Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της διαδικτυακής δράσης «Ιστορίες της πόλης», παρουσιάζει δύο φορές τον μήνα σύντομες διαδικτυακές ιστορίες.
Μικρές αφηγήσεις για περιοχές, μνημεία και μεμονωμένα ευρήματα της Θεσσαλονίκης, με στόχο να φωτίσει άγνωστες πτυχές της ιστορίας και της πορείας της πόλης στον χώρο και τον χρόνο. Σε μία από αυτές θα παρουσιάσει την περίφημη μονή Λατόμου. Κτίστηκε πάνω σε ρωμαϊκό κτίσμα στα τέλη 5ου - αρχές 6ου αιώνα ως καθολικό της μονής Λατόμου. Το 1430 με την άλωση της Θεσσαλονίκης μετατράπηκε σε τζαμί, ενώ το ψηφιδωτό είχε καλυφθεί με ασβεστοκονίαμα. Το 1921 αποδόθηκε στη χριστιανική λατρεία και τότε ανακαλύφθηκε το μοναδικό ψηφιδωτό. Το μνημείο σήμερα λειτουργεί ως ναός.
Το διαδικτυακό πρόγραμμα Μαϊου
Τον Μάιο θα παρουσιαστούν οι ιστορίες «Ο Μακεδόνας πολεμιστής της τοιχογραφίας του μακεδονικού τάφου του Φοίνικα Θεσσαλονίκης»και «Η ψηφιδωτή παράσταση Θεοφάνειας της μονής Λατόμου».
Η πρώτη ιστορία, η οποία θα δημοσιοποιηθεί την Παρασκευή 7 Μαΐου 2021, αποτελεί μια εικονογραφική ανάγνωση της απεικόνισης ενός Μακεδόνα πολεμιστή από την πολυπρόσωπη παράσταση που κοσμεί το αέτωμα του «Μακεδονικού Τάφου του Φοίνικα», του σημαντικότερου ταφικού μνημείου αυτής της κατηγορίας για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Εστιάζει στην προσέγγιση των νοημάτων που ενσωμάτωσε ο δημιουργός στην απεικόνιση αυτής της μοναχικής φιγούρας και στα στοιχεία της, με τα οποία καθοδηγούσε τον αρχαίο θεατή στην ανάγνωσή τους, στη διέγερση συναισθημάτων και στον επαναπροσδιορισμό των επίγειων αξιών του.
Η δεύτερη ιστορία, η οποία θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 21 Μαΐου 2021, είναι επετειακή και αφορά στην ψηφιδωτή παράσταση Θεοφάνειας που κοσμεί το τεταρτοσφαίριο της αψίδας του ναού, που ταυτίζεται με το καθολικό της μονής Λατόμου και είναι αφιερωμένος σήμερα στον δενδρίτη όσιο Δαυίδ. To ψηφιδωτό, που αποκαλύφθηκε πριν από 100 χρόνια (1921) από τον αείμνηστο Ανδρέα Ξυγγόπουλο, αποτελεί τη μοναδική παράσταση του οράματος του Ιεζεκιήλ στη μνημειακή τέχνη της πρωτοβυζαντινής περιόδου, αλλά και μία από τις ελάχιστες απεικονίσεις του Χριστού, σε νεαρή ηλικία, ως Εμμανουήλ.
Λόγω της εξαιρετικής τέχνης, της κατάστασης διατήρησης, αλλά και της σπάνιας εικονογραφίας του, κατέχει ιδιαίτερη θέση στην πρωτοβυζαντινή μνημειακή ζωγραφική και καθιστά το καθολικό της μονής ένα από τα πλέον εμβληματικά μνημεία της Βυζαντινής τέχνης.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης συνεχίζει τη διαδικτυακή δράση «Ιστορίες της πόλης», οι οποίες δημοσιοποιούνται μέσα από τη σελίδα της Υπηρεσίας στο Facebook (facebook/Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης).