Πυκνή διπλωματικών εξελίξεων θα είναι η επόμενη εβδομάδα καθώς πέραν της Συνόδου Κορυφής, που είναι προγραμματισμένη για τις 1-2 Οκτωβρίου, αναμένεται να οριστικοποιηθεί και η ημερομηνία έναρξης των διερευνητικών διαβουλεύσεων Ελλάδας – Τουρκίας ενώ τη Δευτέρα φτάνει στη χώρα ο Μάικ Πομπέο.
Το iefimerida.gr συνομιλεί με δύο διακεκριμένους διεθνολόγους προκειμένου να σκιαγραφήσει τις εξελίξεις αναφορικά τόσο με το ζήτημα των πιθανών κυρώσεων κατά της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση τόσο και με τον διάλογο ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα αλλά και την πιθανή προσφυγή των δύο χωρών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Κωνσταντίνος Φίλης: Χρειάζεται μαεστρικός χειρισμός στη Σύνοδο Κορυφής
«Από τη στιγμή που η Τουρκία έχει αποσύρει το Ορούτς Ρέις και τον στόλο από το Αιγαίο, έχουν εκπληρωθεί οι δύο προϋποθέσεις που έθεσε η Ελλάδα. Ως εκ τούτου οι κυρώσεις απομακρύνονται», λέει ο Κωνσταντίνος Φίλης Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, εξηγώντας ότι αυτό επιτρέπει στην Ελλάδα να μην εγκλωβίζεται σε μια κατάσταση πιέσεων που θα ασκούσαν χώρες αρνητικές προς το ενδεχόμενο των κυρώσεων. Παράλληλα, σημειώνει ότι η Τουρκία κατάφερε από τη μία να απομακρύνει το ζήτημα των κυρώσεων σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και να κερδίζει στο σκέλος της Κύπρου όπου συνεχίζει τις συστηματικές παραβιάσεις της ΑΟΖ. «Λόγω των εξελίξεων με την Ελλάδα, οι έτσι κι αλλιώς διστακτικοί ευρωπαίοι, έχουν βρει ένα άλλοθι να πουν να μην ισχύσουν οι κυρώσεις».
Απαντώντας αναφορικά με το τι πρέπει να πράξει η Ελλάδα αναφορικά με το κυπριακό αίτημα για ταύτιση των κυρώσεων σε Λευκορωσία και Τουρκία, ο Κωνσταντίνος Φίλης τονίζει ότι η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να στηρίξει την Κύπρο στο δίκαιο αίτημά της, υπογραμμίζοντας: «Χρειάζεται ένας μαεστρικός χειρισμός καθώς από τη μία πρέπει να είναι καθαρή η θέση μας υπέρ της Λευκωσίας και από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Κύπρος ως ανεξάρτητη χώρα πρέπει να είναι αυτή που θα κάνει την επιλογή αναφορικά με το πώς θα αντιδράσει»
Σε ό,τι αφορά τον μηχανισμό αυτόματης ενεργοποίησης κυρώσεων, ο Κ. Φίλης σημειώνει ότι είναι κάτι που η Αθήνα πρέπει να επιδιώξει στη Σύνοδο Κορυφής: « Δεν θα είναι εύκολο, αλλά πρέπει να το επιδιώξει. Υπάρχουν διαβαθμίσεις στις κυρώσεις. Ανάλογα τον βαθμό πρόκλησης που μπορεί να επιλέξει η Τουρκία, θα ενεργοποιείται και αντίστοιχη κύρωση».
«Δεν πρέπει να αποδεχθούμε συζήτηση για αποστρατικοποίηση»
Με δεδομένη την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, ο Κωνσταντίνος Φίλης τονίζει ότι η ελληνική πλευρά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποδεχθεί το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νησιών ως μέρος των διερευνητικών επαφών. «Πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί διότι το συγκεκριμένο ζήτημα έχει γίνει προτεραιότητα για την Τουρκία. Πρέπει, λοιπόν να προσέξουμε να μην βάλει η Αγκυρα το ζήτημα της αποστρατικοποίησης, μέσω άλλων καναλιών, μέσω της επίκλησης των Συνθηκών της Λοζάνης και των Παρισίων» σημειώνει και προσθέτει:
«Σε μια τέτοια περίπτωση, η απάντηση της Αθήνας πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένη: α) Η Τουρκία έχει καταστρατηγήσει τη Συνθήκη της Λοζάνης, άρα δεν μπορεί να την επικαλείται. β) Στη Συνθήκη των Παρισίων δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος γ) Δεν μπορεί η Τουρκία να ζητά αποστρατικοποίηση, όταν η ίδια έχει σε ισχύ το casus belli για τα 12 μίλια και όταν έχει υπερεξοπλισμένα παράλια και όταν έχει εισβάλει σε μια σειρά από γειτονικές χώρες. Τίθεται, λοιπόν, ζήτημα εθνικής άμυνας».
