Η πόλη ξαναφτιάχνεται μέσα από μικρές χειρονομίες. Το νέο πωλητήριο στο ΕΜΣΤ μοιάζει με γλυπτό. Στο Mirlo Kebab, η φωτιά μιλά τη γλώσσα του ροδόξινου. Στο Παγκράτι, η Θύμηση φτιάχνει κρέμες που μυρίζουν σπίτι. Στη Μύκονο, η Φαίη Χατζή υφαίνει το νήμα μιας παλιάς Ελλάδας. Το The Secret Garden με τη Sun of a Beach μετατρέπουν τα υφάσματα της παραλίας σε θέατρο σκιών. Oι επιλογές.
Η κρεμερία με τις συνταγές από το τετράδιο του παππού στο Παγκράτι: γαλακτομπούρεκο, κέικ με κρέμα τυριού, γαλατόπιτα...
Σε μια πόλη που διαρκώς επινοεί νέες γεύσεις, η Θύμηση στο Παγκράτι θυμίζει ότι η απλότητα μπορεί να είναι επανάσταση. Μια κρεμερία όπου το γάλα, το βούτυρο και η ζάχαρη ξαναπαίρνουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο ενώ πίσω από τον πάγκο, μια οικογένεια συνεχίζει μια παράδοση τεσσάρων γενεών.
Η μυρωδιά του φρέσκου γάλακτος σε οδηγεί πριν δεις τη βιτρίνα. Η Θύμηση, στη γωνία της Ευφρονίου με την Πρατίνου, είναι ένα μικρό εργαστήριο που μοιάζει να έχει επιβιώσει από μια εποχή όπου οι γεύσεις ήταν πιο καθαρές, πιο ειλικρινείς. Πίσω από τον πάγκο, πατέρας και γιος δουλεύουν πλάι-πλάι, ο ένας ανοίγει φύλλο, ο άλλος ανακατεύει μια κατσαρόλα. Η εικόνα θυμίζει σκηνή βιωμένης οικειότητας, όχι επιχείρηση.
Ο Νίκος Ζαμάνης ανήκει στην τέταρτη γενιά μιας οικογένειας ζαχαροπλαστών. Το μικρό τετράδιο με τις συνταγές του προπάππου, λεκιασμένο από ζάχαρη και χρόνο, συνεχίζει να καθορίζει το ρυθμό του μαγαζιού. Η μέρα ξεκινά νωρίς: όλα παρασκευάζονται το πρωί και μέχρι το απόγευμα έχουν τελειώσει. Εδώ, το γλυκό δεν συντηρείται· ζει όσο η μνήμη του.
Τα γάλατα προέρχονται από μικρές ελληνικές φάρμες: κατσικίσιο από την Καρδίτσα, πρόβειο από τη Λαμία, βουβαλίσιο από την Κερκίνη. Από αυτά γεννιούνται το γαλακτομπούρεκο με λεπτό φύλλο και ελαφριά κρέμα, η μανιάτικη γαλατόπιτα, το ρυζόγαλο χωρίς άμυλο –όπως παλιά–, το μαχλεπί, αλλά και ένα βάσκικο cheesecake που κρατά το λευκό του σαν υπόσχεση. Στη βιτρίνα κυριαρχούν οι αποχρώσεις του λευκού, σπασμένες μόνο από τα χρυσαφένια σιρόπια. Δίπλα τους, δύο πίτες -τυρόπιτα και πρασόπιτα με κατσικίσιο τυρί- λειτουργούν σαν διάλειμμα ανάμεσα στις κρέμες.
Η Θύμηση δεν είναι ρετρό ούτε νοσταλγική. Είναι εργαστήριο συνέχειας: παίρνει κάτι γνώριμο, το καθαρίζει από την υπερβολή και το επιστρέφει στο σήμερα. Εδώ η πολυπλοκότητα δίνει τη θέση της στη διαύγεια. Το γάλα δεν είναι φόντο — είναι πρωταγωνιστής. Και κάθε κουταλιά μοιάζει να λέει το ίδιο πράγμα: ότι η αλήθεια στη γεύση δεν χρειάζεται στολίδια, μόνο χρόνο, χέρι και πίστη.
Το νέο πωλητήριο του ΕΜΣΤ μοιάζει με κινέζικο παζλ
Στην είσοδο του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), εκεί όπου ο επισκέπτης κάνει την πρώτη και την τελευταία του στάση, το νέο πωλητήριο του μουσείου λειτουργεί σχεδόν σαν έργο τέχνης. Ο Βέλγος καλλιτέχνης Philip Metten, γνωστός για τα γλυπτά του που μοιάζουν με αρχιτεκτονικές προβολές του ασυνείδητου, σχεδίασε ένα περίπτερο-shop σαν πολύχρωμο tangram (αρχαίο κινεζικό παζλ), σε διάλογο με το κτίριο του ΕΜΣΤ και τη βιομηχανική του γεωμετρία.
Μοιάζει σαν να σχηματίζεται ξανά ο χώρος από επτά κομμάτια φωτός, έτσι όπως ο Metten δημιουργεί ένα υβρίδιο τέχνης και design: μια μικρή γλυπτική κατασκευή που προτείνει νέο τρόπο να βιώνεις το μουσείο- όχι μόνο ως θεατής, αλλά και ως συμμέτοχος της αισθητικής του.
Ο Metten, γεννημένος στο Genk του Βελγίου το 1977, κινείται στα όρια γλυπτικής, σχεδίου και αρχιτεκτονικής. Στα έργα του, όπως και στο νέο EMST Shop, αναζητά μορφές που ισορροπούν ανάμεσα στο λειτουργικό και το μυστικιστικό. Το περίπτερο του ΕΜΣΤ δεν είναι απλώς εμπορικός χώρος, είναι ένα μικρό μανιφέστο για το πώς η τέχνη μπορεί να συνομιλεί με την καθημερινότητα, χωρίς να χάνει το βάθος της.
Στα ράφια του, η επιμέλεια των αντικειμένων είναι εξίσου προσεγμένη. Πανάκια που καθαρίζουν τα γυαλιά οράσεως και ηλίου με έργα τέχνης από πρόσφατες εκθέσεις του μουσείου μικρές υφασμάτινες “μινιατούρες” τέχνης που χωρούν στην τσέπη (Jacup Ferri, Penny Siopis).
Aρχειακές εκτυπώσεις σπουδαίων έργων, από τα φωτογραφικά του Πάνου Κοκκινιά, και μεταξοτυπίες όπως αυτές της Χρύσας Ρωμανού ή του Θόδωρου. Μοναδικές κεραμικές δημιουργίες της Ναταλίας Μαντά. Μια υπέροχη συλλογή από βεντάλιες. Τα θερμός που δημιούργησε το ΕΜΣΤ σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος και να προάγει την πρωτοβουλία Save the Aegean. Πάνινες τσάντες, κοσμήματα, t-shirts, μια υπέροχη σειρά με παιδικά δώρα κ.ο.κ.
Κάθε αντικείμενο είναι ένα ίχνος επαφής με το μουσείο· μια μεταφορά του έργου τέχνης από την αίθουσα στη ζωή του επισκέπτη. Έτσι, η έννοια του “souvenir” αποκτά ξανά σημασία, όχι ως ανάμνηση, αλλά ως προέκταση της εμπειρίας.
Η Φαίη Χατζή πλέκει για τα Ancient Greek Sandals μια συλλογή με ρίζες 12.000 ετών
Μια υφάντρα με κοπάδι προβάτων στη Ρήνεια της Μυκόνου και ένα brand που έχει κατακτήσει τα concept stores του κόσμου. Δύο ιστορίες που φαινομενικά δεν συναντιούνται ποτέ, ενώ στην πραγματικότητα αφηγούνται την ίδια Ελλάδα: τη χώρα που εξακολουθεί να παράγει με το χέρι, να τιμά την παράδοση και να την μετατρέπει σε πολυτέλεια.
Έτσι γεννήθηκε η συνεργασία Ancient Greek Sandals x Faye Chatzi, μια capsule συλλογή όπου η δεξιοτεχνία μεταφράζεται σε ύφος. Το Kalesma Mykonos έγινε το φυσικό τους σπίτι – το μέρος όπου η ύφανση και η υποδηματοποιία ενώθηκαν για να αφηγηθούν, μέσα από επτά χειροποίητα σχέδια, την ουσία της Μυκόνου: φως, ύλη και μνήμη.
