Τα σώματα που ξεπέρασαν κάθε γνωστό όριο, ο αγώνας του ανθρώπου να υπάρξει, πνιγμένος από την κοινωνία, υπό την απειλή μιας χιονοστιβάδας, με την παγκοσμιοποίηση να αφανίζει την ιστορία του λαού του, ή το πανό για τον Λιγνάδη κυριάρχησαν στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;
Μπορεί ο τίτλος του φετινού, 28ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας να ήταν «Ωδή στην ομορφιά», όμως στις τρεις πρώτες μέρες του που παρακολουθήσαμε, οι παραστάσεις διαπραγματεύθηκαν με το σκοτάδι, τον φόβο, το τέλος και τη μάχη να κρατήσουμε το κεφάλι έξω από το νερό, να μη γίνουμε σώματα ακίνητα στον χρόνο σαν από τη στάχτη της Πομπηίας.
Τι είναι όμορφο όταν τα πάντα γύρω σου είναι κατάμαυρα, είναι απειλητικά, άδικα, συνθλιπτικά, όταν η ζωή γίνεται σχεδόν άπιαστη;
Είδαμε χορευτές να υπηρετούν αυτή την αναζήτηση, τον αγώνα της επιβίωσης, με σώματα ατίθασα και έτοιμα να προσφέρουν νέες αναζητήσεις και ιδιότητες σε αυτό που μπορεί να κάνει ένα κορμί. Παραστάσεις που μας τάραξαν, μας έκαναν να μιλάμε για αυτές το ίδιο βράδυ, την επόμενη μέρα στο πρωινό στα ξενοδοχεία μας, στην παραλία βουτώντας στη θάλασσα καθρέπτη, το επόμενο βράδυ, περιμένοντας να μπούμε στη νέα παράσταση.
Ούτε μια λέξη γι' αυτό που είδες πριν;
Δεν είναι απολύτως ακριβές και σίγουρα είναι άδικο να λέμε ότι το Φεστιβάλ αυτό το πρώτο τριήμερο της έναρξής του επισκιάστηκε από την ανάρτηση του πανό με τη φράση «Rapists must be in jail», που ανέβασε μετά το τέλος της πολυαναμενόμενης πρεμιέρας του Τρίπτυχου από τους περίφημους Peeping Tom, ο Κύπριος χορευτής Πάνος Μαλακτός. Βγήκε στη σκηνή λίγο μετά το τέταρτο μπιζάρισμα, κάποιοι ήδη είχαν ανασηκωθεί από τις θέσεις τους για να φύγουν ξαφνιασμένοι και υπό την επήρεια της παράστασης που μόλις είχαν δει. Καταχειροκροτήθηκε. Οι βιαστές ανήκουν στην φυλακή, ναι. Και το μήνυμα του πανό ενώθηκε με την ανάσα της αίθουσας, με την ταραχή που ένιωθε από όσα είχε δει. Επισκίασε όμως αυτή η χειρονομία-δήλωση την παράσταση; Το φεστιβάλ; Πόσο άδικο θα ήταν.
Λίγα λεπτά μετά, στη μεγάλη αυλή του Μεγάρου Χορού, η συζήτηση είχε ήδη μετακινηθεί στην Τέχνη αυτή καθ’ αυτή. Βλέποντας το ίδιο βράδυ και κυρίως τις επόμενες μέρες το θέμα να παίρνει έκταση στα social media, χωρίς αναφορές στις παραστάσεις, σε αυτή την ορμητική σωματική δύναμη, σκέφτηκα ότι οι κόσμοι είναι δύο και παράλληλοι. Πώς αυτό που βιώσαμε ως Τέχνη, που μας συγκλόνισε μέσα στην αίθουσα και μας συνοδεύει ακόμα μέρες μετά, δεν μοιάζει να ενδιαφέρει, ούτε καν κάποιους καλλιτέχνες που οφείλουν να νιώθουν βαθύτερα και να συμπάσχουν με τους συναδέλφους τους και με τον μόχθο τους. Πώς δεν περίσσεψε έστω μια λέξη γι' αυτό που είδαμε;
Δύο κόσμοι, λοιπόν... Αυτός που βιώθηκε και πρέπει να βρεθεί τρόπος να φτάσει παντού και αυτός που επιλέγουν τα social media και τα media να κάνουν κυρίαρχο αφήγημα. Λες και δεν μπορούν να συνυπάρξουν, και το ένα να γίνει μέρος της αφήγησης του άλλου.
