όπως ζεστά και σωμάτινα το ερμήνευσε η Idra Kayne. Το ίδιο με το «Λευκό μου γιασεμί». Τα αναζήτησα στο youtube. Είναι τα τραγούδια της αστικής νοσταλγίας των baby boomers και των boomers. Αυτής που ο αφηγητής Ρένος Χαραλαμπίδης μας εξέθεσε από τα πρώτα λεπτά της παράστασης: «Θα 'θελα τόσο πολύ να σε εντυπωσιάσω. Η μοναδική μας νύχτα ήταν ξαφνική και σύντομη. Σαν μια μπόρα. Ούτε που πρόλαβα να αρχίσω. Ούτε που πρόλαβα να σου πω την μοναδική μου ιδιότητα. Είμαι συλλέκτης. Μαζεύω το πιο σκληρό και άγριο πράγμα του κόσμου. Στιγμές. Όταν έχω αυτό τον ξαφνικό πόθο να πετάξω και δεν έχω πού να πετάξω, κρύβομαι στη συλλογή μου. Έχουν περάσει μια βδομάδα και τέσσερις μέρες, που κρύβομαι ανάμεσα σε καφέδες, μποξέρ, χορευτές, τυχαία αγγίγματα, βρισιές, τρυφερούς παρανόμους, στοές, συναντήσεις, κραυγές, σιωπές, χωρισμούς, λόγια, λόγια, λόγια. Έτσι και αλλιώς τα πράγματα θα κυλήσουν όπως θέλουν αυτά. Η ζωή ξέρει και εγώ την εμπιστεύομαι. Είμαι από αυτούς που πάντα κάπνιζαν φτηνά τσιγάρα».
Φτηνά τσιγάρα
Παναγιώτης Καλαντζόπουλος / Ρένος Χαραλαμπίδης
16, 17, 18, 19, 20, 23, 24, 25, 26, 27 Φεβρουαρίου & 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 12, 13 Μαρτίου 2022
Ώρα έναρξης: 20.30 (Κυριακή 20 & 27/2: 19.30, 6 & 13/3: 17.30 & 20.30)
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος