Η στοχοποίηση του Εμανουέλ Μακρόν από τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επιχειρεί να εμφανίσει εαυτόν ως εκφραστή και υπερασπιστή του μουσουλμανικού κόσμου, φαίνεται ότι γυρίζει μπούμερανγκ στην ίδια την Τουρκία, τουλάχιστον ως προς την ευρωπαϊκή της προοπτική.
Ο Γάλλος πρόεδρος, περνώντας στην αντεπίθεση μετά τους αδιανόητα προσβλητικούς χαρακτηρισμούς του Ερντογάν εναντίον του και το μποϊκοτάζ κατά γαλλικών προϊόντων, καλεί τους ηγέτες της ΕΕ να εγκρίνουν μέτρα κατά της Τουρκίας στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής.
«Η Γαλλία είναι ενωμένη και η Ευρώπη είναι ενωμένη. Στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ευρώπη θα πρέπει να λάβει αποφάσεις που θα της επιτρέψουν να ενισχύσει την ισορροπία δυνάμεων με την Τουρκία προς την καλύτερη υπεράσπιση των συμφερόντων της και των ευρωπαϊκών αξιών», δήλωσε σε βουλευτές ο υπουργός Εμπορίου, Φρανκ Ριστέρ.
Υπενθυμίζεται ότι πριν από μερικές ημέρες ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιτέθηκε στον Εμανουέλ Μακρόν, δηλώνοντας ότι χρειάζεται ψυχοθεραπεία για τη συμπεριφορά του απέναντι στους μουσουλμάνους και το Ισλάμ.
Ακόμη δεν είναι σαφές σε ποιο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα θέσει το θέμα η Γαλλία. Μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου μεσολαβούν άλλες δύο -μέσω τηλεδιάσκεψης: Η μία είναι μεθαύριο, 29 Οκτωβρίου, για τον κορωνοϊό, και η άλλη μέσα στον Νοέμβριο για το Brexit.
Την ίδια ώρα, η Κομισιόν στέλνει σαφές μήνυμα στην Άγκυρα ότι ένα πιθανό μποϊκοτάζ σε ευρωπαϊκά προϊόντα θα την απομακρύνει ακόμα περισσότερο από την ΕΕ.
Ο «πόλεμος» των σκίτσων δυναμιτίζει την ατμόσφαιρα
Το κλίμα ήρθε να δυναμιτίσει και το Charlie Hebdo, το οποίο εμφανίζει στο νέο εξώφυλλό του τον Τούρκο πρόεδρο με εσώρουχα, καθισμένο νωχελικά στην πολυθρόνα του, να σηκώνει το φουστάνι μιας μουσουλμάνας, η οποία θα μπορούσε να είναι και η σύζυγός του, Εμινέ Ερντογάν.
Το εξώφυλλο του «Charlie Hebdo» συμπληρώνει το σκίτσο με τη φράση «Ο Ερντογάν είναι πολύ αστείος στην ιδιωτική του ζωή». Ο Τούρκος πρόεδρος με περιπαικτικό ύφος και κοιτώντας τα οπίσθια της μουσουλμάνας φέρεται να σχολιάζει: «Ω! Ο προφήτης!».
Το «Charlie Hebdo» ήταν το πρώτο σατιρικό περιοδικό στη Γαλλία που δημοσίευσε τα σκίτσα του Μωάμεθ. Οι σκιτσογράφοι του περιοδικού πλήρωσαν την επιλογή τους με αίμα, καθώς έγιναν στόχος τζιχαντιστών τρομοκρατών πριν από 5 χρόνια.
«Ο διάβολος του Παρισιού» στο πρωτοσέλιδο ιρανικής εφημερίδας
Στον αντίποδα, οι εφημερίδες του Ιράν που κυκλοφόρησαν σήμερα έχουν εμπρηστικούς τίτλους κατά του Εμανουέλ Μακρόν, που τον αποκαλούν «το κακό», και καλούν την κυβέρνηση της Τεχεράνης να απελάσει τον Γάλλο πρέσβη στη χώρα, ως απάντηση. Το εξώφυλλο ωστόσο που ξεχώρισε και κάνει τον γύρο του διαδικτύου στη Γαλλία είναι της εφημερίδας «Vatan Emrooz», που απαντά με ένα σκίτσο στον Εμανουέλ Μακρόν.
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας, η οποία και υπηρετεί τα συμφέροντα των Αγιατολάχ στο Ιράν, παρουσιάζει τον Εμανουέλ Μακρόν με μυτερά αυτιά, κοφτερά δόντια, κόκκινο δέρμα και κίτρινα μάτια. Κάτω από το σκίτσο, το δημοσίευμα αναγράφει: «Ο διάβολος του Παρισιού».
