Ολοκληρώθηκαν χθες στη Νέα Υόρκη οι συζητήσεις για το Κυπριακό, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και του Γενικού Γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες.
Αν και οι μεγάλες πολιτικές αποφάσεις παραμένουν εκκρεμείς, το κλίμα χαρακτηρίστηκε από σταδιακή πρόοδο σε ζητήματα χαμηλής πολιτικής και οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), με σαφή οδικό χάρτη για τη συνέχεια.
Σύμφωνα με πηγές εντός των συνομιλιών που μίλησαν στο iefimerida η παρούσα φάση για το Κυπριακό εξελίχθηκε όπως αναμενόταν, ειδικά ενόψει των εκλογών που θα διεξαχθούν στα κατεχόμενα τον Οκτώβριο. Οι διαπραγματεύσεις επικεντρώθηκαν στην υλοποίηση των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, με τα τέσσερα από τα έξι που συμφωνήθηκαν στη Γενεύη να προχωρούν, κάτι που θεωρείται ικανοποιητική επίδοση.
Όπως επισήμαναν ίδιες πηγές, είναι λογικό να μην έχουν ληφθεί πιο μόνιμες αποφάσεις, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επηρεάσει το πολιτικό κλίμα ενόψει των επερχόμενων εκλογών στο ψευδοκράτος, ενώ πρόσθεσαν πως η συνάντηση των δύο ηγετών που αποφασίστηκε στο περιθώριο της άτυπης πενταμερούς και προγραμματίζεται για τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη αναμένεται να έχει κατά κύριο λόγο συμβολικό χαρακτήρα, χωρίς να προεξοφλούνται ουσιαστικές εξελίξεις.
Το επόμενο κρίσιμο ορόσημο εντοπίζεται στη νέα πενταμερή συνάντηση που εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθεί το τελευταίο τρίμηνο του έτους.
Συγκρατημένη αισιοδοξία για το Κυπριακό στις διπλωματικές επαφές
Όπως τόνισε διπλωματική πηγή από την Αθήνα, σε γενικές γραμμές, το κλίμα μπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητικό, αλλά η αισιοδοξία για ουσιαστική πρόοδο παραμένει συγκρατημένη.
Παρά τα μικρά βήματα προόδου που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα, Ελλάδα, Κύπρος και Τουρκία καταβάλλουν συντονισμένες προσπάθειες για να διατηρήσουν το Κυπριακό ζωντανό στο διεθνές προσκήνιο, αναγνωρίζοντας όλοι ως κοινό κεκτημένο των συνομιλιών την ανάγκη συνέχισης της διαπραγματευτικής διαδικασίας.
Για την Ελλάδα, η διατήρηση της συζήτησης για το Κυπριακό αποτελεί κρίσιμο εργαλείο που διευκολύνει τον ελληνοτουρκικό διάλογο και συμβάλλει στη δημιουργία θετικού κλίματος στις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία, επιτρέποντας την προώθηση μιας ατζέντας αποκλιμάκωσης και συνεννόησης.
Από την πλευρά του, ο Νίκος Χριστοδουλίδης ποντάρει σε μεγάλο βαθμό στο διακύβευμα της προόδου στο Κυπριακό, έχοντας δεσμευτεί προεκλογικά για απτά βήματα και μετρήσιμα αποτελέσματα, ενώ η περαιτέρω εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνομιλίες αποτελεί κεντρική στρατηγική της Λευκωσίας για την επίτευξη μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία επιδιώκει με τη διατήρηση του θετικού κλίματος στις συνομιλίες να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τις Βρυξέλλες, σε μια εποχή που διεκδικεί αναβαθμισμένο ρόλο στη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης, όπως αυτή διαμορφώνεται από την Κομισιόν.
