Είναι αρκετά πιθανό ήδη ο Κυριάκος Μητσοτάκης να έχει μετανιώσει για τον χθεσινό ανασχηματισμό. Μεγάλη φασαρία, αρκετές ζημιές, κανένα ορατό κέρδος.
Για τις ζημιές τα πράγματα είναι προφανή. Μπορεί ο ναύαρχος Αποστολάκης να προκάλεσε μια τρικυμία στην κυβέρνηση με την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του, αλλά τη ζημιά που έγινε δεν τη χρεώνεται ο ίδιος. Την εισπράττει, ακέραιη, το Μέγαρο Μαξίμου και όσοι εξέθεσαν τον πρωθυπουργό (και τους εαυτούς τους, βέβαια) σε μια ιλαροτραγωδία.
Για περίπου δύο ώρες, από τη στιγμή που ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου ανακοίνωσε τον νέο υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Φυσικών Καταστροφών μέχρι το ναυάγιο του ναυάρχου, το πολιτικό σκηνικό έζησε σε μια ατμόσφαιρα πολιτικής τρέλας. Οπου ένας υπουργός δεν έχει καταλάβει αν και πώς τοποθετήθηκε και μια κυβέρνηση δεν έχει επιβεβαιώσει τα στοιχειώδη: ότι ο άνθρωπος έχει συμφωνήσει να γίνει υπουργός.
Μια αναγκαία παρένθεση: Οποιος είχε την ευφυή ιδέα να ανασύρει από τα αζήτητα τον ναύαρχο Αποστολάκη, μάλλον δεν έχει καταλάβει ορισμένα πράγματα... Συναινετικοί υπουργοί σε κανονικές κυβερνήσεις δεν υπάρχουν.
Πώς έμπλεξαν λοιπόν σε μια συζήτηση, που ένας υποψήφιος υπουργός έθετε όρους να συμφωνήσουν ο Τσίπρας και η Γεννηματά στην τοποθέτησή του; Πάλι καλά που δεν απαίτησε και τη σύμφωνη γνώμη του Βαρουφάκη και του Βελόπουλου, γιατί όχι και του Κουτσούμπα. Για υπουργό τον πήγαιναν τον άνθρωπο ή για πρωθυπουργό κυβέρνησης σωτηρίας του τόπου; Τέλος πάντων, όταν οι χειριστές της υπόθεσης κατάλαβαν ότι είχαν μπλέξει, γιατί δεν ενημέρωσαν έγκαιρα τον πρωθυπουργό ότι υπήρχαν «αστερίσκοι»; Αρα, είτε έπρεπε να αναβάλουν τον ανασχηματισμό, είτε να προχωρήσουν σε μια άλλη επιλογή προσώπου, ίσως με λιγότερες απαιτήσεις; Τι φοβήθηκαν; Μη χάσουν τον «στρατάρχη Παπάγο»; Αστεία πράγματα. Τον ανακοίνωσαν και μετά έτρεχαν να μαζέψουν τα σπασμένα.
Τι πήγε λάθος;
Λίγη ώρα μετά, αφού είχαμε καταρρίψει όλα τα παγκόσμια ρεκόρ τής πιο σύντομης υπουργικής θητείας, μαζί με τη μουχρίτσα κάψαμε και το παλιάμπελο. Μια σοβαρή και πολυδιαφημισμένη θεσμική αλλαγή, η δημιουργία ενός υπερυπουργείου για την κλιματική κρίση και τις φυσικές καταστροφές αποσύρθηκε και όλες οι αρμοδιότητες επανήλθαν στα παλιά, στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
Το ερώτημα λοιπόν επανέρχεται: Τι πήγε λάθος και ένας ανασχηματισμός αυξημένων προσδοκιών κατέληξε στο Δελφινάριο; Eδώ οι αστοχίες είναι αρκετές. Πρώτη και κυριότερη, η έλλειψη πολιτικού σχεδίου. Ενας ανασχηματισμός πάντα είναι πρωτοβουλία της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού. Δεν γίνεται ούτε γιατί στο ζητάει η αντιπολίτευση, ούτε γιατί δεν έχεις κάτι καλύτερο να κάνεις. Και ασφαλώς δεν γίνεται στα τυφλά, χωρίς έναν πολιτικό σχεδιασμό που υπαγορεύει τις αλλαγές στα πρόσωπα.
