Η ομολογουμένως εντυπωσιακή και σοκαριστική νέα ταινία Saltburn της οσκαρικής Έμεραλντ Φένελ έχει καταφέρει να επισκιάσει ακόμα και τις συζητήσεις για την πολυαναμενόμενη επιστροφή του Λάνθιμου.
Τα πράγματα που γίνονται viral στόμα με στόμα είναι αυτά που μπορούν να γίνουν τα πιο επικίνδυνα outsider. Ένα τέτοιο είναι και το φιλμ Saltburn της βραβευμένης με Όσκαρ Έμεραλντ Φένελ (Υποσχόμενη νέα γυναίκα). H ταινία αυτή που είναι μια μοντέρνα συρραφή από τον Ρίπλεϊ της Παρίτσια Χάισμιθ, του Επιστροφή στο Μπράιντσχεντ του Ίβλιν Γουό, του Ζοφερού Οικου του Τσαρλς Ντίκενς και της Μυστικής Ιστορίας της Ντόνα Ταρτ, τα έχει όλα: γοτθική ατμόσφαιρα, δυνατή σκηνοθεσία, ευρηματικές στιγμές που στοχεύουν επιδέξια να σοκάρουν το θεατή και ένα ακαταμάχητο καστ -με τον εκπληκτικό Μπάρι Κεόγκαν στον πρωταγωνιστικό ρόλο και τον εντυπωσιακής ομορφιάς Τζέικομπ Ελόρντι που θεωρείται το νέο It Boy του Χόλιγουντ αυτή τη στιγμή.
Τι της λείπει όμως; Ένα καλό noir σενάριο που δεν θα μπάζει νερά και δεν θα έχει φοβερά κενά, ένα μεστό σενάριο που δεν θα είναι χειρότερο από τα έργα που το ενέπνευσαν, ένα σενάριο που δεν θα ξεπετάει έτσι γρήγορα μέσα σε ένα flashback ολόκληρο to αστυνομικό background της ιστορίας.
Η ταινία Saltburn ξεσήκωσε τσουνάμι στα social media
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το Saltburn, που προβάλλεται με ελληνικούς υπότιτλους στην πλατφόρμα Amazon Prime, τις τελευταίες ημέρες έχει γίνει viral ξεσηκώνοντας ένα μικρό τσουνάμι εγκωμιαστικών αλλά και κακών κριτικών, κατατάσσοντας την ταινία στα πιο αμφιλεγόμενα έργα του σύγχρονου κινηματογράφου.
Η ιστορία έχει ως εξής: Ένας φτωχός νεαρός, ο Όλιβερ (Μπάρι Κεόγκαν) καταφέρνει να μπει με υποτροφία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ενώ στην αρχή πέφτει θύμα ταξικού μπούλινγκ από τους ευκατάστατους συμφοιτητές του καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή και την εύνοια του πιο δημοφιλούς από αυτούς: του Φέλιξ (Τζέικομπ Ελόρντι). Ο Φέλιξ ανοίγει τις πόρτες στον Όλιβερ για την πιο κλειστή και σνομπ παρέα του πανεπιστημίου και τον μυεί σε μια ζωή που εκείνος δεν είχε καν φανταστεί. Εδώ αρχίζει το σενάριο να μοιάζει σαν μια νέα ανάγνωση του Ρίπλεϊ. Αυτό δεν είναι απαραίτητα ενοχλητικό, αντιθέτως. Η τολμηρή, σύγχρονη ματιά και κινηματογραφική γλώσσα της Έμεραλντ Φένελ έχει μεγάλο ενδιαφέρον να αγγίξει έναν θρυλικό νουάρ αντιήρωα του 20ού αιώνα. Ως φανατικός θαυμαστής της Πατρίτσια Χάισμιθ ανυπομονούσα να δω αυτή την καινούργια, φρέσκια ανάγνωση του Ρίπλεϊ. Σε γενικές γραμμές σε αυτό το κομμάτι η Φενέλ τα