Ελάχιστη φιλοδοξία για μια Χώρα μέλος όλων των διεθνών θεσμών του Δυτικού κόσμου είναι η επίτευξη εκείνων των στόχων που τη διατηρεί στον εκάστοτε μέσο όρο της Ευρωζώνης. Δεν συνιστά επιτυχία ένας θετικός απολογισμός συγκριτικά με το παρελθόν, δοθέντος του χαμηλού ύψους του πήχη που άφησε η διακυβέρνηση 2015-2019.
Η μετάβαση στη νέα κανονικότητα μετά την αναμενόμενη, κατά τα θετικά σενάρια, ύφεση της πανδημίας την άνοιξη του 2022 , συμπίπτει με την προεκλογική περίοδο που ουσιαστικά, ήδη, άρχισε.
Μένει να κριθούν ως το τέλος η διαχειριστική ικανότητα και η μεταρρυθμιστική δυνατότητα της κυβέρνησης.
Ο κος Μητσοτάκης δεν είναι ο πρώτος Έλληνας Πρωθυπουργός που διαφορετικά σχεδίαζε την θητεία του και άλλες προτεραιότητες καλείται να υπηρετήσει. Η διαχειριστική επάρκεια της κυβέρνησης αξιολογήθηκε για πρώτη φορά αρνητικά στις πυρκαγιές του καλοκαιριού και τους χειρισμούς του ανασχηματισμού. Προφανώς, η μεγαλύτερη και πλέον παρατεταμένη κρίση που διαχειρίζεται είναι αυτή της δημόσιας υγείας με την πανδημία της covid-19. Παρά την ενθαρρυντική εκκίνηση με την έγκαιρη επιβολή περιοριστικών μέτρων και την οργάνωση των εμβολιαστικών κέντρων, είκοσι μήνες μετά η Χώρα εμφανίζει χείριστα αποτελέσματα συγκριτικά με τις άλλες Ευρωπαϊκές σε συνολικό αριθμό θανάτων, νοσηλείας σε εντατική θεραπεία και εμβολιαστική κάλυψη.
Η μεταρρυθμιστική της δυνατότητα είτε δεν εμφανίστηκε λόγω των επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης, είτε δεν αποτολμήθηκε λόγω ισχυρών αντιδράσεων, όπως στην Δικαιοσύνη, είτε δεν υπήρχε ποτέ, λόγω της συντηρητικής φύσης της, όπως στην Υγεία και κυρίως την Παιδεία. Γιατί μεταρρύθμιση είναι να αλλάξεις τις εργασιακές σχέσεις των γιατρών ώστε να έχεις 300 επιπλέον εκπαιδευμένους Εντατικολόγους, ενώ τεχνικό ζήτημα είναι να προσθέσεις 500 κλίνες ΜΕΘ.
Μεταρρύθμιση είναι η εξασφάλιση εκπαίδευσης 16 ετών για κάθε Ελληνόπουλο και οι συγχωνεύσεις Σχολών με γνώμονα την προσαρμογή στις σύγχρονες γνώσεις και την παραγωγή, ενώ λειτουργικό μέτρο είναι η βάση στις πανελλαδικές εξετάσεις.
Μεταρρύθμιση είναι να αυξάνεις τη στρεμματική απόδοση των καλλιεργειών με τα κατάλληλα μέσα και εργαλεία και όχι να παραδίδεις καλλιεργήσιμη γη για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.
Επιχειρηματικά σχέδια είναι στο τραπέζι, είτε βρίσκονται στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας 2.0, είτε εκτός αυτού. Δύο διαπιστώσεις: Ο κύριος όγκος των ώριμων επενδύσεων κατευθύνεται στο τουρισμό και την αγορά ακινήτων. Οι περισσότερες δημόσιες επενδύσεις περιορίζονται σε συμβατικά έργα. Δεν ενσωματώνουν υψηλή τεχνολογία και δεν καινοτομούν.
Δεν ξεφεύγουμε από το παρωχημένο πρότυπο ανάπτυξης: μπετόν, ήλιος και θάλασσα.
Έξι προβληματικά δείγματα γραφής: η ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Πειραιώς, η πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής, η κρατική ενίσχυση στην Πρίνος, η νομοθετική πρωτοβουλία για τα εργασιακά , η διαχείριση της μεταλιγνιτικής περιόδου και οι προτεραιότητες των φορολογικών ελαφρύνσεων που δεν ανακουφίζουν τη μισθωτή εργασία εκπέμπουν μηνύματα επανάληψης των πελατειακών πρακτικών του παρελθόντος ,επισκιάζουν ή θέτουν σε αμφιβολία τις πραγματικές δυνατότητες του σχεδίου ανάκαμψης και διατηρούν τις ανισότητες.
Μια θλιβερή διαπίστωση: όχι μόνο το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης και το χρέος αυξάνουν, αλλά εξακολουθούν να συνδυάζονται με το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών , δηλαδή, εξάγουμε λιγότερα από όσα εισάγουμε. Έχουμε αύξηση του ΑΕΠ βασισμένη κυρίως σε δανικά και κατανάλωση και όχι ανάπτυξη της παραγωγής . Υπάρχουν ενδείξεις ότι επιστρέφουμε στο φαύλο κύκλο.
Μετά 10 χρόνια κρίσης, 5 χρόνια λαϊκιστικής διακυβέρνησης και 2 χρόνια υγειονομικής κρίσης πρέπει να ακολουθήσουν: η αναγκαία παραγωγική αναδιάρθρωση, η ταχεία προσαρμογή στην 4η βιομηχανική επανάσταση, η υπέρβαση της καθυστερημένης κρατικής δομής, η υποβοήθηση της συγκρότησης μιας εύρωστης μεσαίας τάξης, η ισχυρή παρουσία στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις, η διεύρυνση και η ποιοτική βελτίωση του κοινωνικού κράτους.
Τα προβλήματα είναι σοβαρά , οι λύσεις δύσκολες και τα προγράμματα εφαρμογής πολυσύνθετα.
Καμιά πολιτική δύναμη και προφανώς η διοίκηση δεν μπόρεσαν να τα αντιμετωπίσουν. Λύσεις εξαγγέλλονται και δεν υλοποιούνται. Νόμοι ψηφίζονται ,αλλά δεν εφαρμόζονται.
Όλα αυτά δεν τα σηκώνουν οι ώμοι της Νέας Δημοκρατίας.
Το μονοκομματικό πρωθυπουργικοκεντρικό μοντέλο κορέστηκε και κουράζει.
Στην Ευρώπη τα δικομματικά συστήματα της μεταπολεμικής περιόδου εξασθενούν , οπισθοχωρούν ή καταρρέουν. Αντικαθίστανται από μια πολιτική πολυμορφία. Καμιά Χώρα όμως δεν είναι ακυβέρνητη. Επικρατεί το Ολλανδικό πρότυπο του Polder Model, δηλαδή «ρεαλιστική αναγνώριση της πολυμορφίας» και «συνεργασία παρά τις διαφορές».
Αυτό δεν σημαίνει επιστροφή σε καταναγκαστικές συγκυβερνήσεις υπό εκβιαστικές συνθήκες όπως το 2012-2014 ή σε καιροσκοπική σύμπραξη όπως το 2015-2019.
Η Δημοκρατική Παράταξη κινδυνεύει να μείνει παρατηρητής των εξελίξεων. Να υπο-αντιπροσωπεύεται από κόμματα αναντίστοιχα των ιστορικών προηγουμένων (Κόμμα Φιλελευθέρων , Ένωση Κέντρου, ΠΑΣΟΚ )τόσο ως προς το μέγεθος , αλλά και ως προς το ειδικό βάρος. Επιτρέπει σε αντιπάλους ψευδεπίγραφες επικοινωνιακές πρακτικές.
Οφείλει να διατυπώσει νέο αφήγημα βασισμένο:
- Στη σύνθεση των δύο ιστορικών στρατηγικών του Έθνους, του Πρότυπου Κράτους και της Μεγάλης Ιδέας. Στη στόχευση για μια ισχυρή ευρωπαϊκή χώρα με ευημερούσα συνεκτική κοινωνία. Χώρα που δεν είναι γεωπολιτικά αναθεωρητική , αλλά εκμεταλλεύεται κάθε συγκριτικό της πλεονέκτημα.
- Στην ανάδειξη του Πολιτειακού πατριωτισμού. Εξ αιτίας της ουσιαστικής χρεοκοπίας της Χώρας ένα σημαντικό κομμάτι των μεσαίων στρωμάτων ,αλλά και τμήματα του αστικού κόσμου, διανοουμένων και απλών εργαζόμενων αντιστάθηκαν στον λαϊκισμό και εμφορήθηκαν από πίστη στην υπεράσπιση του πολιτεύματος ,των δημοκρατικών θεσμών, της κανονικότητας στην λειτουργία ενός ευρωπαϊκού κράτους και για την ενσωμάτωση στον πυρήνα του δυτικού κόσμου. Η κυβερνησιμότητα στην πολιτική ενός κόμματος είναι « εκ των ων ,ουκ άνευ» για αυτούς τους πολίτες.
- Στον προσδιορισμό της προοδευτικότητας ως τη διαρκή προσπάθεια μετασχηματισμού και μεταρρυθμίσεων των κατεστημένων δομών, του κράτους, των θεσμών , της οικονομίας και της κοινωνικής οργάνωσης με γνώμονα την ανάπτυξη της παραγωγής και τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης.
- Στην άσκηση αξιωματικής πολιτικής είτε ως αντιπολίτευση, είτε ως συμπολίτευση.
- Στον απεγκλωβισμό από αντι-Δεξιά και αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπα και να πρωτοστατήσει στις αντι-Λαϊκιστικές, Αντι-Πελατειακές και Αντι-Συντεχνιακές πρακτικές.
- Να διακηρύξει , όχι στην αυτοδυναμία, ανεξαρτήτως εκλογικού Νόμου.
- Να προετοιμάσει τα στελέχη , τα μέλη και τις επιρροές της να συνδράμουν ώστε να καταστεί ο απαραίτητος κυβερνητικός εταίρος της δεκαετίας με προσαρμοσμένη στην εποχή και τις ανάγκες προγραμματική πληρότητα.
- Ο Γιάννης Δατσέρης είναι γιατρός, Ανεξάρτητο Στέλεχος Προοδευτικών Κινήσεων