Ιδρωμένοι, βλέπουμε τον αγώνα επιβίωσης των ορειβατών
Το Φεστιβάλ ξεκίνησε στην Εναλλακτική Σκηνή που είχε μετατραπεί σε χιονισμένη κορυφή, όσο γύρω, στο μαύρο box του χώρου, ιδρωμένοι από τη ζέστη βλέπαμε τον αγώνα τριών ορειβατών να επιβιώσουν, πριν καταλήξουμε σε έναν επιζώντα, σε ένα έναστρο τοπίο που θύμιζε έντονα τις εικόνες που μας έστειλε στη Γη το τηλεσκόπιο James Webb. Είναι το «White out - η κατάκτηση του μάταιου», του Piergiorgio Milano.
Με χιούμορ πάνω από το κασετόφωνο που έπαιζε Dire Straits. Με έναν λυρισμό μαγνητικό, υπνωτικό, σε κινήσεις ανείπωτες και αδύνατον να περιγραφούν με λέξεις, πάνω στα πέδιλα του σκι που έγιναν προέκταση του σώματος. Σαν ένα ακόμα μέλος του κορμιού που έκανε την κίνηση εξωπραγματική, σαν προϊόν ΑΙ, ενώ ήταν ό,τι πιο οργανικό και φυσικό υπήρχε. Με θλίψη που συναντά την ομορφιά του σύμπαντος όταν ο επιζών Piergiorgio Milano σκαρφαλώνει σε διαρκή ροή, χωρίς παύση, με μια γαλήνη, στην κορυφή της σκηνής, ψηλά, στο ταβάνι, με μια ασημένια ντισκομπάλα να κρέμεται χαμηλά. Η παράσταση αφιερώθηκε στον κορυφαίο, αδικοχαμένο, Ελληνα ορειβάτη Αντώνη Συκάρη.
Λανθιμικός, ανθρωποφαγικός κόσμος από την Πομπηία
Και αμέσως μετά αυτό το τοπίο χιονιού, ήρθε ο κόσμος των Peeping Tom... Ο στιλπνός, αστικός, ανθρωποφαγικός, ερωτικός, αδίστακτος κόσμος των Βέλγων με τους χορευτές του Νederlands Dans Theatre. Μια αίθουσα διαμερίσματος, μια πολυτελής καμπίνα πολυτελούς γιοτ, ένα εστιατόριο, γίνονται οι σκηνές για τα τρία έργα: The Missing Door (σκηνοθεσία Gabriela Carrizo) και The Lost Room και Τhe Hidden Floor (σκηνοθεσία Franck Chartier). Mια μάχη του άνδρα με τη γυναίκα, μια πάλη αδιανόητη, άνθρωποι που μοιάζουν με περιστρεφόμενες πόρτες στον τρόπο που παράλληλα κινούνται αλλά και συνθλίβουν στο γύρισμά τους άλλους ανθρώπους, τους εγκλωβίζουν.
Σκέφτομαι ότι μου θυμίζει το σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου -με έκπληξη διαπιστώνω ότι ήταν όντως μεταξύ του κοινού και παρακολούθησε την παράσταση. Αλλοτε οδηγούμαι στο φιλμ του Τομ Φορντ «Νυκτόβια πλάσματα», όσο σφίγγω το χέρι μου στην καρέκλα, βλέποντας τα σώματα να εκτελούν κινήσεις που μοιάζουν να μη λογαριάζουν τους συνδέσμους, τους τένοντες, τα όρια του ανθρώπινου σώματος. Χορεύουν, βουτούν, περιστρέφονται δαιμονικά πάνω σε μια πλημμυρισμένη σκηνή, ενώ η φωτιά που καίει πίσω μεταμορφώνει τα σώματα σε αγάλματα από στέρεη στάχτη. Ζούμε στην Πομπηία που μας αξίζει. Οι θεατρικοί κώδικες της ομάδας ενισχύουν αυτή την αίσθηση.
Με αυτή την ταραχή βγήκαμε στους δρόμους της ζεστής Καλαμάτας, που ξεφάντωνε στην παραλία, σε μπαρ, καφέ, παιδότοπους. Η καθοριστική δύναμη της Τέχνης όταν τη συναντάς στο σημείο που δεν προσποιείται, δεν ακκίζεται. Το επόμενο πρωί στη ρεσεψιόν, ο υπεύθυνος με ρωτάει αν είδα την παράσταση χθες. Ηταν και αυτός εκεί. Περίμενα να μου μιλήσει για το πανό. Επί δέκα λεπτά μού μιλούσε σχεδόν παραζαλισμένος για αυτό που είδε, τα σημεία που ένιωσε να χάνεται, να μην κατανοεί, τα άλλα που τον έκαναν να θαυμάσει το ανθρώπινο σώμα, να συγκινηθεί.