καταφέρνει μέχρι ένα σημείο. Ο Όλιβερ γίνεται ένας Ρίπλεϊ που παθαίνει όχι έρωτα, αλλά μονομανία με τον ανάλαφρο, νεαρό κληρονόμο Φέλιξ. Καθ' όλη τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους ακολουθεί τον «φίλο» του σαν σκιά. Του λέει χειριστικά αυτά που θέλει να ακούσει, τον πατρονάρει, τον μανιπουλάρει τόσο μάλιστα που σχεδόν μονοπωλεί το ενδιαφέρον του. Όταν κάποια στιγμή ο Φέλιξ αρχίζει να τον βαριέται και να τον βρίσκει κάπως φορτικό, ο Όλιβερ σκαρφίζεται μια οικογενειακή τραγωδία που τραβά ξανά τις ευαίσθητες κεραίες του δημοφιλούς αλλά αγνού και ευκολόπιστου νεαρού. Έτσι, στο τέλος της χρονιάς, μετά την εξεταστική περίοδο, ο Φέλιξ καλεί τον Όλιβερ να περάσουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές μαζί στην θρυλική έπαυλη της πάμπλουτης οικογένειάς του, ονόματι Saltburn. Ο πύργος είναι όντως ένα από αυτά τα ζωντανά γοτθικά, αριστοκρατικά μνημεία της αγγλικής εξοχής που περνούν εδώ και αιώνες από γενιά σε γενιά, κουβαλώντας έργα Τέχνης αμύθητης αξίας, αναγεννησιακά γλυπτά, πολυελαίους, ιστορικά κειμήλια, και κήπους με λαβύρινθους φτιαγμένους από θάμνους και δέντρα κουρεμένα περίτεχνα. Στα δωμάτια του ασύλληπτου αυτού σπιτιού που παραπέμπει στο Bridehead του Ίβλιν Γουό (υπάρχει μάλιστα το αρκουδάκι του βασικού ήρωα σε κάποιο δωμάτιο), ο Όλιβερ στην αρχή κινείται αμήχανα προκαλώντας σχόλια, ειρωνείες, υπονοούμενα, τα οποία συσσωρεύει χτίζοντας μια παθολογική προσωπικότητα που πριν το τέλος του καλοκαιριού θα βγει εκτός ορίων.
Μοντέρνα σκηνοθεσία, αλλά σενάριο που μπάζει νερά
Η σκηνοθεσία της ταλαντούχας Έμεραλντ Φένελ όλα αυτά τα απεικονίζει με ένα μοντέρνο και φρέσκο τρόπο. Ο δικός της Ρίπλεϊ χορεύει σε πάρτι με ηλεκτρονική μουσική, πίνει το σπέρμα του Όλιβερ από τον πάτο μιας μπανιέρας, γδύνεται στη μέση ενός νεκροταφείου και κάνει σεξ με το χώμα. Με σκηνές που θυμίζουν λίγο από τον Κυνόδοντα και την Ευνοούμενη του Λάνθιμου (ειδικά η σκηνή με την τραπεζαρία και τις κόκκινες κουρτίνες), η Φενέλ θέλει να απεικονίσει τη νεύρωση της σύγχρονης εποχής και αν κρίνει κανείς από το θετικό και αρνητικό virality εν μέρει το καταφέρνει. Μέχρι ένα σημείο της ταινίας η σκηνοθέτιδα είναι πρωτότυπη στην έκφραση της σαδομαζοχιστικής ψυχοσύνθεσης του ήρωά της: Ο Όλιβερ είναι αυτό που ο Γάλλος διανοητής Ρενέ Ζιράρ στο έργο του «Ρομαντικό Ψεύδος και Μυθιστορηματική Αλήθεια» περιγράφει ως έναν μαζοχιστή που υφίσταται τα δεινά του με την ηδονή ενός απογοητευμένου σαδιστή-αφέντη. Πριν εκτονώσει τα φονικά του ένστικτα ο Όλιβερ είναι ένας μαζοχιστής που βαθιά μέσα του θέλει να εξουσιάσει.
Πού το χάνει σε όλο αυτό η Έμεραλντ Φένελ; Σε δύο βασικά πράγματα που υποσκάπτουν λίγο πριν το φινάλε όλο το οικοδόμημα της ταινίας. Πρώτον ο δικός της Ρίπλεϊ δεν κινείται από τη δίψα για εξουσία, χρήμα, πολυτέλεια, ωραία ζηλευτή ζωή, αλλά από ένα τεράστιο ταξικό μίσος. Οι εξηγήσεις που δίνει η Φένελ δεν επαρκούν για να τεκμηριωθεί όλη αυτή η ασίγαστη ταξική λύσσα. Η ταλαντούχα σκηνοθέτιδα στην προσπάθειά της να κάνει μια σύγχρονη ανάγνωση του Ρίπλεϊ πατά την μπανανόφλουδα μιας εύκολης πολιτικοποίησης που τελικά στερεί στην ταινία μια πιο βαθιά ψυχολογική ερμηνεία.
Η noir ευφυΐα του Ρίπλεϊ δίνει τη θέση της σε ένα αδέξιο κοινωνικό σχόλιο
Το δεύτερο ατόπημα της ταινίας είναι σεναριακό. Η Έμεραλντ Φένελ πιστεύοντας ότι έφτιαξε μια ταινία που καυτηριάζει τα ταξικά κατάλοιπα των περασμένων αιώνων σε ένα μοντέρνο περιβάλλον του 21ού αιώνα, ξεπέταξε την αστυνομική ιστορία με εύκολες εξηγήσεις, παρουσιάζοντας το τέλειο έγκλημα λες και δεν υπάρχει DNA test, δεν υπάρχει νεκροψία, ιστολογικές και τοξικολογικές εξετάσεις που τα απεικονίζουν όλα.
Δίνοντας έμφαση στην ταξική ακτινογραφία που θεώρησε ότι έφτιαξε τελικά, άφησε την ιστορία να μπάζει νερά. Τι μένει τελικά όταν η τάπα της μπανιέρας βγαίνει και το κινηματογραφικό σιφόνι ρουφά όλα τα νερά; Μένει ένας ήρωας ανωμαλάκι που δεν είναι τελικά ανωμαλάκι τύπου Ρίπλεϊ, αλλά ένας ...ταξικός επαναστάτης, ένας Ροβεσπιέρο της κακιάς ώρας που χορεύει γυμνός μέχρι να πέσουν οι τίτλοι τέλους.
ΥΓ. Παρά την άνιση κατάληξή της, το Saltburn είναι μια διασκεδαστική ταινία που τη βλέπεις ευχάριστα αν σου αρέσουν όλες αυτές οι Dark Academia ιστορίες με φόνους-ευκολάκια στην Οξφόρδη. Προς Θεού όμως ουδεμία σύγκριση υπάρχει με την Πατρίτσια Χάισμιθ ή τον Τσαρλς Ντίκενς. Όλα αυτά που επικαλείται ανερυθρίαστα η Έμεραλντ Φένελ είναι απλώς ευσεβείς πόθοι.
- ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
- «Άσε τον κόσμο πίσω» -Η νέα ταινία-φαινόμενο του Netflix τα 'χει όλα: Δυνατό καστ και απέραντη πλήξη
- Νταϊάνα: Άβουλο πιόνι (κατά το The Crown), «αγία» ή μια χειριστική προδομένη γυναίκα που διψούσε για εκδίκηση;
- Κατώτερη των προσδοκιών «Η Πτώση του Οίκου των Άσερ» -Σαν παρωδία της Δυναστείας