Μόνο αυτήν την εβδομάδα η Τουρκία θα φιλοξενήσει τέσσερις κορυφαίες διπλωματικές συναντήσεις που ενδέχεται να διαμορφώσουν το διεθνές γεωπολιτικό πεδίο το επόμενο διάστημα
Η Τουρκία επιχειρεί να αναβαθμιστεί γεωπολιτικά χάρη στον διαμεσολαβητικό ρόλο που διαδραματίζει σε τρία κρίσιμα μέτωπα: το ουκρανικό ζήτημα, την κρίση στη Γάζα και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Ειδικότερα , μέσα στην εβδομάδα εκτός απο τις αναμενόμενες συνομιλίες σε υψηλό διπλωματικό επίπεδο για το ουκρανικό που έχουν εξελιχθεί σε θρίλερ για γερά νεύρα , επι τουρκικού εδάφους ξεκινάει σήμερα η άτυπη σύνοδος των ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ στην Αττάλεια που λειτουργεί ως προπαρασκευαστικό βήμα για τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη τον Ιούνιο, όπου αναμένεται να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της Συμμαχίας.Ακόμη το Ιράν θα πραγματοποιήσει συνομιλίες την Παρασκευή με τα ευρωπαϊκά μέρη της, πλέον ανενεργής, πυρηνικής συμφωνίας του 2015 , ενώ ακόμη αναμένεται να διεξαχθεί στη γειτονική χώρα και ο διάλογος μεταξώ Ηνωμένων Πολιτειών και της μεταβατικής κυβέρνησης της Συρίας.
Στο ουκρανικό, η Τουρκία έχει αναδειχθεί σε κεντρικό κόμβο των διπλωματικών εξελίξεων, φιλοξενώντας και προωθώντας ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στην Κωνσταντινούπολη, με τη συμμετοχή σημαντικών διεθνών παραγόντων όπως αυτή που αναμένεται να ξεκινήσει αύριο. Η Άγκυρα διατηρεί ανοιχτούς διαύλους τόσο με το Κίεβο όσο και με τη Μόσχα, γεγονός που της δίνει στρατηγικό πλεονέκτημα και την καθιστά βασικό παίκτη στην προσπάθεια επίλυσης της σύγκρουσης. Επιπλέον, η Τουρκία έχει εκδηλώσει πρόθεση να συμμετάσχει σε μελλοντική ειρηνευτική αποστολή στην Ουκρανία, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω το ρόλο της ως παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή.
Στη Μέση Ανατολή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αναδειχθεί σε κεντρικό διαμεσολαβητή στη συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Χαμάς που οδήγησε στην απελευθέρωση Αμερικανού ομήρου, ενισχύοντας παράλληλα τον ρόλο της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία, υπό την ηγεσία του Ερντογάν, διατηρεί στενούς προσωπικούς και πολιτικούς δεσμούς με την ηγεσία της Χαμάς, καθώς προσέφερε ασφαλές καταφύγιο σε κορυφαία στελέχη της οργάνωσης, όπως ο δολοφονημένος Ισμαήλ Χανίγια και ο Χαλέντ Μεσάαλ.Παρά τη διεθνή καταδίκη της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023, ο Ερντογάν αρνήθηκε να χαρακτηρίσει τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση, αποκαλώντας την «ομάδα απελευθέρωσης» και εκφράζοντας ανοιχτή συμπάθεια προς τους στόχους της. Η Τουρκία έχει λειτουργήσει ως κόμβος για τις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές της Χαμάς και έχει αποκλείσει κάθε συνεργασία του ΝΑΤΟ με το Ισραήλ, απειλώντας ακόμη και με στρατιωτική επέμβαση
Σε αυτό το πλαίσιο έρχεται να προστεθεί και η εμπλοκή της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, παίζοντας ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ της Τεχεράνης και της διεθνούς κοινότητας. Η γεωγραφική θέση και οι διπλωματικές σχέσεις της Άγκυρας με το Ιράν την καθιστούν σημαντικό παράγοντα για την προώθηση διαλόγου και την αποφυγή κλιμάκωσης στην περιοχή.Οι συνομιλίες μεταξύ υψηλόβαθμων διπλωματών που θα διεξαχθούν στην Πόλη έχουν ως στόχο την προετοιμασία όλων των πλευρών ενόψει του αναμενόμενου πέμπτου γύρου διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, που αναμένεται να ξεκινήσει τις επόμενες ημέρες.
