Στρατηγικές συνέργειες δημιουργούν στην Αλεξανδρούπολη η ταυτόχρονη συνύπαρξη υποδομών μεταφορών όπως της Εγνατίας οδού, οι σιδηροδρομικές γραμμές που φτάνουν μέχρι το λιμάνι, το αεροδρόμιο και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.
Η ακύρωση της πώλησης του λιμένος της Αλεξανδρούπολης θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο βήμα για τον ορθολογικό σχεδιασμό και συντονισμό των συνεργειών που θα μπορούν να παραχθούν από την συνύπαρξη των μεταφορικών υποδομών της Αλεξανδρούπολης. Επίσης θα μπορεί να αξιοποιηθεί, το νέο ενεργειακό τοπίο και ίσως να υπάρξουν περισσότερες συνέργειες, όταν και εάν κατασκευαστεί ο αγωγός Μπουργάς Αλεξανδρούπολης.
Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης είναι ένα μεγάλο γεωστρατηγικό συγκοινωνιακό σημείο που παρακάμπτει τα στενά του Βοσπόρου και μειώνει σημαντικά την γεωστρατηγική αξία τους. Σε συνδυασμό, ότι ο έλεγχος των στενών μπορεί να ασκηθεί κατά την έξοδο από τα στενά των Δαρδανελίων, π.χ από την Λήμνο, ακυρώνει σε μεγάλο βαθμό την εργαλειοποίηση των στενών για να ασκηθούν γεωπολιτικοί και οικονομικοί εκβιασμοί. Είναι το ανατολικότερο λιμάνι της Ελλάδος το ανατολικότερο λιμάνι της Ευρώπης και το ανατολικότερο λιμάνι ευρύτερα της Δύσης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα και έχει αναδείξει την σημασία του λιμανιού και πόσο εύκολα μπορούν να παρακαμφθούν τα στενά του Βοσπόρου.
Η μεγάλη γεωστρατηγική σημασία του λιμένα Αλεξανδρούπολης εν μέσω του πολέμου, έχει αυξήσει αναλογικά και την οικονομική του αξία κυρίως στη μεταφορά ενέργειας, στρατιωτικού υλικού, στο διαμετακομιστικό εμπόριο, και σε άλλα προγράμματα στην ευρύτερη περιοχή.
Χρειάζονται επενδύσεις σε έργα υποδομής, νέους εξοπλισμούς, ειδικευμένο προσωπικό, αποτελεσματική διοίκηση που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις νέες γεωστρατηγικές απαιτήσεις. Η γεωστρατηγική αξία του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης αυξάνεται περαιτέρω καθώς εξοικονομεί κόστος μεταφοράς, μετά την πρόσφατη αύξηση του τέλους διέλευσης από τον Βόσπορο κατά 400-500%.
Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης παίζει ήδη καθοριστικό ρόλο στην επισιτιστική κρίση της έλλειψης σιτηρών, με καθημερινά φορτία να εκφορτώνονται μέσω του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου όπου 200.000 τόνοι σιτηρών τον μήνα μεταφορτώνονται με πλοία.
Οι συνδυαστικές υποδομές μεταφορών του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης με τις σιδηροδρομικές γραμμές Αλεξανδρούπολη, Μπουργάς - Βάρνα (Βουλγαρία) – Ρούσσε (Ρουμανία) θα αναβαθμιστούν σημαντικά με τον σιδηρόδρομο διπλής ταχείας γραμμής που τρέχει έως 160 χλμ. την ώρα, του σημαντικού επενδυτικού σχεδίου sea2sea. Σε σύγκριση με τα στενά του Βοσπόρου θα μειώσουν σημαντικά το κόστος μεταφοράς, ενώ η μείωση του χρόνου μεταφοράς με εμπορικό πλοίο, από 2 - 3 μέρες, θα γίνεται στις 6 έως 8 ώρες.
Λιμάνι Αλεξανδρούπολης, ένας διεθνής κόμβος παράκαμψης των Στενών των Δαρδανελίων
Ακόμα και εάν τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης με τις συνδυασμένες μεταφορές του σιδηροδρόμου, το αναβαθμισμένο αεροδρόμιο και το εξαιρετικό δίκτυο της Εγνατίας οδού θα αποτελεί ένα διεθνές ευρωπαϊκό κόμβο παράκαμψης των Στενών των Δαρδανελίων και θα αποτελεί μεγάλη πηγή εσόδων και ανάπτυξης για την χώρα μας και τον νομό Έβρου.
