Μαδρίτη, Βουλγαρία, Άμστερνταμ, Βαρκελώνη, Παρίσι, Τορίνο, Ρέτζιο Εμίλια, Λιέγη, Σαρλερουά, Φλωρεντία, Φινλανδία: οι επόμενες στάσεις του Lapis Lazuli του Ευριπίδη Λασκαρίδη που πήρε παράταση στη Στέγη ως τις 27 Απρίλη. Ο δημιουργός μίλησε στο iefimerida για το έργο που κάθε λεπτό, κάθε μέρα μεταμορφώνεται πάνω στη σκηνή, εκπλήσσοντας και τον ίδιο.
Ιντριγκάρει. Γεμίζει την κεντρική σκηνή της Στέγης και μετά προκαλεί συζητήσεις στα σκαλιά μεταξύ εκστασιασμένων θεατών που βλέπουν το έργο του Ευριπίδη Λασκαρίδη, αυτού του αταξινόμητου δημιουργού, να εξελίσσεται διαρκώς και όσων προβληματίζονται ψάχνοντας να κρατήσουν το νήμα της δραματουργίας. Και αυτό είναι ίσως το πιο πολύτιμο και αυτό που τόσο λείπει στις Τέχνες: ο διάλογος μετά.
Δεν είναι θέατρο, δεν είναι χορός, δεν είναι εικαστικά, δεν είναι περφόρμανς, δεν είναι εγκατάσταση, δεν είναι συναυλία, δεν είναι αναλόγιο. Είναι μάλλον όλα αυτά μαζί κάθε έργο του Ευριπίδη Λασκαρίδη. Η νέα του δημιουργία που πήρε παράταση ως τις 27 Απρίλη πριν ξεκινήσει την παγκόσμια περιοδεία της, έχει τον τόσο εύηχο και κάπως ποιητικό τίτλο Lapis Lazuli γιατί εκφράζει όσο τίποτα άλλο την -καθόλου πετρογενή- καρδιά του σύμπαντος του Λασκαρίδη. Την μεταμόρφωση. Διαρκή, επίμονη, αναπάντεχη που μπορεί να βγει και εκτός ελέγχου κυρίως όταν έρχεται σε επαφή με το κοινό όπως λέει ο Λασκαρίδης στο iefimerida.
Το Lapis Lazuli έχει εκτεθεί στα μάτια του κοινού από τις 4 Απριλίου και μόλις πήρε παράταση. Πώς το βλέπετε εσείς να μεταμορφώνεται, σε σχέση με τις προθέσεις και τους σχεδιασμούς σας;
Όπως κάθε παράσταση, έτσι και το Lapis Lazuli, από τη στιγμή που ανέβηκε στη σκηνή, άρχισε να αποκτά έναν δικό του ρυθμό και να αναπτύσσεται με τρόπους που δεν είναι πάντα προβλέψιμοι, αφού ο καταλυτικός παράγοντας που ορίζει κάθε έργο είναι η επαφή και η αλληλεπίδραση με το κοινό. Αυτό που βιώνουμε με το Lapis Lazuli είναι οι «αλχημικές» αντιδράσεις που δημιουργούνται από τη δική μας σκηνική παρουσία σε συνάρτηση με την ανακάλυψη νέων πτυχών του έργου, μέσα από τη συνάντηση με το κοινό. Όσο συνεχίζονται οι παραστάσεις αυτό το «μίγμα» εξελίσσεται και μετασχηματίζεται, αποκτά ζωή και χαρακτήρα που ανανεώνεται διαρκώς. Γενικά αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο μου αρέσει να σκέφτομαι για τα έργα μου, ως παραστάσεις - ζωντανούς οργανισμούς, που αντιδρούν και προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους, μεγαλώνουν και μεταλλάσσονται ανάλογα με τις συνθήκες. Μέρα με τη μέρα, μήνα με τον μήνα, φεστιβάλ με το φεστιβάλ, το Lapis Lazuli θα συνεχίσει να αποκτά τη δική του ξεχωριστή ταυτότητα, ενσωματώνοντας «μεταλλάξεις» και μεταμορφώσεις.