Συνολικά, η επιδίωξη της Τουρκίας είναι να αποτελέσει τον διαμεσολαβητή στα κρίσιμα διεθνή γεωπολιτικά ζητήματα ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την περιφερειακή και διεθνή της επιρροή, καθιστώντας την έναν απαραίτητο παράγοντα στη διαχείριση συγκρούσεων και στην προώθηση της ειρήνης σε μια ταραγμένη γεωπολιτικά εποχή. Ενδεικτική είναι και η συμμετοχή του στην τηλεδιάσκεψη για το μέλλον της Συρίας μαζί με τους ηγέτες των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας.
Ο ειδικός ρόλος στο νέο αμυντικό οικοδόμημα της Ε.Ε και τα Eurofighter
Η αμυντική συνεργασία μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας αποτελεί ένα σημαντικό γεωπολιτικό ζήτημα που επηρεάζει την Ελλάδα. Τον τελευταίο καιρό, η Τουρκία έχει προωθήσει στενότερους δεσμούς με την Ιταλία στον αμυντικό τομέα, με κοινά έργα και ανταλλαγή τεχνολογιών, γεγονός που ανησυχεί την Αθήνα. Η εξαγορά της Piaggio Aerospace από την Baykar, εταιρεία συμφερόντων του γαμπρού Ερντογάν αλλά και η συμφωνία συνεργασίας μεταξύ της τελευταίας με την ιταλική Leonardo- εταιρείες του χώρου της αεροπορικής βιομηχανίας, σηματοδοτεί, σύμφωνα με έμπειρους αναλυτές την πρόθεση της ιταλικής κυβέρνησης να διευκολύνει τη συμμετοχή της Αγκύρας στο νέο αμυντικό οικοδόμημα που σχεδιάζει η Κομισιόν. Ωστόσο, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Αθήνα παρακολουθεί με προσοχή και ψυχραιμία την εξέλιξη της ιταλοτουρκικής σχέσης, επισημαίνοντας πως η περαιτέρω εμπλοκή της Τουρκίας στη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ε.Ε. διατηρεί αρκετές αιρεσιμότητες.
Επιπρόσθετα η πώληση των μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία αποτελεί ένα από τα πιο επίκαιρα και αμφιλεγόμενα θέματα στην αμυντική και γεωπολιτική ατζέντα της περιοχής το 2025. Η Τουρκία, ως η δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ, επιδιώκει να ανανεώσει τον γερασμένο στόλο της Πολεμικής Αεροπορίας της με την απόκτηση έως και 40 Eurofighter Typhoon, αεροσκάφη που κατασκευάζονται από κοινοπραξία του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας.
Ωστόσο, η πώληση αυτή έχει προκαλέσει πολιτική θύελλα, κυρίως λόγω της εμπλοκής της Γερμανίας, η οποία ως κατασκευαστικός εταίρος πρέπει να δώσει την τελική έγκριση. Η προηγούμενη γερμανική κυβέρνηση είχε εκφράσει επιφυλάξεις, κυρίως λόγω πολιτικών αντιρρήσεων και ζητημάτων δημοκρατίας και κράτους δικαίου, ενώ πρόσφατα υπήρξε «πάγωμα» της προμήθειας, που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στα τουρκικά μέσα. Με την ανάληψη της καγκελαρίας από τον Φρίντριχ Μερτς, το ενδεχόμενο πώλησης παραμένει ανοιχτό, καθώς ο ίδιος έχει δηλώσει ότι η γερμανική κυβέρνηση θα λάβει σύντομα απόφαση, επισημαίνοντας τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη.
Παράλληλα, η Τουρκία επιδιώκει την επανένταξή της στο πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών F-35, από το οποίο είχε αποβληθεί το 2019 λόγω της αγοράς του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας έχει δηλώσει ότι, εάν αρθούν οι κυρώσεις του νόμου CATSAA, θα εξεταστεί η επανέναρξη της διαδικασίας προμήθειας των F-35, επιδιώκοντας επιτάχυνση της συνεργασίας με τις ΗΠΑ σε θέματα άμυνας και ασφάλειας
Σε αυτό το παλίσιο η Τουρκία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς η εξέλιξη της πώλησης των Eurofighter και η διπλωματική της δράση στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή διαμορφώνουν το γεωπολιτικό της προφίλ και τις σχέσεις της με τη Δύση και τη γειτονιά της. Η απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης για τα Eurofighter αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τη στρατιωτική ισχύ της Τουρκίας, ενώ ο διαμεσολαβητικός ρόλος του Ερντογάν στις περιφερειακές συγκρούσεις ενισχύει τη θέση της χώρας ως κρίσιμου παράγοντα σταθερότητας και διπλωματίας στην ευρύτερη περιοχή