Υπό αυτό το πρίσμα, το ήρεμο και εποικοδομητικό κλίμα που επικρατεί στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό αμβλύνει τις ενστάσεις μελών της ΕΕ και ευνοεί τη συζήτηση για πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στο νέο ευρωπαϊκό αμυντικό δόγμα, υπογραμμίζοντας τα πολλαπλά οφέλη της διατήρησης της διαδικασίας ζωντανής τόσο για τα εμπλεκόμενα μέρη όσο και για το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον.
Γεραπετρίτης: Το Κυπριακό επανέρχεται στο επίκεντρο της διεθνούς ατζέντας
Την ιδιαίτερη ικανοποίησή του για την πορεία των συνομιλιών εξέφρασε ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Γιώργος Γεραπετρίτης, δηλώνοντας πως «είχαμε μια εξαιρετικά παραγωγική συζήτηση». Ο κ. Γεραπετρίτης επισήμανε πως, σε μια χρονική συγκυρία όπου ο κόσμος βιώνει συγκρούσεις, πολέμους και μισαλλοδοξία, το μήνυμα μιας ενιαίας, ειρηνικής Κύπρου είναι σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ.
Σε δηλώσεις του στην ΕΡΤ, που αναρτήθηκαν και στην ιστοσελίδα του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, ο Έλληνας ΥΠΕΞ στάθηκε στη σημασία της επανενεργοποίησης του Κυπριακού μετά από οκτώ χρόνια αδράνειας που ακολούθησαν το ναυάγιο του Κραν Μοντανά. Όπως τόνισε, το γεγονός ότι το Κυπριακό επανέρχεται στην κορυφή της ατζέντας του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, ο οποίος διόρισε μάλιστα και Προσωπική Απεσταλμένη για το ζήτημα, συνιστά ιδιαίτερα θετική εξέλιξη.
Ο κ. Γεραπετρίτης αναφέρθηκε αναλυτικά στα θετικά μέτρα που εξετάστηκαν, σημειώνοντας ότι στα τέσσερα από τα έξι κεφάλαια των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης παρατηρείται πλήρης ολοκλήρωση, ενώ ήδη προστέθηκαν τέσσερις νέες πρωτοβουλίες. Όπως υπογράμμισε, τα ΜΟΕ αυτά δημιουργούν το πρόσφορο έδαφος για μια μελλοντική ουσιαστική διαπραγμάτευση με στόχο μια ενιαία Κύπρο, πλήρως εναρμονισμένη με τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Επανέλαβε πως η σταθερή προσήλωση στα Ψηφίσματα του ΟΗΕ και το πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της εθνικής προσπάθειας για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση.
Εξίσου σημαντική χαρακτήρισε την εμβάθυνση της συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου, τονίζοντας πως για την ελληνική κυβέρνηση, σε πλήρη σύμπνοια με τη Λευκωσία, ο εθνικός στόχος παραμένει η επανένωση της Μεγαλονήσου.
Χριστοδουλίδης: Έτοιμοι για διάλογο από το σημείο που σταμάτησε το 2017
Στο πλαίσιο της διαδικασίας, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης ευχαρίστησε τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για την ενεργό και προσωπική δέσμευσή του στην προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών, αλλά και για την οργάνωση της πολυμερούς διάσκεψης σε μια πολύπλοκη γεωπολιτική συγκυρία. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τόνισε και αυτός την ετοιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας να επιστρέψει σε ουσιαστικό διάλογο από το σημείο που διακόπηκε το 2017, διαβεβαιώνοντας για την αταλάντευτη προσήλωσή του στο πλαίσιο και τις παραμέτρους των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ, τα οποία – όπως χαρακτηριστικά ανέφερε – συνιστούν τη «βάση και τον οδηγό» κάθε διαπραγματευτικής προσπάθειας.