Άρα, είναι σαν ένα ζωντανό που εκπαιδεύεις, ταΐζεις και το βλέπεις να ανεξαρτητοποιείται, να ξεφεύγει από αυτό που φαντάστηκες ή το «δίδαξες»;
Ακριβώς αυτό. Πριν από κάθε παράσταση κάνουμε τρεις ώρες πρόβα. Είναι σαν να «ταΐζουμε» και να «εκπαιδεύουμε» το έργο, παρατηρώντας πώς αυτό αρχίζει σταδιακά να «ανεξαρτητοποιείται» και να υπάρχει με τρόπους πέρα από εμάς. Η διαδικασία αυτή είναι ζωντανή και αναπόφευκτα φέρνει στο φως στοιχεία που δεν είχαν προβλεφθεί στην αρχική σύλληψη. Σαν δημιουργός, το να βλέπω την αρχική μου ιδέα να αναπτύσσεται και να αποκτά δική της δυναμική είναι πάντα μια μαγική διαδικασία, η οποία πολλές φορές μπορεί να είναι και εξίσου τρομακτική, καθώς πολλά πράγματα που θα ήθελες να ελέγχεις, ξεφεύγουν πια της επιρροής σου. Είναι μία διαδικασία άρα που απαιτεί ανοιχτό πνεύμα και ετοιμότητα, έτσι ώστε να αφεθείς στις εκπλήξεις και περιπέτειες που φέρνει η τόσο η ίδια η δημιουργική διαδικασία και έρευνα, που πολλές φορές μπορεί να σε οδηγήσουν από νωρίς πολύ μακριά από αυτό που είχες αρχικά οραματιστεί, όσο και η μετέπειτα αλληλεπίδραση με το κοινό, που πάντα γεννά νέες ανακαλύψεις.
Γράφτηκαν πολλά ήδη για την παράσταση. Κάποιοι σχολιάζουν ότι για να καταλάβει κανείς το Lapis Lazuli, θα πρέπει πρώτα να έχει μυηθεί στο μοναδικό σύμπαν του Λασκαρίδη. Σας ενδιαφέρει να υπάρχει μια τέτοια αλληλουχία μεταξύ των έργων σας; Ή προτιμάτε να βγαίνετε στο μεγάλο κοινό, στο ανεξιχνίαστο, χωρίς αυτό να ξέρει το «αλφάβητό» σας;
Το Lapis Lazuli και γενικότερα τα έργα της ομάδας μας, της OSMOSIS, σίγουρα δεν απαιτούν από το κοινό να έχει κάποια προηγούμενη γνώση ή εξοικείωση με τη δουλειά μας. Βεβαίως, υπάρχει μια αναγνωρίσιμη αισθητική που διατρέχει τα έργα, η οποία ίσως να είναι περισσότερο ξεκάθαρη σε εκείνους που έχουν ήδη έρθει σε επαφή με προηγούμενες δουλειές μας. Ωστόσο, δεν θεωρώ ότι τα έργα μας απευθύνονται μόνο σε «μυημένους» - αντιθέτως, η κάθε παράσταση είναι δουλεμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να στέκει αυτόνομα και να μπορεί να είναι προσβάσιμη και ανοιχτή σε όλους, χωρίς να απαιτούνται ειδικές γνώσεις ή κάποιο «εκπαιδευμένο» βλέμμα. Είναι σημαντικό για μένα άλλωστε να μπορεί ο κάθε θεατής να βρει κάτι προσωπικό και να ερμηνεύσει την παράσταση μέσα από το δικό του φακό, αφήνοντας τη φαντασία του να πλάσει τις δικές του αναγνώσεις και τα δικά του νοήματα. Αν υπάρχει δηλαδή κάτι το οποίο σίγουρα χαρακτηρίζει όλες στις δουλειές μου, είναι αυτή η ελευθερία ανάγνωσης για το κοινό, που πάντα επιδιώκω.
Έχοντας την ευκαιρία της επικοινωνίας με την Cindy Sherman, ομολογώ ότι σκέφτηκα το έργο σας, την μέθοδό σας. Αναρωτιέμαι πόσο, κάθε φορά, νιώθετε ότι πρέπει να εμβαθύνετε, ίσως να ανακαλύψετε νέες πίστες στο πεδίο της μεταμόρφωσης.
Το έργο της Cindy Sherman, το οποίο ανακάλυψα ενώ ερευνούσα για τη δική μου καλλιτεχνική σειρά φωτογραφικών αυτοπορτρέτων που είναι εμπνευσμένη από την πρωτοπόρο Claude Cahun, αποτέλεσε μία σημαντική προσθήκη στις αναφορές μου σε ό,τι αφορά την έννοια της μεταμόρφωσης. Η Sherman και ο Yasumasa Morimura, που επίσης ανακάλυψα την ίδια περίοδο, χρησιμοποιούν τη φωτογραφία για να εξερευνήσουν και να θέσουν υπό αμφισβήτηση ζητήματα που αφορούν την ταυτότητα και τα κοινωνικά στερεότυπα. Το να γνωρίσω τη δουλειά τους, με τις φαινομενικά pop εικόνες, που όμως φέρουν ένα ισχυρό πολιτικό υπόβαθρο, με ενθάρρυνε ακόμα περισσότερο στη δική μου χρήση του γκροτέσκου, της γελοιότητας και της μεταμόρφωσης ως «κρυφούς» δρόμους για την εξερεύνηση πιο περίπλοκων ζητημάτων. Το έργο τους μας επιβεβαιώνει ότι δεν χρειάζεται να φοβόμαστε φόρμες και προσεγγίσεις, που αν και φαίνονται επιφανειακές, μπορούν να αναδείξουν βαθύτερες κοινωνικές και προσωπικές αναζητήσεις. Όσο για την μεταμόρφωση, πάντα υπάρχουν νέες «πίστες» να ανακαλύψεις, είναι στην ουσία ένα ατέρμονο παιχνίδι με τον εαυτό που αν αφεθείς στη διαδικασία, πάντα αποδίδει κάτι καινούριο.