Ολη η Ευρώπη στο πλευρό Μακρόν
Ο ένας μετά τον άλλον όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες παίρνουν θέση υπέρ του Μακρόν: Από την Ανγκελα Μέρκελ και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, μέχρι τον Μαρκ Ρούτε, τον Αυστριακό καγκελάριο Κουρτς και τον Ιταλό Τζουζέπε Κόντε. Και από την Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά μέχρι τον Νταβίντ Σασόλι και τον Ζοζέ Μπορέλ. Και ο πρωθυπουργός της Ρουμανίας Λούντοβικ Όρμπαν προστέθηκε στον κατάλογο των Ευρωπαίων ηγετών που εκφράζουν τη στήριξή τους στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, έναντι των φραστικών επιθέσεων του προέδρου Ερντογάν: «Αυτές τις ώρες είναι σημαντικό να στέκονται οι Ευρωπαίοι εταίροι στο πλευρό της Γαλλίας, για την υπεράσπιση των κοινών αξιών, για την ελευθερία της έκφρασης κατά της τρομοκρατίας και των κλήσεων μίσους», δήλωσε.
Ο νεοκομμουνιστής Μελανσόν δεν στηρίζει
Βέβαια, ο Μακρόν έχει και το εσωτερικό του μέτωπο, καθώς ο νεοκομμουνιστής ηγέτης Ζαν Λικ Μελανσόν αρνείται να στηρίξει τον Γάλλο πρόεδρο στην κόντρα του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η Γαλλία ανακάλεσε τον πρέσβη της στην Άγκυρα από τη στιγμή που ο Ερντογάν αμφισβήτησε δημοσίως την ψυχική υγεία του Μακρόν, κατηγορώντας τον ότι έχει εχθρική στάση απέναντι στο Ισλάμ.
Ο Γάλλος πρόεδρος με μια σειρά από αναρτήσεις στο Twitter το βράδυ της Δευτέρας επανεπιβεβαίωσε την προσήλωσή του στις αξίες της χώρας του κι υπογράμμισε ξεκάθαρα ότι απορρίπτει τον «διάλογο του μίσους».
Αλλά όταν ρωτήθηκε ο ηγέτης της «Ανυπότακτης Γαλλίας» και βουλευτής περιοχής της χώρας με μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων, Ζαν Λικ Μελανσόν, κατά πόσο στηρίζει τον Γάλλο πρόεδρο στην αντιπαράθεσή του με τον Τούρκο ομόλογό του, απάντησε ότι ο Μακρόν «έχει χάσει πλήρως τον έλεγχο της κατάστασης». «Τον έχω υποστηρίξει πολλές φορές, αλλά δεν θα το κάνω πια, γιατί το καλύτερο που μπορώ να κάνω είναι να σιωπήσω», είπε στον ραδιοφωνικό σταθμό France Inter ο Μελανσόν. «Για λόγους που ουδείς μας αντιλαμβάνεται, ο πρόεδρος έκανε μια σειρά αναρτήσεις στο Twitter, έχασε πλήρως τον έλεγχο της κατάστασης. [Ο Μακρόν] καλά θα κάνει να σκεφτεί ποια θα είναι η στρατηγική του: Η Γαλλία ταπεινώνεται και εξευτελίζεται. Τι σκοπεύει να κάνει πέρα από αναρτήσεις στο Twitter;». Και πρόσθεσε: «Υποθέτω ότι [ο Μακρόν] δεν θέλει τη στήριξή μου από τη στιγμή που έδωσε την εντολή να μας επιτεθούν κατηγορώντας μας ως αριστερούς ισλαμιστές, ή δεν ξέρω, ως ισλαμοαριστεριστές».
Η έκκληση του Ερντογάν για μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων ίσως διχάσει τον μουσουλμανικό κόσμο
Από την άλλη, ο Γάλλος πρόεδρος βρίσκεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο διεύρυνσης του ρήγματος με τις μουσουλμανικές χώρες, καθώς ηγέτες κρατών από το Πακιστάν μέχρι την Αλγερία εξέφρασαν ανησυχία για τη στάση του.
Ο Ερντογάν κάλεσε τους Τούρκους να μποϊκοτάρουν τα γαλλικά προϊόντα και μολονότι κι άλλες μουσουλμανικές χώρες μπήκαν στον χορό, η άμεση οικονομική επίπτωση έγινε αισθητή όχι στη Γαλλία, αλλά στην Τουρκία, με τη λίρα και τις μετοχές να πέφτουν, καθώς οι επενδυτές εξέλαβαν τα εμπρηστικά σχόλια του Ερντογάν κατά του Μακρόν ως ένδειξη νέων εντάσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Eυρώπης .
Αδειάζουν τα ράφια των σουπερμάρκετ από γαλλικά προϊόντα σε μουσουλμανικές χώρες
«Και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν την υπόθεση αυτή για εσωτερικούς λόγους. Ο Μακρόν χρησιμοποιεί την τραγωδία για να εντυπωσιάσει τους επικριτές του και να δείξει ότι έχει την ίδια πυγμή», ενώ ο Ερντογάν «κάνει το ίδιο. Έχει αναγάγει σε τέχνη τη χρήση των ιερών και των οσίων ως εργαλείο κινητοποίησης όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και στον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο», εκτιμά ο καθηγητής Πολιτικής της Μέσης Ανατολής του London School of Economics Φαουάζ Γκεργκές.
Διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε Τουρκία και Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους τους
Άγνωστο παραμένει τι έκταση θα λάβει το μποϊκοτάζ. Από τις πρώτες αντιδράσεις φαίνεται να σχηματίζεται μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην Τουρκία του Ερντογάν και τους συμμάχους της από τη μία πλευρά και τη Σαουδική Αραβία και τους υποστηρικτές της από την άλλη. Ο Αλί Σαμκάνι, διευθυντής του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Ιράν, κατηγόρησε τον Μακρόν για «παράλογη» αντι-ισλαμιστική συμπεριφορά, που «δείχνει την ωμότητά του στην πολιτική», ενώ το Κατάρ με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών καταδίκασε «τη μεγάλη κλιμάκωση της λαϊκιστικής ρητορικής» εις βάρος θρησκειών.
Ωστόσο, η Σαουδική Αραβία, αν και καταδίκασε μετά από μέρες σιωπής τα σκίτσα για τον προφήτη Μωάμεθ και απέρριψε τη σύνδεση του Ισλάμ με την τρομοκρατία, δεν κάλεσε σε μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων. Από την πλευρά τους, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν έχουν τοποθετηθεί μέχρι στιγμής επί του θέματος. Οι μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής είχαν διχαστεί προ τριετίας όταν η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Αίγυπτος διέκοψαν τους δεσμούς τους με το Κατάρ λόγω των σχέσεών του με το Ιράν. Με το Κατάρ να προσεγγίζει την Τουρκία του Ερντογάν, που το στήριξε στη διάρκεια του εμπάργκο, η αντιπαλότητα μεταφέρθηκε εκτός περιοχής, από τη Λιβύη μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο και το Κέρας της Αφρικής.
Θα ρισκάρουν χώρες της Μέσης Ανατολής ρήξη με τη Γαλλία;
Ο Ερντογάν είχε καλέσει τους Τούρκους σε μποϊκοτάζ αμερικανικών προϊόντων προ διετίας, στην κορύφωση της κόντρας Ουάσιγκτον-Άγκυρας για τον Αμερικανό πάστορα Άντριου Μπράνσον που κρατείτο στην Τουρκία καγηγορούμενος για τρομοκρατία και κατασκοπεία, αλλά δεν απέδωσε και πολλά, καθώς διευθετήθηκε τελικά το θέμα.
«Τα μποϊκοτάζ αυτά μπορεί να προκαλέσουν αναταράξεις στην περιοχή ως έναν ορισμένο βαθμό, αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο μποϊκοτάζ κατά της Δανίας και της Γαλλίας», λέει ο επίκουρος καθηγητής του King’s College London, Ντέιβιντ Ρόμπερτς. «Μπορεί να μην αγοράσουν μερικά μπουκάλια Chardonnay στο Κατάρ και τα ΗΑΕ, αλλά θέλουν οι χώρες αυτές να διακινδυνεύσουν τις στρατηγικές συμμαχίες τους με τη Γαλλία, έναν σημαντικό περιφερειακό σύμμαχο;».
Η κοινή γνώμη ανησυχεί κυρίως για την οικονομία και την πανδημία
Αν περιοριστεί το μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων στην Τουρκία του Ερντογάν, οι επιπτώσεις για τη γαλλική οικονομία θα είναι μικρές, αφού η Άγκυρα ήταν ο 16ος κατά σειρά εμπορικός εταίρος της Γαλλίας πέρυσι και μόνο το Μαρόκο περιλαμβάνεται στην πρώτη εικοσάδα. Οι εξαγωγές της Γαλλίας προς τις δύο αυτές χώρες είναι μικρότερες από εκείνες προς την Ιρλανδία.
Οι γαλλικές αρχές δεν σχεδιάζουν αντίποινα για τα τουρκικά προϊόντα ούτε στη Γαλλία αλλά ούτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τον επικεφαλής της μεγαλύτερης εργοδοτικής ένωσης της Γαλλίας, Medef, Ζοφρουά Ρου ντε Μπεζιέ, να καλεί τις γαλλικές εταιρείες να απέχουν από την κόντρα και «να μην απαντήσουν με βλακεία στη βλακεία».
Σε τελική ανάλυση, όπως εκτιμά ο Φαουάζ Γκερκές του LSE, μπορεί το αφήγημα να βρει απήχηση σε ορισμένες μερίδες της κοινωνίας, αλλά η ευρύτερη κοινή γνώμη στη Γαλλία και τον μουσουλμανικό κόσμο έχει πολύ σημαντικότερα θέματα να ασχοληθεί, όπως η φτώχεια, οι οικονομικές δυσκολίες και η πανδημία του κορωνοϊού.