Αν ο πρωθυπουργός επιδίωκε να συμβολίσει ένα νέο ξεκίνημα της κυβέρνησης, με αφορμή το κλείσιμο της πρώτης διετίας, το εύλογο σενάριο θα ήταν ένας ανασχηματισμός ριζοσπαστικός. Με πολλά νέα πρόσωπα και δομικές αλλαγές... Ισως και με λιγότερους υπουργούς, για να αποκτήσει και μεταρρυθμιστικό πρόσημο.
Αν ο πρωθυπουργός δεν επέλεγε το σενάριο της αλλαγής της «μεγάλης εικόνας» και προτιμούσε έναν ανασχηματισμό διορθωτικό, τότε οι αλλαγές θα ήταν μετριασμένες. Αν ο πρωθυπουργός είχε νιώσει την πίεση της λαϊκής δεξιάς και των βουλευτών της ΝΔ, θα μείωνε τον αριθμό των υπουργών μεταγραφής από το κέντρο και την κεντροαριστερά και θα ανέβαζε την καθαρόαιμη νεοδημοκρατική «ποσόστωση».
Αν, αντιθέτως, εκτιμούσε ότι το εγχείρημα της διεύρυνσης και των «τεχνοκρατών» αποδίδει, θα έφτιαχνε μια κυβέρνηση με ακόμη περισσότερους εξωκοινοβουλευτικούς και «διευρύνσεις».
Όλα τα προηγούμενα προκύπτουν από έναν πολιτικό σχεδιασμό και όλα έχουν τα θετικά και τα αρνητικά τους. Αν ένα στοιχείο καθορίζει τον ανασχηματισμό που έγινε είναι το έλλειμμα ενός πολιτικού σχεδίου. Και γι' αυτό, πέρα από τα οπερετικά στοιχεία της υπόθεσης Αποστολάκη που αποτελούν ένα ξεχωριστό «βιβλίο», δηλώνουν έναν ανασχηματισμό αμηχανίας.
Εναν ανασχηματισμό που ουσιαστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν τον ήθελε, απλώς αναγκάστηκε να τον δρομολογήσει, υπό την πίεση επικοινωνιακών αναγκών και κάτω από το βάρος των φυσικών καταστροφών του καλοκαιριού.
Ενας «ανόρεκτος» ανασχηματισμός, που κατέληξε τελικά ένας ανέμπνευστος
ανασχηματισμός, χωρίς μια «μεγάλη ιδέα» στο background και χωρίς καθαρό
πολιτικό στίγμα. Ένας ανασχηματισμός που σε λίγες μέρες θα έχει λησμονηθεί.
Παρ' όλα αυτά, ορισμένες παθογένειες που αναδείχθηκαν για την πορεία της
κυβέρνησης δεν πρέπει να ξεχασθούν με τα απόνερα του ανασχηματισμού. Μόλις μετά από δύο χρόνια, η κυβέρνηση δείχνει κουρασμένη. Με έλλειμμα φρέσκων ιδεών και κυρίως χωρίς τη βούληση για σοβαρές μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες. Φαινόμενα αλαζονείας εμφανίζονται πλέον αρκετά και μια γενική επανάπαυση, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να μην τραβάει και οι δημοσκοπήσεις συνεχίζουν να δείχνουν ένα καθαρό προβάδισμα της ΝΔ, το οποίο οδηγεί σε μια σίγουρη «παράσταση νίκης» στις επόμενες εκλογές.
Ολα αυτά όμως οδηγούν σε ένα βήμα σημειωτόν, στην καλύτερη περίπτωση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στα 6 χρόνια στην ηγεσία της ΝΔ, έχει δείξει ελπιδοφόρα στοιχεία ενός διορατικού και πραγματιστή πολιτικού, που επικοινωνεί με την πλειοψηφία της κοινής γνώμης.
Για πρώτη φορά, με τον αδέξιο ανασχηματισμό, το πολιτικό του προφίλ βγαίνει αρκετά τραυματισμένο και «στραπατσαρισμένο». Σίγουρα η ζημιά δεν είναι καθοριστική και μη αναστρέψιμη. Αρκεί να μην επιχειρηθεί ακόμη μια φορά τα προβλήματα να κρυφτούν κάτω από το χαλί. Αντίθετα, πρέπει να αναγνωριστούν και να αναζητηθεί μια πολιτική ανασύνταξης. Πριν να είναι αργά.