Προ ημερών ο Ευάγγελος Βενιζέλος, στην παρουσίαση βιβλίου του Τάσου Γιαννίτση, δήλωσε ότι η χώρα «υπνοβατεί» και είναι «μη διακυβερνήσιμη».
Υπήρξαν αντιδράσεις, καθώς θεωρήθηκε ότι το κίνητρο της παρέμβασής του ήταν καθαρά αντιπολιτευτικό (και αντιμητσοτακικό). Ωστόσο, οι διαπιστώσεις του έχουν κατά κοινή ομολογία σωστή βάση. Είναι μάλιστα ζητήματα που συζητώνται συνεχώς σε όλα τα κοµµατικά επιτελεία, αλλά κανείς δεν παραδέχεται επισήµως: ότι αν η Νέα Δημοκρατία δεν έχει αυτοδυναμία στις επόμενες εκλογές και κανένα κόμμα δεν επιθυμεί να συνεργαστεί με κανένα άλλο, τότε υπάρχει πρόβλημα διακυβέρνησης. Απλά μαθηματικά.
Λίγες ημέρες αργότερα, ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας, Κώστας Τασούλας, άνοιξε µέσω του «Βήματος» την ίδια ακριβώς συζήτηση, προκαλώντας αντιδράσεις στην αντιπολίτευση και «ενόχληση» στο Μέγαρο Μαξίμου. Όπως εκμυστηρεύτηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η πολιτική ρευστότητα είναι εμφανής διά γυμνού οφθαλμού και δεν είναι απίθανο να φέρει τη χώρα προ πολιτικού αδιεξόδου. Η κυβέρνηση ίσως δεν κερδίσει αυτοδυναμία και η αντιπολίτευση αδυνατεί, επί του παρόντος τουλάχιστον, να παρουσιάσει ελκυστική και αξιόπιστη πρόταση διακυβέρνησης. Ο κίνδυνος ενδεχόμενης ακυβερνησίας τον απασχολεί εντόνως, είπε στο «Βήμα». Την ώρα, μάλιστα, που η Ελλάδα παίρνει την σκυτάλη της προεδρίας στο συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούλιο του 2027. Ποιος θα διαφωνούσε με αυτά;
Ενάμιση χρόνο πριν τις εκλογές, πράγματι, δεν έχουμε εικόνα τι θα συμβεί, μετά τις εκλογές. Δεν γνωρίζουμε, με τα σημερινά δεδομένα των δημοσκοπήσεων, αν η ΝΔ θα μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ούτε τι θα συμβεί αν δεν πάρει αυτοδυναμία. Κανείς δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή αν η χώρα θα κυβερνηθεί από µια µονοκοµµατική κυβέρνηση ή από µια κυβέρνηση συνεργασίας. Κανείς επίσης δεν γνωρίζει αν θα χρειαστούν πολλές εκλογικές αναμετρήσεις για να αποφύγουμε την ακυβερνησία.
Στη χώρα μας, ως γνωστόν, δεν ισχύει αυτό που στις περισσότερες δημοκρατίες της Ευρώπης (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, μεταξύ άλλων) θεωρείται κανόνας. Εκεί δεν υπάρχουν τέτοιες θεσμικές αγωνίες: αν το πρώτο κόμμα δεν κερδίσει αυτοδυναμία, τότε συμπράττει με άλλα κόμματα ώστε να σχηματιστεί κυβέρνηση. Με κάποιον σχεδόν αυτόματο μηχανισμό η Δημοκρατία εξασφαλίζει την πολιτική σταθερότητα. Αυτονόητα πράγματα.
Στην Ελλάδα όπου τα αυτονόητα δεν ισχύουν πάντοτε, το πολιτικό τοπίο είναι ομιχλώδες. Και η μεν ΝΔ υποστηρίζει ότι η αυτοδυναμία το 2027 είναι εφικτή, με το επιχείρημα ότι στις δημοσκοπήσεις είναι μακράν πρώτη, με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο. Στην δε κατακερματισμένη Αντιπολίτευση κανείς δεν θέλει να συνεργαστεί με το πρώτο κόμμα – τουλάχιστον έτσι δηλώνουν.
Οι αγωνίες που εκμυστηρεύτηκε ο Κώστας Τασούλας στο «Βήμα» δεν απασχολούν μόνο τα κομματικά επιτελεία, αλλά και τον κάθε σκεπτόμενο πολίτη: πιθανόν η αυτοδυναμία δύσκολα θα επιτευχθεί από τη ΝΔ, «λόγω της φθοράς του χρόνου». Το πιθανότερο είναι ότι θα χρειαστούν ίσως και τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, αν δεν εξασφαλίζονται οι απαιτούμενες έδρες για αυτοδύναμες ή έστω βιώσιμες κυβερνήσεις συνεργασίας. Και ότι ανάμεσα στις εκλογικές αναμετρήσεις, θα δούμε ίσως απρόσμενες πολιτικές εξελίξεις και ανακατατάξεις στα κόμματα.
Και θα τα είχαμε αποφύγει όλα αυτά αν οι πολιτικές δυνάμεις είχαν φροντίσει να καλλιεργήσουν την κουλτούρα των συμπράξεων: όταν δηλαδή κανένα κόμμα δεν έχει αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία μετά τις εκλογές, τότε αυτονόητα συμπράττει με άλλα κόμματα για να μη μείνει ακυβέρνητη η χώρα. Δυστυχώς όμως η τοξικότητα και η αδυναμία συναίνεσης των πολιτικών δυνάμεων δεν αφήνει πολλά περιθώρια συνεννόησης.
Το δίλημμα της συγκυβέρνησης είχε τεθεί και στις προηγούμενες εκλογές και είχαν τότε εμφανιστεί τα σενάρια περί «κυβέρνησης ηττημένων». Τότε η ΝΔ εξασφάλισε απόλυτη αυτοδυναμία και ποσοστό 41%, οπότε η αντιπολίτευση δεν μπήκε καν στη συζήτηση. Τώρα όμως τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Και πιθανότατα το πρώτο κόμμα που θα κληθεί να απαντήσει στο ερώτημα «συνεργασία ή πολιτική αστάθεια» θα είναι το ΠΑΣΟΚ. Το οποίο όχι μόνο είναι ανέτοιμο να το αντιμετωπίσει, αλλά βρίσκεται και σε περιδίνηση σχετικά με το θέμα των μετεκλογικών συνεργασιών, αν κρίνουμε από τις τοποθετήσεις στελεχών του. Μια επιπλέον ένδειξη ότι οι αγωνίες του προέδρου της Δημοκρατίας είναι απολύτως δικαιολογημένες.