«Θα προσχωρούσα σε δημοψήφισμα, η ιδέα δεν προέκυψε τότε, είχε ήδη αρχίσει να στριφογυρίζει στο μυαλό μου αρκετά νωρίτερα την άνοιξη».
Στο κεφάλαιο «15 μέρες που συγκλόνισαν την Ευρώπη» ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, περιγράφει στο βιβλίο του τα δραματικά γεγονότα που τον οδήγησαν να πάρει την απόφαση για το δημοψήφισμα.
Μάλιστα, αναφέρει πως είχε εκμυστηρευτεί αυτήν του την πρόθεση αρκετό καιρό πριν σε ανύποπτο χρόνο στους στενούς του συνεργάτες ένα πρωινό στη βεράντα του Μεγάρου Μαξίμου.
«Παιδιά αυτό δεν τραβάει. Χρειαζόμαστε ένα εναλλακτικό σχέδιο» φέρεται να είπε ο πρώην πρωθυπουργός. «Το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό….. Τους ενδιαφέρει να μας ταπεινώσουν και να μας πετάξουν από την κυβέρνηση….. Η μόνη πολιτική κίνηση με πραγματικό πολιτικό βάρος που δεν θα μυρίζει πανικό αλλά τόλμη και ευθύνη είναι το δημοψήφισμα». Ένα σε ένα άλλο σημείο λέει πως «Το δημοψήφισμα θα μας δώσει την ευκαιρία να βγάλουμε τη διαπραγμάτευση από τα κλειστά δωμάτια».
Ωστόσο, η πρώτη αντίδραση των συνεργατών του πρώην πρωθυπουργού δεν ήταν θετική. «Μα τι λες τώρα; Τι θα πούμε στον κόσμο; ….. και τι θα λέει το ερώτημα έξω από το ευρώ; «Όχι βέβαια» τους απάντησε κατευθείαν.
Πάντως όπως επισημαίνει το δημοψήφισμα ήταν το plan b στο οποίο δεν ήθελε να προχωρήσει. «Ήμουν διατεθειμένος να δεχτώ ακόμα και όρους που ιδεολογικά με απωθούσαν….. ώστε να καταλήξουμε σε ένα συμβιβασμό που θα οδηγούσε σε έξοδο από την κρίση». «Με αυτό το σκεπτικό προχωρήσαμε στη διαπραγμάτευση. Όμως από ένα σημείο και μετά … άλλαζαν (σ.σ οι δανειστές) τους κανόνες του παιχνιδιού ακόμη και σε ζητήματα που είχαμε συμφωνήσει, άρχισα να προσανατολίζομαι στο plan b».
«Φτάσαμε λοιπόν στην 24η Ιουνίου. Καθόμασταν στο τραπέζι ο Γιούνκερ, η Λαγκάρντ, ο Ντράγκι, ο Νταισεμπλουμ και ο Ρεγκλινγκ …. έβαζαν διαρκώς στο τραπέζι νέα μέτρα χωρίς να μας δίνουν ορίζοντα διεξόδου …. Την επόμενη μέρα στις 25 Ιουνίου στη Σύνοδο Κορυφής εκεί τα προσχήματα καταργήθηκαν. Μας παρουσίασαν ένα δικό τους κείμενο». «Ήταν μεταρρυθμίσεις που απαιτούσαν για να ολοκληρώσουμε το τρέχον πρόγραμμα. Μια ατελείωτη δέσμη μέτρων που ήταν αδύνατο να υλοποιηθούν».
Κάπως έτσι μπαίνει μπρος το plan b. Ο Αλέξης Τσίπρας συγκαλεί μια πρώτη σύσκεψη της αντιπροσωπείας που ήταν στις Βρυξέλλες. Παρόντες, μεταξύ άλλων, ο Δραγασάκης, ο Τσακαλώτος, ο Παππάς, ο Βαρουφάκης και ο Χουλιαράκης. Τους ανακοινώνει την απόφαση για το δημοψήφισμα και ζητά εχεμύθεια μέχρι να επιστρέψει στην Αθήνα και να προετοιμάσει το έδαφος. Στην Αθήνα λαμβάνει χώρα η ιστορική κυβερνητική σύσκεψη της 26ης Ιουνίου. Παρόντες, μεταξύ άλλων οι Δραγασάκης, Καμμένος, Κοτζιάς, Χουντής, Μπαλντάς, Λαφαζάνης και ο αείμνηστος Αλέκος Φλαμπουράρης.
Ο μόνος που περιγράφει τις αρνητικές συνέπειες και το ενδεχόμενους κινδύνους, μεταξύ των οποίων και τα capital controls, είναι ο Γιάννης Δραγασάκης. Αναφανδόν υπέρ ο Πάνος Καμμένος ο οποίος πρότεινε να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και η κυβέρνηση να προχωρήσει με δική της πρωτοβουλία στο κλείσιμο των τραπεζών και τέλος υποστήριξε πως έπρεπε η κυβέρνηση να είναι προετοιμασμένη και για το σενάριο επιτυχίας, «αν εταίροι αποδεχόταν την πρόταση μας πριν το δημοψήφισμα » , κάτι που απέρριψε ως ανεδαφικό ο πρώην πρωθυπουργός. Στον ίδιο μήκος κύματος και Παναγιωτης Λαφαζάνης μίλησε για κατάσταση πολέμου και ζήτησε να ξεκινήσει η μετάβαση σε εθνικό νόμισμα. Τέλος, ο Τσακαλώτος ήταν και αυτός υπέρ του δημοψηφίσματος.
Η τελική Σύνοδος Κορυφής
«Έφτασα στη Σύνοδο Κορυφής έχοντας αντιφατικά συναισθήματα, ήμασταν οι θριαμβευτές του δημοψηφίσματος και αυτό ενίσχυσε τη διαπραγματευτική μας θέση αλλά από την άλλη καταλάβαινα ότι οι σκληροί μας περίμεναν στην γωνία»
Και πράγματι έτσι έγινε «οι Αμερικανοί και ο σοσιαλδημοκράτης Αντικαγκελάριος Γκαμπριέλ πίεζαν τη Μέρκελ προς την κατεύθυνση της παραμονής στο ευρώ. Ενώ ο Σόιμπλε με τον Ολλανδό συντηρητικό Πρωθυπουργό Ρούτε και τους άλλους σκληρούς της ευρωζώνης πίεζαν προς την αντίθετη κατεύθυνση»
«Όμως και σε ένα διαφορετικό δίλλημα βρισκόμουν και εγώ με βασάνιζε μέχρι την τελευταία στιγμή να υπογράψω ή όχι»
Μετά από αρκετές στιγμές έντασης και ξέσπασματα ένθεν κακείθεν με παρέμβαση του Ολάντ και του Τούσεκ και ατελείωτες διαπραγματεύσεις οι ηγέτες κατάφεραν να φτάσουν σε συμφωνία. «Όταν τελείωσαν οι διαπραγματεύσεις ήρθε η Μέρκελ στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας χλομή από την κούραση και αποκαμωμένη, Αλέξη έχω κάνει στη ζωή μου χιλιάδες ώρες διαπραγματεύσεων. Έχω βρεθεί σε διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία , έξω να έχει βομβαρδισμούς , διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν , αυτό το πράγμα όμως δεν το έχω ξαναζήσει».
« Είχε πλέον ξημερώσει ήταν Δευτέρα 13 Ιουλίου, ανέβηκα στο γραφείο της αντιπροσωπείας…. τελείως αποκαμωμένος, μπήκα μέσα ξάπλωσα στον καναπέ και τους είπα Τελειώσαμε!, δεν ήταν σαφές ούτε καν σε μένα εάν εννοούσα τη συνεδρίαση ή αναφερόμουν σε μας».