Σήμερα τα βουλγαρικά διυλιστήρια δεν μπορούν να προμηθευτούν αργό πετρέλαιο από τα στενά του Βόσπορου καθόσον έχουν πενταπλασιαστεί τα τέλη διέλευσης των πλοίων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αγωγός πετρελαίου Mπουργκάς Αλεξανδρούπολη επανέρχεται ως θέμα συζήτησης μαζί με τη διασύνδεση Ελληνικών λιμανιών με τα λιμάνια της Βουλγαρίας. Ο αγωγός αυτός εφόσον θα κατασκευαστεί, θα μειώνει ακόμα περισσότερο την αξία των στενών του Βοσπόρου.
Σήμερα συζητείται πανευρωπαϊκά η στρατηγική διασύνδεση των σημαντικών λιμανιών της Ευρώπης μετά τον θόρυβο που δημιουργήθηκε με την εξαγορά μέρος του λιμανιού του Αμβούργου από την Κίνα. Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ως λιμένας ιδιαίτερης γεωστρατηγικής σημασίας δεν θα πρέπει ναι ελέγχεται ούτε από εμπορικές εταιρίες αλλά ούτε και από ναυτιλιακές. Μπορεί να παραμείνει ως υποδομή με δημόσια διοικητική δομή, αλλά οι υπηρεσίες του να μισθωθούν σε ιδιώτες για την αποτελεσματική διεκπεραίωση των καθημερινών εργασιών. Με τον τρόπο αυτό θα είναι πολύ ευκολότερο να συνδυαστεί με τις υπόλοιπες υποδομές μεταφορών της Αλεξανδρούπολης για να μπορέσουν να παράγουν εξαιρετικές συνέργειες προς όφελος των χρηστών των υποδομών μεταφορών.
Βασικός μοχλός ανάπτυξης μιας περιοχής είναι η συνδεσιμότητα της με άλλες περιοχές. Όσο μια πόλη συνδέεται με περισσότερες πόλεις, και πιο συχνά, π.χ. μέσω της ναυσιπλοΐας, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η οικονομική ανάπτυξη. Το γνωρίζουμε από τις εποχές που ο Ελληνισμός μεγαλούργησε όταν κυριαρχούσε στις θαλάσσιες μεταφορές από την Μινωική εποχή μέχρι πρόσφατα. Όταν η πόλη συνδέεται με ακόμα περισσότερες πόλεις και μέσω τις στεριάς (τραίνα , αυτοκινητόδρομοι) και αεροπορικώς, τότε δημιουργείται πολλαπλασιαστική ανάπτυξη στη πόλη. Όταν αυτές οι υποδομές συντονιστούν μεταξύ τους, τότε οι παραγόμενες συνέργειες ωθούν την ανάπτυξη στα ύψη. Ο περεταίρω συντονισμός της Αλεξανδρούπολης με την Κρήτη και την Κύπρο δημιουργεί πολλαπλασιαστικά οφέλη και στις τρεις περιοχές και στον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου.
Εξαιρετικής σημασίας, προσδίδοντας ακόμα περισσότερες συνέργειες, θα έχει ή ίδρυση μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου κοντά στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, η οποία θα συμβάλει στην ανάπτυξη σύγχρονων εφοδιαστικών αλυσίδων (logistics) και του διαμετακομιστικού εμπορίου, ως πύλη εισόδου των προϊόντων προς τις χώρες της βαλκανικής και της Ευρώπης κυρίως μέσω της Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας και λοιπά. Η Ελλάδα βρίσκεται στην χρονική συγκυρία που καλείται να αξιοποιήσει τον ρόλο που η φυσική της γεωγραφία της έχει προσδώσει: δηλαδή να είναι η πύλης της Αφρικής και της Ασίας προς την Ευρώπη, αλλά και η πύλη της Ευρώπης προς την Αφρική και την Ασία. Ο ρόλος αυτός στα πλαίσια του διαπολιτισμικού ανταγωνισμού που αναπτύσσεται μεταξύ ελευθέρων δημοκρατικών χωρών και των αυταρχικών καθεστώτων, θα έχει εξαιρετική σημασία για την χώρα μας.
*Ατσαλάκης Γιώργος,
Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης