Πολύς λόγος γίνεται τις τελευταίες ημέρες για ένα ερωτηματικό που φιγουράρει στον τίτλο μιας εκδήλωσης.
Αυτό το σημείο στίξης, τοποθετημένο δίπλα σε ένα σύνθημα ενοποιητικό για μεγάλο μέρος των Ελλήνων πολιτών πριν 8 χρόνια, αποτελεί εξαιρετικό teaser πρόσκλησης, μαζί φυσικά με τα ονόματα περιώνυμων ομιλητών στην αφίσα της εκδήλωσης. Γιατί έχει σημασία ποιος ρωτάει.
Γιατί όμως προκάλεσε, εκτός από ενδιαφέρον, τέτοιες αντιδράσεις; Ίσως γιατί για κάποιους είναι αδιανόητη η απάντηση όχι στο συγκεκριμένο ερώτημα. Θα έβαζε ποτέ κάποιος ερωτηματικό δίπλα στο σύνθημα: «Στηρίζουμε τη Δημοκρατία»; Ίσως γιατί το πρώτο πληθυντικό συμπεριέλαβε έναν πρώην υπουργό που δεν θα περίμενε κανείς να έχει τέτοιες αναρωτήσεις. Αυτή η συμπερίληψη προκάλεσε την αντίδραση μιας άλλης πρώην υπουργού, που εξέφρασε την έκπληξη και τη διαφωνία της και, εν τέλει, στη θέση του ερωτηματικού έβαλε τρία άλλα σημεία στίξης: θαυμαστικό, τελεία και παύλα.
Υπάρχει ένας αστικός μύθος ανάμεσα σε τυπογράφους και επικοινωνιολόγους που τον έχω ακούσει με κάποιες παραλλαγές σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Σύμφωνα με αυτόν, ένας δημοτικός συνδυασμός είχε επιλέξει κάποτε το σύνθημα: «Θέλουμε! Ξέρουμε! Μπορούμε!» και τύπωσε αφίσες με αυτό το σύνθημα, ο τυπογράφος για κάποιο λόγο αντικατέστησε τα θαυμαστικά με ερωτηματικά και όλη η πόλη γέμισε αφίσες που απεικόνιζαν τον υποψήφιο να αναρωτιέται για τη γνώση και τη δυνατότητά του, αλλά κυρίως για τη θέλησή του να εκλεγεί. Λίγες μέρες μετά αποσύρθηκε, καθώς οι λάθος αφίσες τον βοήθησαν να κατασταλάξει ότι ακόμη και αν είχε τη γνώση και τη δυνατότητα, δεν είχε τη θέληση.
Δίπλα στο επίμαχο σύνθημα οι διοργανωτές μιας άλλης εκδήλωσης στο μέλλον μπορεί να βάλουν άνω κάτω τελεία και μετά από αυτή να βάλουν τα «επόμενα βήματα» ή τις «προϋποθέσεις», που σημαίνει ότι το θέμα είναι όντως υπό συζήτηση. Κάποιοι άλλοι πιθανώς να βάλουν αποσιωπητικά, για να δείξουν ότι η έννοια είναι ανοιχτή σε πολλές ερμηνείες. Ότι υπονοείται κάτι που αποσιωπάται δηλαδή. Τα εισαγωγικά, πάλι, μέσα σε άλλα εισαγωγικά θα δημιουργούσαν σύγχυση, όπως και οι παρενθέσεις. Τέλος, η άνω τελεία και το κόμμα δύσκολα θα βρουν θέση σε τίτλο εκδήλωσης.
Κάπως έτσι τα σημεία στίξης μπαίνουν, βγαίνουν ή αλλάζουν και προσπαθούν να αλλάξουν το νόημα ή να κλέψουν την παράσταση από το κείμενο στο οποίο τοποθετούνται. Όμως στο κείμενο είναι η ουσία. Σαραντατρία χρόνια μετά την είσοδο της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό σχέδιο, ούτε μένουμε στην Ευρώπη, ούτε φεύγουμε. Δεν είναι θέμα γεωγραφίας ή γεωλογίας, άλλωστε οι τεκτονικές πλάκες μετακινούνται αυτόνομα, αλλά πολιτικής. Συμπορευόμαστε με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους χάρη στην παρακαταθήκη του Κωνσταντίνου Καραμανλή και την προσπάθεια των συνεχιστών του. Γιατί έχει πάντα σημασία ποιος υπογράφει ένα κείμενο. Δεν χρειάζονται παύλες, άνω τελείες, θαυμαστικά, ερωτηματικά ή παρενθέσεις. Είμαστε Ευρώπη. Full stop.
*Ο Δημήτρης Σ. Παπαγγελόπουλος είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας και Πολιτικής Διαχείρισης και έχει τον ρόλο του Συντονιστή του Διαγραμματειακού Οργάνου της ΝΔ.