Η Ιθάκη ήταν για τον Αλέξη Τσίπρα μια εξομολογητική στάση, μια στιγμή απολογισμού, ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με το παρελθόν.
Όμως η πολιτική δεν περιμένει. Και τώρα που ο ίδιος βρίσκεται στο πρώτο σταυροδρόμι μετά το βιβλίο και ενόψει της δημιουργίας νέου κόμματος, έχει μπροστά του μια πρόκληση κρίσιμη: να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη και να μην παρασυρθεί στη λογική ότι η εντιμότητα, από μόνη της, είναι αρκετή για να ξανακερδίσει την κοινωνία.
Η αίσθηση ότι «υπάρχει ένας τίμιος χώρος» είναι αναγκαία — ειδικά σε μια εποχή όπου η πολιτική απωθεί αντί να εμπνέει. Όμως δεν είναι ικανή συνθήκη για να δομηθεί ένα πλειοψηφικό ρεύμα. Αν ήταν, θα το είχαμε δει όλα αυτά τα χρόνια. Η κοινωνία δεν ψάχνει απλώς για «καλούς ανθρώπους». Ψάχνει για ανθρώπους που καταλαβαίνουν τις αγωνίες της, που συνομιλούν με το σήμερα και μπορούν να φανταστούν την Ελλάδα του 2050.
Και εδώ κρύβεται η πρώτη παγίδα: να πιστέψει ο Τσίπρας ότι το ηθικό πλεονέκτημα αρκεί. Δεν αρκεί. Γιατί, όσο κι αν η εντιμότητα διατηρεί συμβολικό βάρος, αν μείνει γυμνή από πολιτικό σχέδιο, από πρόγραμμα, από όραμα, γίνεται εύκολα ηρωολατρία χωρίς περιεχόμενο. Γίνεται αυτό που πολλοί ήδη φοβούνται: «τίμιοι αλλά άμπαλοι».
Στη δεύτερη παγίδα συναντά κανείς τον πειρασμό της μοναχικότητας. Ο Τσίπρας υπήρξε πάντα αναγνωρίσιμος, με προσωπικό πολιτικό στίγμα. Όμως η εποχή του «ενός» έχει κλείσει. Χρειάζεται ομάδα, νέα στελέχη που να κουβαλούν εμπειρίες από την καθημερινότητα, τον ψηφιακό κόσμο, την εργασία της επισφαλούς γενιάς, τους αγώνες για ισότητα και δικαιώματα και όχι ανακύκλωση των παλιών, μέσα από ένα καλύτερο περιτύλιγμα. Ο πολιτικός οργανισμός δεν μπορεί να είναι προέκταση του ηγέτη πρέπει να είναι μια κανονική, ζωντανή δομή.
Το τρίτο που πρέπει να αποφύγει ο Τσίπρας είναι η επιστροφή σε παλιά σχήματα. Οι διαχωριστικές γραμμές της προηγούμενης δεκαετίας – μνημόνιο-αντιμνημόνιο, Δεξιά-Αριστερά όπως τη μάθαμε – δεν αγγίζουν πια τις νεότερες γενιές. Το νέο «προλεταριάτο» δεν είναι το εργοστάσιο, αλλά ο ασκούμενος δικηγόρος, ο ντελιβεράς, ο νέος επιστήμονας που αλλάζει τρεις δουλειές τον χρόνο, η γυναίκα με πτυχία που δεν μπορεί να πληρώσει το νοίκι της. Αυτούς δεν μπορείς να τους εμπνεύσεις μόνο με καταγγελία και ηθική υπεροχή. Θέλουν λύσεις, όχι παρηγοριά.
Τελευταίο και ίσως πιο σημαντικό: να μην πειστεί ότι η κοινωνία θέλει να ξανακούσει την ίδια ιστορία. Η κοινωνία δεν ενδιαφέρεται για έναν νέο γύρο «δικαίωσης». Θέλει ένα συνολικό σχέδιο: πώς θα μοιάζει η Ελλάδα το 2050, πώς θα παράγει πλούτο, πώς θα προστατεύσει το περιβάλλον της, πώς θα γίνει δίκαιη, πώς θα διασφαλίσει ότι οι νέοι δεν θα ζουν στη μόνιμη ανασφάλεια.
Αν ο Τσίπρας δεν απαντήσει σε αυτά, το νέο κόμμα του θα ξεκινήσει κουβαλώντας δύο βαρίδια: την παλιά φθορά και την απουσία νέας πυξίδας. Και τότε, πράγματι, η κοινωνία μπορεί να πει ξανά: «Τίμιοι, αλλά άμπαλοι». Το στοίχημα, λοιπόν, δεν είναι να επιστρέψει ηθικά. Είναι να επιστρέψει πολιτικά. Με σχέδιο, με ομάδα, με όραμα, με λόγο που συνομιλεί με τον 21ο αιώνα. Μόνο έτσι το ταξίδι μετά την «Ιθάκη» δεν θα είναι απλώς ένας συναισθηματικός γύρος, αλλά μια πραγματική νέα αρχή.