Χωριστές συναντήσεις Τατάρ με ΟΗΕ και Βρετανία
Μετά τη διμερή συνάντηση Ελλάδας-Κύπρου και τις τετ α τετ συναντήσεις του Γενικού Γραμματέα με όλες τις αντιπροσωπείες, ακολούθησε η ολομέλεια της πολυμερούς διάσκεψης στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών, στην οποία συμμετείχαν ο Α. Γκουτέρες, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας, και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, επικεφαλής όλων των αντιπροσωπειών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ συναντήθηκε χωριστά με τον Γενικό Γραμματέα και τον Βρετανό Υφυπουργό Ευρώπης. Από τουρκοκυπριακής πλευράς ανακοινώθηκε επισήμως το διπλωματικό σκέλος των συναντήσεων, χωρίς περαιτέρω δηλώσεις προς τον Τύπο.
Τέλος, ενεργή ήταν και η παρέμβαση των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι, με επίσημα διαβήματα και δηλώσεις, διαμήνυσαν τη διαθεσιμότητά τους προς τον ΟΗΕ και όλους τους εμπλεκόμενους, ώστε η Ένωση να παίξει ενεργό και ουσιαστικό ρόλο στις εξελίξεις του Κυπριακού, καταδεικνύοντας το διαρκές ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για τη σταθερότητα και την ειρηνική επίλυση του προβλήματος.
Μηνύματα Κόστα - Φον ντερ Λάιεν υπέρ της επανένωσης της Κύπρου
Ειδικότερα, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, επανέλαβε τη σταθερή προσήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην επανένωση της Κύπρου, υπογραμμίζοντας ότι αυτή πρέπει να διασφαλιστεί σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ. Παράλληλα, εξέφρασε τη στήριξή του στις προσπάθειες που καταβάλλουν τα Ηνωμένα Έθνη και ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες προς μία διαπραγματευτική διευθέτηση του Κυπριακού, εκφράζοντας τις ευχές του για επιτυχία στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε.
Αντίστοιχο μήνυμα στήριξης απηύθυνε και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μέσω σχετικής ανάρτησης στην ίδια πλατφόρμα. Η κ. φον ντερ Λάιεν διαμήνυσε τη διαρκή προσήλωση της ΕΕ στην επανένωση της Κύπρου, τονίζοντας πως αυτή στηρίζεται πλήρως στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, στις βασικές αρχές, αξίες και το κοινοτικό κεκτημένο της Ένωσης.
Οι δηλώσεις Γκουτέρες και τι αποφασίστηκε
Ο Αντόνιο Γκουτέρες, σε δηλώσεις του μετά το πέρας των συναντήσεων με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ και εκπροσώπους των εγγυητριών δυνάμεων, σημείωσε πως οι συζητήσεις υπήρξαν «εποικοδομητικές». Όπως τόνισε, «οι δύο πλευρές επέδειξαν ουσιαστικό ενδιαφέρον στην προώθηση μιας σειράς Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης», ενώ τέσσερις από τις έξι σχετικές πρωτοβουλίες που είχαν αποφασιστεί το Μάρτιο, έχουν ήδη υλοποιηθεί.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «παραμένουν ακόμη δύο βασικά ζητήματα προς συζήτηση», ενώ οι τεχνικές επιτροπές θα συνεχίσουν μέχρι να επιτευχθεί πλήρης συμφωνία σε όλα. Ο Γενικός Γραμματέας τόνισε επίσης ότι το μεγαλύτερο στοίχημα είναι να διατηρηθεί το μομέντουμ και η δέσμευση και από τις δύο πλευρές.
Σύμφωνα με πληροφορίες οι συζητήσεις «ξεκόλλησαν» κυρίως σε τομείς χαμηλής πολιτικής. Συγκεκριμένα, όπως είπε ο Γ.Γ, από τις έξι αυτές πρωτοβουλίες, οι τέσσερις που έχουν υλοποιηθεί είναι:
- η σύσταση τεχνικής επιτροπής για τη νεολαία,
- πρωτοβουλίες για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων στις περιοχές εξόρυξης,
- η αποκατάσταση νεκροταφείων,
- ενώ θα συναφθεί συμφωνία για την αποναρκοθέτηση μόλις καθοριστούν οι τελικές τεχνικές λεπτομέρειες.
Επίσης από τα νέα μέτρα που συμφωνήθηκαν για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη όπως η σύσταση συμβουλευτικού οργάνου για ενεργότερη συμμετοχή πολιτών, η ανταλλαγή πολιτιστικών θησαυρών και η κοινή δράση για περιβαλλοντικά ζητήματα στη νεκρή ζώνη, έτυχαν θετικής αποδοχής και από τις δύο κοινότητες. Πηγή της κυπριακής κυβέρνησης ανέφερε στον «Φιλελεύθερο» ότι η πρόοδος σε αυτά τα ζητήματα αφήνει περιθώρια βελτίωσης του κλίματος και διατήρησης της επικοινωνίας. Στον αντίποδα, το άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης παραμένει δύσκολο και ανοιχτό, όπως σημειώνεται, αν και έχει συμφωνηθεί να συνεχιστεί η τεχνική δουλειά υπό την εποπτεία του ΟΗΕ, ενώ τα ζητήματα που αφορούν την ηλιακή ενέργεια στη νεκρή ζώνη επίσης προχωρούν αργά λόγω κυρίως διαδικαστικών εμποδίων.
Τα δύο σημαντικά ζητήματα που παραμένουν ανοιχτά είναι το άνοιγμα τεσσάρων νέων σημείων διέλευσης (check-points), όπου οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, αλλά και η σχεδιαζόμενη εγκατάσταση μεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου στη νεκρή ζώνη με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών.
Οδικός χάρτης για τα επόμενα βήματα
Ένα από τα κυρίαρχα αποτελέσματα της συνάντησης ήταν η συναίνεση γύρω από έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη για το αμέσως επόμενο διάστημα. Συμφωνήθηκε όπως τον Σεπτέμβριο, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, πραγματοποιηθεί τριμερής συνάντηση με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα, του Νίκου Χριστοδουλίδη και του Ερσίν Τατάρ, ως μια «βαθιά ανασκόπηση της πορείας των τεχνικών επιτροπών αλλά και της διαπραγματευτικής προοπτικής» η οποία αργότερα θα οδηγήσει σε νέα πενταμερή εντός του 2025.
Επιπλέον αποφασίστηκε όπως οι τεχνικές επιτροπές συνεχίσουν εντατικά το έργο τους, με στόχο σε επόμενη άτυπη διάσκεψη, η οποία τοποθετείται προς τα τέλη φθινοπώρου, να παρουσιαστούν συγκεκριμένα αποτελέσματα σε όλα τα ΜΟΕ αλλά και να εξεταστεί αν υπάρχουν περιθώρια ουσιαστικής πολιτικής προόδου.
Στη Νέα Υόρκη διαμορφώθηκαν θετικές προσδοκίες κυρίως για τα ΜΟΕ, όχι όμως για τα μεγάλα πολιτικά κεφάλαια. Το στοίχημα τώρα μετατίθεται στο ερχόμενο φθινόπωρο, με την ελπίδα ότι η διαρκής επικοινωνία των πλευρών και η διεθνής πίεση θα φέρουν πιο ουσιαστική πρόοδο. Όπως σχολιάζουν σοβαροί αναλυτές στον κυπριακό Τύπο, «ο χρόνος κυλά εις βάρος της προοπτικής οριστικής λύσης, αλλά η διαδικασία πρέπει να μείνει ζωντανή».
Σε αυτό το πλαίσιο όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ευελπιστούν πώς η συνέχιση των επαφών θα κρατήσει το Κυπριακό στην ατζέντα της διεθνούς κοινότητας και δημιουργεί προσδοκίες, έστω και συγκρατημένες, για μελλοντικές εξελίξεις.