Υπάρχει ελπίδα; Για τον παραλογισμό που ζούμε; Έχει τελικά happy end το Lapis Lazuli;
Στο Lapis Lazuli, η ελπίδα εκφράζεται ως μια ευαίσθητη, αλλά ανθεκτική δύναμη. Αντιλαμβάνομαι αυτό το έργο σαν ένα «υπόβαθρο» που αντανακλά φώτα και σκιές της ανθρώπινης ύπαρξης, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων και των ανθρώπινων σχέσεων. Είναι αδιαμφισβήτητος φυσικά για μένα ο παραλογισμός της σύγχρονης εποχής, οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που αυτή θέτει, δεν ξέρω όμως κατά πόσο αυτό που βλέπουμε στο τέλος του Lapis Lazuli είναι ένα «happy ending». Θέλω να ελπίζω ότι η παράσταση κλείνει με έναν τρόπο ανοιχτό σε νοήματα, χωρίς δηλαδή κάποιο παραδοσιακό «ευτυχισμένο τέλος», παρέχοντας όμως μία έστω λίγο βαθύτερη κατανόηση των φόβων και των προκλήσεών μας.
Με τι επιθυμείτε να στείλε σπίτι του τον θεατή μετά την παράσταση;
Αν μπορεί το έργο να αφήνει τον θεατή με μια αίσθηση αναγνώρισης των αντιφάσεων της ύπαρξης και της δυνατότητας για μεταμόρφωση ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές, τότε είμαι ευτυχής!
Ποιο πλάσμα του Lapis Lazuli καμαρώνετε περισσότερο, ποιο ξέρετε ότι θα «πάτε« μαζί του μέχρι τα βαθιά γεράματα;
Ο δικός μου χαρακτήρας στο Lapis Lazuli είναι ένα τέρας που αυτοπροσδιορίζεται ως λυκάνθρωπος. Η εξερεύνησή του υπήρξε μεγάλη πρόκληση για μένα, για αυτό και πλέον, όσο περνάει ο καιρός, συνδέομαι όλο και περισσότερο μαζί του, καθώς νιώθω ότι ίσως να αντικατοπτρίζει μία εσωτερική διαμάχη μέσα μου, μεταξύ της φύσης και της επιθυμίας για αλλαγή. Αυτή η σύγκρουση αναδεικνύει και το βασικό θέμα που εξερευνώ γενικότερα στην τέχνη μου: τη μεταμόρφωση ως συνεχή, δυναμική διαδικασία που δεν περιορίζεται μόνο στο σκηνικό πλαίσιο, αλλά εκτείνεται και στην ψυχή, αγγίζοντας τις περιπέτειές της. Παρόλο που δεν μπορώ να προβλέψω ποιος από τους χαρακτήρες των έργων μου μπορεί να με συνοδεύει ως τα βαθιά γεράματα, σίγουρα όσο περισσότερο παίζω τα έργα μου, τόσο πιο πολύ ξεκαθαρίζουν οι χαρακτήρες και μένει ένα απόσταγμα αίσθησής τους, σαν να γνωρίζω όλο και καλύτερα τον πυρήνα της ουσίας τους.
Ποια θα είναι τα διεθνή βήματα του Lapis Lazuli;
Μετά τις παραστάσεις μας στη Στέγη, το Lapis Lazuli ξεκινάει τη διεθνή του περιοδεία, με αρχή τους συμπαραγωγούς μας. Πρώτος σταθμός είναι το Teatros del Canal στη Μαδρίτη, όπου είχαμε δείξει και τους Τιτάνες στις αρχές του 2020. Θα ακολουθήσουν παραστάσεις στο One Dance Festival της Βουλγαρίας, και έπειτα θα επιστρέψουμε σε δυο αγαπημένα μου φεστιβάλ, το Julidans στο Άμστερνταμ, και το Grec στη Βαρκελώνη. Από Σεπτέμβρη έχουμε Παρίσι, Τορίνο, Ρέτζιο Εμίλια, Λιέγη, Σαρλερουά, Φλωρεντία και Εspoo στη Φινλανδία. Περιμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία να αρχίσει η περιοδεία, ώστε να μοιραστούμε το Lapis Lazuli και με το διεθνές κοινό και να συνεχιστεί η μεταμορφωτική του διαδικασία.