Η Ευρώπη δεν έχει ακόμη συνέλθει από τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, μιλώντας στο σάιτ Politico, την περιέγραψε πρόσφατα ως μια ήπειρο σε αποσύνθεση και τους ηγέτες της ως «αδύναμους».
Λίγες ημέρες νωρίτερα ο Έλον Μασκ διατύπωνε την άποψη ότι η Ευρώπη πρέπει να καταργηθεί και «η κυριαρχία να επιστραφεί σε μεμονωμένες χώρες, ώστε οι κυβερνήσεις να εκπροσωπούν καλύτερα τους λαούς τους»!
Κατάμουτρα και καραμπινάτα. Ξέραμε ότι οι Ρώσοι είχαν ανέκαθεν το όνειρο να διαλυθεί η ΕΕ, αλλά φαίνεται πως βρήκαν παρέα. Μέσα σε λίγες μόνο ημέρες οι δηλώσεις δύο εκ των επιδραστικότερων προσωπικοτήτων της αμερικανικής και παγκόσμιας πολιτικής και τεχνολογικής σκηνής -του Αμερικανού προέδρου και του δισεκατομμυριούχου μεγιστάνα της τεχνολογίας- έριξαν βαριά σύννεφα πάνω από τις διατλαντικές σχέσεις και προκάλεσαν ψυχρολουσία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες: Ο πρόεδρος Τραμπ έδειξε να δεσμεύεται ανοιχτά στο να αποδυναμώσει, αν όχι να καταστρέψει εντελώς, την Ένωση.
Και σαν να μην έφταναν αυτά, η κυβέρνηση Τραμπ δημοσιοποίησε έγγραφο που παρουσιάζει τη νέα «Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας», στο οποίο προβλέπεται πως η Ευρώπη οδεύει σε «πολιτισμική διαγραφή», λόγω μετανάστευσης κυρίως. Στο ίδιο κείμενο υπάρχει αναφορά και στην προσπάθεια των ΗΠΑ να κάνουν «Την Ευρώπη Μεγάλη Πάλι» (Make Europe Great Again) και για να το πετύχουν αυτό θα πρέπει να υπάρξει αναδιάταξη των σχέσεων με τις ευρωπαϊκές χώρες, εστιάζοντας σε κυβερνήσεις ή σε πολιτικά κινήματα ιδεολογικά συγγενικά με την αμερικανική κυβέρνηση. Το κείμενο προκάλεσε τέτοιο σοκ στην Ευρώπη, που ο Ζοζέπ Μπορέλ το περιέγραψε ως «δήλωση πολιτικού πολέμου» και κάλεσε τους Ευρωπαίους ηγέτες να σταματήσουν να προσποιούνται ότι ο Τραμπ δεν είναι εχθρός μας, «κρυμμένοι πίσω από μια μοιραία σιωπή εφησυχασμού»! Πρωτοφανή πράγματα.
Η έκπληξη, έγραψε χαρακτηριστικά η Le Monde, δεν ήταν ο εχθρικός τόνος του εν λόγω κειμένου αλλά η ουσία, αφού η διοίκηση Τραμπ έθεσε ωμά μια ακραία ατζέντα: Γράφει ότι απειλείται πολιτισμικά η Ευρώπη εξαιτίας της μετανάστευσης, ότι απειλείται η ελευθερία της έκφρασης και ότι πρέπει να σταματήσει η Ένωση να βάζει ρυθμιστικό πλαίσιο. Θα τους βόλευε, δηλαδή, αν το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ υποχωρούσε και στη θέση του έμπαιναν ηγέτες μεμονωμένων κρατών. Στο ίδιο έγγραφο χαιρετίζεται -εν ψυχρώ- η άνοδος των «ευρωπαϊκών πατριωτικών κομμάτων». Με άλλα λόγια, το μέλλον της Ευρώπης, όπως το βλέπει η Ουάσιγκτον, έγραψε η Le Monde, είναι μια «βαλκανιοποιημένη δορυφόρος» των ΗΠΑ.
Ο φόβος Ευρωπαίων ηγετών ότι ο Τραμπ θέλει να υποτάξει εξευτελιστικά την Ευρώπη αποκτά, πλέον, βάση. Κυρίως επειδή σταθερά προσεγγίζει τη Ρωσία. Είναι ενδεικτική η πρόσφατη δήλωση του ειδικού απεσταλμένου για το Ουκρανικό, Στιβ Γουίτκοφ, ότι «Η Ρωσία διαθέτει τόσο πολλούς τεράστιους πόρους, τεράστιες εκτάσεις γης». Και πρόσθεσε πως αν η Ρωσία, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ γίνουν επιχειρηματικοί εταίροι, «όλοι θα ευημερήσουν και θα συμμετέχουν και θα υπάρχει όφελος για όλους». Φράση που οδήγησε τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ να σχολιάσει ότι οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ για το Ουκρανικό δεν αφορούν την ειρήνη, «αλλά έχουν να κάνουν με μπίζνες».
Μια διαδεδομένη εκτίμηση είναι πως η διοίκηση Τραμπ περιφρονεί τους φιλελεύθερους Ευρωπαίους διότι δεν εμφορούνται από τις αξίες MAGA περί «υπεροχής της λευκής φυλής» και άλλα τέτοια πράγματα. Η αμερικανική κυβέρνηση υποστηρίζει φανερά τα φιλοτραμπικά κόμματα της Ευρώπης, τα οποία εύχεται να επικρατήσουν σε Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία. Οι MAGA πιστεύουν ακράδαντα πως η Ένωση είναι μια περιοχή όπου η ελευθερία του λόγου και η δημοκρατία απειλούνται. Και ούτε διανοούνται να πάρουν αποστάσεις από το ανελεύθερο καθεστώς της Ρωσίας, αντίθετα, θέτουν σε κίνδυνο τη στήριξη της Ουκρανίας και την ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι διαπιστώνουν ότι μοιραζόμαστε, πλέον, όλο και λιγότερα με τους συμμάχους μας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το ερώτημα είναι αν οι επιθέσεις των ΗΠΑ θα αφυπνίσουν το «ευρωπαϊκό πνεύμα» ώστε να περιφρουρήσει τον πολιτισμό, τις ελευθερίες, τη Δημοκρατία και όσα κατακτήθηκαν τα τελευταία 80 χρόνια. Όλες οι κολακείες που η Ευρώπη επιστράτευσε μέχρι τώρα προς τον Τραμπ δεν έπιασαν τόπο. Προς το παρόν η Ευρώπη δυσκολεύεται να συσπειρωθεί και να κινητοποιήσει την τεράστια οικονομική της δύναμη, που θα μείωνε την εξάρτησή της από ευμετάβλητους συμμάχους. Ενώ θα έπρεπε να είναι περήφανη για το ότι η ευρωπαϊκή δημοκρατία είναι ό,τι καλύτερο δημιουργήθηκε μετά τον Πόλεμο.