«Πρόωρη η Χάγη αλλά είναι το τέλος της διαδρομής»
Αναφορικά με την πιθανότητα προσφυγής των δύο χωρών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ο Κωνσταντίνος Φίλης υπογραμμίζει ότι το ενδεχόμενο αυτό είναι αρκετά πρόωρο, υπογραμμίζοντας όμως ότι δεν μπορεί παρά να είναι ενεργή ως επιλογή.
«Στις διερευνητικές επαφές καθορίζεται η ατζέντα των διαπραγματεύσεων. Αν λοιπόν, αποτύχουν οι διερευνητικές δεν υπάρχει νόημα να συζητάμε για Χάγη. Εκεί που θα είχε νόημα είναι αν ξεκινήσει η διαπραγμάτευση και οι δύο χώρες προσφύγουν στη Χάγη. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει ότι η Τουρκία θα αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης, άρα και τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι αρκετά πρόωρο να μιλάμε για τη Χάγη, αλλά δεν μπορεί μία χώρα, που έχει σημαία της το διεθνές δίκαιο, να μην έχει ενεργή την επιλογή της Χάγης. Για μένα είναι το τέλος της διαδρομής, αν καταφέρουμε να συμφωνήσουμε στην ατζέντα, που δεν μπορεί να είναι άλλη από τον καθορισμό υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ και αν πειστεί η Τουρκία να αποδεχθεί την δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης. Ακόμα και αν οι δύο χώρες συμφωνήσουν, όμως, κατά την άποψή μου είναι απαραίτητο να υπάρχει η σφραγίδα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης», καταλήγει ο Κωνσταντίνος Φίλης
Σωτήρης Ρούσσος: Αποδυναμωμένα τα επιχειρήματα της Ελλάδας
Από την πλευρά του, ο Σωτήρης Ρούσσος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου εκτιμά ότι η Ελλάδα θα έπρεπε πρώτα να εξασφαλίσει τον μηχανισμό αυτόματης ενεργοποίησης των κυρώσεων και μετά να προχωρήσει σε διάλογο με την Τουρκία. «Πλέον τα επιχειρήματά της Ελλάδας στη Σύνοδο Κορυφής είναι πολύ αποδυναμωμένα», σημειώνει ο κ. Ρούσσος.
Αναφορικά με την έναρξη των διερευνητικών επαφών, ο Σωτήρης Ρούσσος υπογραμμίζει ότι θα ασκηθούν πιέσεις για μια διευρυμένη ατζέντα και σημειώνει ότι αν οι δύο πλευρές επιμείνουν στις θέσεις τους, οι διερευνητικές είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. «Υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Από τη μία η Ελλάδα που λέει ότι υπάρχει μία διαφορά, αυτή της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ και από την άλλη η Τουρκία που λέει ότι πάμε να συζητήσουμε τα πάντα. Το τοπίο είναι απολύτως θολό. Αν η κυβέρνηση δεν κάνει το ολέθριο λάθος να αποδεχθεί κι άλλες διαφορές, τότε η διαδικασία των διερευνητικών είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση πρόκειται όμως για έναν διπλωματικό ελιγμό που θα αποβεί εις βάρος της Ελλάδας. Γιατί αν η Αθήνα αποχωρήσει από τις διερευνητικές ή αν ναυαγήσουν γιατί δεν δέχεται να συζητήσει και άλλα θέματα, αυτή θα χάσει», σημειώνει ο Σωτήρης Ρούσσος.
«Η Τουρκία επιθυμεί μια "open ended" ατζέντα»
Κληθείς να σχολιάσει την ένταση με την οποία μπαίνει το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νησιών από την Τουρκία, ο κ. Ρούσσος τονίζει ότι πάγια τακτική της Άγκυρας είναι η διεύρυνση της ατζέντας των συζητήσεων με απώτερο σκοπό τη μεγιστοποίηση των κερδών της: «Η Τουρκία βάζει το συγκεκριμένο ζήτημα επιτακτικά τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Πριν έβαζε κάτι άλλο, μετά θα βάζει ένα νέο θέμα. Αυτή είναι πάγια πρακτική της Τουρκίας. Μέχρι και τη Θράκη έχουν θέσει. Δεν θα σταματήσει να θέτει ζητήματα η Αγκυρα. Αυτό που προσπαθεί η τουρκική κυβέρνηση είναι να δημιουργήσει μία “open ended” ατζέντα. Δεν επιθυμεί μια πολύ σκληρή και συγκεκριμένη ατζέντα», καταλήγει ο κ. Ρούσσος.