Η δημιουργός Φαίη Χατζή εργάζεται στον αργαλειό της στη Μύκονο, αναβιώνοντας τεχνικές που χάνονται μέσα σε 12.000 χρόνια ιστορίας. «Το πιο δύσκολο στάδιο ήταν η μετάβαση από τη θεωρία στην πράξη: να μεταφράσω τα αποσπασματικά αρχαιολογικά ευρήματα σε πραγματικά λειτουργικά εργαλεία και υφαντικά μοτίβα», λέει. «Στην αρχή υπήρχε αβεβαιότητα -μια λεπτομέρεια που έλειπε μπορούσε να αλλάξει όλη τη διαδικασία. Όμως εκεί κρύβεται το αποκαλυπτικό κομμάτι: όταν, μέσα από πειραματισμό, δοκιμές και λάθη, ένα αρχαίο σύστημα ύφανσης “αναπνέει” ξανά στα χέρια σου. Νιώθεις πως συνδέεσαι απευθείας με τους ανώνυμους τεχνίτες που εργάστηκαν χιλιάδες χρόνια πριν».
Για τη Χατζή, κάθε ύφανση είναι αφήγηση. Η Μύκονος λειτουργεί ως σκηνικό και υλικό ταυτόχρονα. «Η άγρια φύση του νησιού -οι ξερολιθιές, ο άνεμος, τα γήινα χρώματα- με οδηγεί σε πιο αυστηρές, αρχέγονες γραμμές και φυσικές αποχρώσεις. Από την άλλη, ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας, η ενέργεια, οι επισκέπτες, φέρνουν φωτεινά χρώματα και πιο τολμηρούς συνδυασμούς. Τα υφαντά μου κινούνται ανάμεσα στο άγριο και το εκλεπτυσμένο, στο διαχρονικό και το σύγχρονο».
Η capsule συλλογή, σχεδιασμένη σε συνεργασία με τη Χριστίνα Μαρτίνη, συνιδρύτρια και creative director των Ancient Greek Sandals, γεννήθηκε μέσα από αυτή τη διπλή γλώσσα. «Γνώριζα τη δουλειά και την ιστορία της Φαίης εδώ και χρόνια», λέει η Μαρτίνη. «Το γεγονός ότι έχει δικά της πρόβατα, μαζεύει το μαλλί και το υφαίνει, είναι κάτι που θαυμάζω. Όταν μας δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστούμε, δεν το σκεφτήκαμε πολύ. Τα πανέμορφα υφαντά της ταιριάζουν απόλυτα με την αισθητική των σανδαλιών· το ακατέργαστο στυλ, τα χειροποίητα υλικά, οι τρέσες, προσθέτουν μια μοναδικότητα στα “σχεδόν πολύτιμα” σανδάλια».
Η συλλογή Thais Midnight Blue εμπνέεται από τον έναστρο μυκονιάτικο ουρανό, με μεταξωτά νήματα από τη passementerie του Μουσείου Μπενάκη, ενώ το Eleftheria, αντλώντας έμπνευση από τις αρχικές παρυφές των υφαντών, χρησιμοποιεί την αρχαία τεχνική Rigid Heddle. «Αυτό που σφράγισε τη συλλογή», λέει η Χατζή, «ήταν η δύναμη του ίδιου του υφαντού να αφηγείται ιστορίες μέσα από τις υφές και τα μοτίβα του. Μοιραζόμαστε με την ομάδα των Ancient Greek Sandals την ίδια αγάπη για την παράδοση, για την αυθεντικότητα που γεννιέται από το χέρι του δημιουργού, αλλά και για τη δύναμη του ελληνικού τοπίου να εμπνέει διαχρονικά».
Για τη Μαρτίνη, τέτοιες συμπράξεις υπερβαίνουν την έννοια του εμπορικού project. «Είναι σημαντικό να υλοποιούμε συνεργασίες που προσδίδουν ξεχωριστή αξία στη συλλογή, όχι μόνο σε επίπεδο πωλήσεων αλλά πολιτισμού. Ένα project σαν κι αυτό υπογραμμίζει το χειροποίητο, την αυθεντικότητα και τη σχέση μας με τον χρόνο».
Ροδόξινο και τουμ: το κεμπαπτζίδικο στο Γκάζι που αλλάζει το παιχνίδι
Στην τριγωνική πλατεία Κουλούρη, στο ήσυχο κομμάτι του Γκαζιού που θυμίζει ακόμα γειτονιά, το Mirlo Kebab κάνει κάτι φαινομενικά απλό: ψήνει. Μόνο που εδώ, η φωτιά δεν είναι τεχνική· είναι γλώσσα. Κάθε πιάτο μεταφράζει την Ανατολή σε γεύση, αφή και μνήμη.