Κοιτάζω τη Λίντα Καπετανέα. Ατάραχη, ήρεμη, αεικίνητη, βρίσκεται παντού στην πόλη. Τίποτα δεν μοιάζει να χαλάει τη χαρά και την αγωνία της, αν και δέχθηκε πιέσεις, ερωτήσεις για την ανάρτηση του πανό το βράδυ της πρεμιέρας. Κάποιοι της έριξαν ακόμα και ευθύνες γιατί το επέτρεψε. Η ίδια, δείχνοντας φέτος, μετά από δύο χρόνια πανδημικών επιφυλακτικών βηματισμών, την πλήρη ταυτότητά της, πλοηγείται ήρεμα ως το τέλος του ταξιδιού, που είναι αυτό το φετινό φεστιβάλ.
Η αστική συνύπαρξη στην πλατεία υπό τη φωνή του Carusso
Απόγευμα Σαββάτου παρατηρεί η Καπετανέα τα δεκάδες παιδιά που κάθονται κατάχαμα κάτω από τη σκηνή στην Κεντρική Πλατεία, καθώς επιστρέφει ο Pierpaolo Giorgio, μόνος του, με το «Denti». Μάχεται με το σώμα του, το μαλώνει, το επαναφέρει στην τάξη, λυγίζει, τσακίζεται στη σκηνή, κάτω από τις φωτεινές επιγραφές της πλατείας -φροντιστήρια, πολιτικά κόμματα, εμπορικά καταστήματα-, με δεκάδες πολίτες σταματημένους, με παγωτά στα χέρια, να ψάχνουν το κινητό στην τσέπη για να τον φωτογραφίσουν.
Από τα μεγάφωνα ακούγεται σε όλη την πλατεία λυγμική η φωνή του Enrico Carusso, να τραγουδά το Mi Par D’udir Ancora, του Bizet. Μια στιγμή συγκλονιστική στον αστικό χώρο, στο σημείο συνύπαρξης όπου μοιραζόμαστε τα πάντα, τον πόνο, την οργή, τη χαρά, την ελπίδα.
Και μετά επιστροφή στην Εναλλακτική Σκηνή, στο σόλο του Εdivaldo Ernesto, το Brace. Μπροστά από γλυπτά που μαρτυρούν την αφρικανική ιστορία (υπόμνηση και αναφορά, βέβαια, και στα φημισμένα γλυπτά του Μπενίν που εκλάπησαν κατά την αποικιοκρατία και τώρα το ένα μετά το άλλο τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου τα επιστρέφουν στις χώρες όπου δημιουργήθηκαν), ο Εrnesto ήρθε να μας μιλήσει, χορεύοντας τη σωματική γλώσσα των Ζουλού και των Μουενομουτάπα πολεμιστών. Ταξιδιώτης στην ιστορία της αφρικανικής ιστορίας, στα δεινά της, στην αφήγηση που συνεχίζεται ως το μέλλον.
Με led φώτα στους ώμους του, με καπνούς από το βάθος της ιστορίας, έγινε ο ίδιος το ολόφωτο και άλλοτε σκοτεινό σώμα και η ιστορία κάθε ενός γλυπτού που βρισκόταν στη σκηνή, και έκανε τη δική του επίκληση στους θεούς και τους ανθρώπους.
Παράλληλα με τις παραστάσεις στο Μέγαρο Χορού και την πλατεία, όλες τις μέρες «τρέχουν» στην Καλαμάτα πλήθος σεμιναρίων για ειδικούς και βέβαια τα περίφημα εκπαιδευτικά προγράμματα, σε μια κίνηση πλήρους κοινωνικοποίησης και εξέλιξης του θεσμού του Φεστιβάλ.
Στο πλαίσιο της συνεργασίας του Φεστιβάλ με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, παρουσιάζονται στο φουαγιέ οι υπέροχες ζωγραφιές που έστειλαν παιδιά από ολόκληρο τον πλανήτη για τον παιδικό διαγωνισμό ζωγραφικής του Μουσείου με θέμα το Κάλλος. Ταυτόχρονα, οργανώθηκαν σχετικά εκπαιδευτικά εργαστήρια για παιδιά μέσα στο Μέγαρο Χορού με την ομάδα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού συνεχίζεται ως την Κυριακή 24 Ιουλίου και αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο για να βρεθεί κανείς στην Καλαμάτα αυτές τις μέρες. Για στιγμές συνειδητοποίησης και έμπνευσης που σπάνια πια μπορείς να νιώσεις μέσα σε αίθουσες Τέχνης. Με αυτό τον τρόπο.
Ολο το πρόγραμμα στο www.kalamatadancefestival.gr