Στο Mirlo, το κεμπάπ δεν είναι “σουβλάκι”. Είναι ό,τι ψήνεται απευθείας στη φωτιά. Από το γιαουρτλού με 100% πρόβειο κρέας, καρυκευμένο με πιπέρι Αλέπο και Ούρφα, μέχρι το συκώτι με γιαούρτι και καμένο λεμόνι, όλα μοιάζουν με σκηνές από ένα ταξίδι ανάμεσα σε Δαμασκό, Σμύρνη και Γκάζι. Η μοσχαρίσια γλώσσα με λαχανικά τουρσί και τουμ (λεβαντίνικη σάλτσα σκόρδου) είναι σχεδόν συγκινητική στην αμεσότητά της.
Το πιάτο-φετίχ όμως είναι τα καψαλισμένα κρεμμύδια. Σερβιρισμένα με ελαιόλαδο και ροδόξινο, αυτόν τον παχύρρευστο χυμό ροδιού που έρχεται από τις ξαδέρφες του Κιλτσικσή στην Αντιόχεια, και έχει τη γλυκόξινη ένταση που ενώνει το μέλι με το ξύδι· μια ισορροπία γνώριμη στους τόπους της Ανατολής.. Εδώ η γεύση δεν είναι διακοσμητική, είναι αναμνηστική· σε μεταφέρει σε μια κουζίνα όπου τα φρούτα συνυπάρχουν με το κρέας και το όξινο με το γλυκό.
Το μενού αλλάζει διαρκώς, όμως η ιδέα παραμένει: να φέρουν πράγματα που δεν δοκιμάζουμε συχνά στην Αθήνα. Γύρω από το μικρό μαγαζί, με τα λίγα σκαμπό και τα τραπέζια στην πλατεία, απλώνεται το άρωμα του γιαουρτιού που χτυπήθηκε με κεφίρ, των πατάτων με αληθινά καυτερή τυροκαυτερή, της μελιτζάνας που καπνίζεται ολόκληρη και σε προκαλεί να τη “σπάσεις” με το κουτάλι.
Μέσα από το Mirlo περνά μια άλλη Αθήνα — εκείνη που αγαπά τη φωτιά, την ανάμνηση, την κοινότητα.
Πώς το ύφασμα της παραλίας έγινε σκηνικό για φαντάσματα
Η πιο δημιουργική κολοκύθα του φετινού Halloween έρχεται από την The Secret Garden σε συνεργασία με τη Sun of a Beach: ένα σετ που μετατρέπει τα υφάσματα των παλιών συλλογών σε μαγικό σκηνικό για φανταστικές ιστορίες τρόμου και χρωμάτων. To set συνδυάζει ανακύκλωση, παιχνίδι και φαντασία. Τα υφάσματα που κάποτε τύλιγαν πετσέτες παραλίας και τσάντες, ξαναγεννιούνται τώρα ως σκηνικό ενός μικρού θεάτρου σκιών.
Η ιδέα είναι απλή και ταυτόχρονα λαμπερή: παίρνεις μια κολοκύθα, τη ντύνεις με το πολύχρωμο ύφασμα, στερεώνεις τα ξύλινα ραβδιά και τα συρμάτινα σχήματα, και με τη βοήθεια ενός φακού δημιουργείς μια δική σου παράσταση. Στο κιτ περιλαμβάνονται ξύλινα καλαμάκια, σύρματα, χαρτί, ακόμη και ένα κομποστοποιήσιμο ρολό, όλα υλικά που μεταμορφώνονται μέσα από τα χέρια των παιδιών (ή των ενηλίκων με φαντασία).
Κάθε κιτ είναι μοναδικό, αφού κάθε ύφασμα προέρχεται από τα αποθέματα προηγούμενων συλλογών της Sun of a Beach. Έτσι, η ανακύκλωση γίνεται αισθητική πράξη – και το Halloween αποκτά μια ελληνική, ηλιόλουστη εκδοχή.
Πίσω από το project, η δημιουργική ομάδα της The Secret Garden συνεχίζει την ιδέα ότι η χειροτεχνία μπορεί να είναι μορφή αφήγησης: ένα παιδί φτιάχνει το δικό του σκηνικό, ένα άλλο ζωγραφίζει φαντάσματα, ένα τρίτο φωτίζει τις σκιές στον τοίχο. Και κάπως έτσι, μέσα από τα πιο απλά υλικά, ξαναγεννιέται το θαύμα του παιχνιδιού.