Έναν απολογισμό της διαχείρισης από την κυβέρνηση της διετούς πανδημίας του κορωνοϊού κάνει ο Άκης Σκέρτσος, υπουργός Επικρατείας αρμόδιος για τον συντονισμό των κυβερνητικών πολιτικών, στο iefimerida.gr.
Η αναστολή της υποχρεωτικότητας στη χρήση μάσκας σε όλους τους χώρους κοινωνικού συγχρωτισμού - πλην των δομών υγείας και των ΜΜΜ- από την 1η Ιουνίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου, συμπίπτει με τη συμπλήρωση περίπου δυο χρόνων από το ξέσπασμα της πανδημίας που μοιάζει να μετατρέπεται πλέον σε ενδημικό πρόβλημα.
«Είναι, λοιπόν, μια καλή στιγμή να κάνουμε έναν απολογισμό πώς τα πήγαμε στη διαχείριση αυτής της πρωτοφανούς παγκοσμίως υγειονομικής και όχι μόνο κρίσης», γράφει ο Άκης Σκέρτσος.
Ακολουθεί ο απολογισμός της διαχείρισης πανδημίας από τον Άκη Σκέρτσο, όπως την αποτυπώνει στο iefimerida.gr:
Η χαμηλότερη συνολική υπερβάλλουσα θνησιμότητα
Η Ελλάδα θα μπορούσε να ήταν αρνητικό παράδειγμα αποτυχημένης διαχείρισης του Covid. Η πανδημία θα μπορούσε να έχει ρημάξει τη χώρα μας και τον πληθυσμό μας. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Δεν το λέει η κυβέρνηση, το πιστοποιούν τα επίσημα στοιχεία διεθνών οργανισμών, αποστομώνοντας όσους- είτε συνειδητά είτε από άγνοια των δεδομένων - διακινούν μια πλαστή εικόνα της πραγματικότητας.
Ας δούμε ποια είναι η πραγματικότητα.
Στις 5 Μαΐου 2022, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η Ελλάδα κατατάχθηκε στις 12 χώρες μεταξύ των 27 της ΕΕ που είχαν τη χαμηλότερη συνολική υπερβάλλουσα θνησιμότητα κατά τα δύο προηγούμενα χρόνια της πανδημίας. Απέναντι σε έναν θανατηφόρο ιό που προκάλεσε πολύ πόνο και δυστυχώς εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο, η χώρα μας περιόρισε τις απώλειες σε μεγαλύτερο βαθμό από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Η υπερβάλλουσα θνησιμότητα είναι ο πλέον αξιόπιστος δείκτης για τη μέτρηση του αντίκτυπου της πανδημίας στη δημόσια υγεία και πιο συγκεκριμένα αποτυπώνει τον συνολικό πρόσθετο αριθμό θανάτων από κάθε αιτία (και όχι μόνο από ή με Covid) κατα τη διάρκεια της πανδημίας σε κάθε χώρα του κόσμου.
Γιατί είναι σημαντικός και πιο αξιόπιστος αυτός ο δείκτης έναντι των θανάτων από ή με COVID; Διότι όπως έχει ήδη τεκμηριωθεί, κάθε χώρα υιοθέτησε κατα τη διάρκεια της πανδημίας διαφορετική μεθοδολογία καταγραφής των θανάτων Covid με αποτέλεσμα να μην είναι μεθοδολογικά έγκυρη ή δόκιμη η σύγκριση θανάτων μεταξύ διαφορετικών χωρών. Αντιθέτως η συνολική υπερβάλλουσα θνησιμότητα από κάθε αιτία τα δυο προηγούμενα χρόνια αποτυπώνει με πιο ολοκληρωμένο τρόπο τις σύνθετες επιπτώσεις που είχε στο υγειονομικό προφίλ κάθε χώρας η πανδημία.
Η Ελλάδα υιοθέτησε εξαρχής -και τήρησε με μεγάλη συνέπεια- την αυστηρή μεθοδολογία που συνέστησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σύμφωνα με τον οποίο, κάθε θάνατος που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με Covid δηλώνεται ως θάνατος Covid. Ένα παράδειγμα είναι χρήσιμο εδώ για να γίνει κατανοητό τι σημαίνει αυτό στην πράξη και ίσως στην πιο ακραία του μορφή: ακόμη και οι 2 πρόσφατοι θάνατοι που προέκυψαν από πυρκαγιά σε αίθουσα θαλάμου Covid στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου δηλώθηκαν ως θάνατοι Covid. Συνεπώς κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τη χώρα μας ότι υπήρξε υποκαταγραφή θανάτων Covid. Τουναντίον.
Εμβολιασμοί στο 75% του συνολικού πληθυσμού
Η χαμηλότερη συνολική υπερβάλλουσα θνησιμότητα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία για τη χώρα μας, αν λάβουμε υπόψη ότι η Ελλάδα έχει τον 2ο γηραιότερο πληθυσμό στην Ευρώπη (28% του πληθυσμού μας είναι άνω των 60 ετών) και ένα από τα πιο υποχρηματοδοτούμενα δημόσια συστήματα υγείας στην Ευρώπη λόγω της 10ετούς ύφεσης (2010-2020) που οδήγησε σε δραστική περικοπή των πόρων για την δημόσια υγεία.
Και παρά το μάλλον ανεπαρκές -αν όχι ανύπαρκτο- σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας με χαμηλές βαθμολογίες σε κρίσιμους δείκτες δημόσιας υγείας του συνολικού πληθυσμού (π.χ. παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα, εμβολιασμοί κ.λπ.), καταφέραμε να εμβολιάσουμε πάνω από το 75% του συνολικού πληθυσμού και το 91,3% των συμπολιτών μας άνω των 60 ετών. Πολύ καλύτερα ποσοστά εμβολιασμού, δηλαδή από άλλες χώρες της περιοχής μας (ποσοστά εμβολιασμού στη νοτιοανατολική Ευρώπη ~45-50%) και ταυτόσημη επίδοση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και του συστήματος υγείας
Χρησιμοποιήσαμε αυτήν την άνευ προηγουμένου κρίση ως ευκαιρία για να βελτιώσουμε το εθνικό μας σύστημα υγείας, να επιταχύνουμε την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και του συστήματος υγείας ,να εφαρμόσουμε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης που είναι ευέλικτο αλλά που βασίζεται σε επιστημονικά στοιχεία και στην ανάλυση τεράστιου όγκου δεδομένων προκειμένου να λάβουμε αποφάσεις και να σχεδιάσουμε τις πολιτικές μας.
Εφαρμόσαμε επίσης τις αρχές του δυναμικού προγραμματισμού και της διαφάνειας στα δεδομένα δημόσιας υγείας σε όλες τις φάσεις της πανδημίας, κάτι που ήταν κρίσιμο για να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους μας και να τεκμηριώσουμε δύσκολες επιλογές , πολιτικές αποφάσεις και πρωτοφανείς περιορισμούς στις συλλογικές και προσωπικές ελευθερίες για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Δημιουργία 600 νέων ΜΕΘ
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας δημιουργήσαμε περισσότερες από 600 νέες ΜΕΘ, διπλασιάζοντας τον αριθμό τους στα νοσοκομεία μας για την εξυπηρέτηση των ασθενών με Covid. Προσεγγίσαμε έτσι το ευρωπαϊκό μέσο όρο κλινών μεθ ανά 100.000 κατοίκους Προσθέσαμε περισσότερους από 18.500 επαγγελματίες υγείας στο ΕΣΥ, σχεδιάζοντας ταυτόχρονα ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό του ΕΣΥ, ύψους 1,5 δισ. που χρηματοδοτειται απο το Ταμείο Ανακαμψης.
Αυτό το αποτέλεσμα δεν προέκυψε κατα τύχη, αλλά είναι προϊόν μιας εξαιρετικά σχολαστικής επιχείρησης διαχείρισης κρίσεων που ξεκίνησε στα τέλη Φεβρουαρίου 2020 και ολοκληρώθηκε μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, όταν αποφασίσαμε να άρουμε σχεδόν όλους τους περιορισμούς για την πανδημία πλην ορισμένων που παραμένουν σε ισχύ (π.χ. μάσκες σε κλειστούς χώρους, μαζικές μεταφορές κ.λπ.) Στη διάρκεια αυτής της πανδημικής διετίας αξίζει να επισημάνω ότι σε καθημερινή και εβδομαδιαια βάση γινονταν συναντήσεις πολλών και διαφορετικών κρατικών υπηρεσιών σε επίπεδο Πρωθυπουργού για το σχεδιασμό των απαντήσεων που έπρεπε να δώσουμε σε ενα δυναμικό - πρωτόγνωρο - φαινόμενο. Μπορεί τώρα να εχουμε εξοικειωθεί με πολλές καταστάσεις , αλλα για πολύ καιρό -επιστήμη, πολιτικές ηγεσίες και κοινωνίες - βαδίζαμε σε αχαρτογράφητα νερά.
Η διαχείριση των lockdown
Μετά την πρώτη οξεία φάση της πανδημίας, όταν εφαρμόσαμε με επιτυχία ένα σκληρό lockdown, αναγνωρίσαμε ότι ο κορονοϊος ήρθε για να μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα και ότι μια «στρατηγική μηδενικού Covid», όπως αυτή που επιχειρεί η Κίνα, θα ήταν άκαρπη.
Ετσι, σχεδιάσαμε και ακολουθήσαμε μια «συμβιωτική στρατηγική» με τον ιό, με περιόδους ενεργοποίησης και χαλάρωσης των περιορισμών σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα. Προηγήθηκαν σημαντικές δημόσιες επενδύσεις σε διαγνωστικά τεστ και κυρίως σε εκατομμύρια δωρεάν τεστ αυτοελέγχου για να κρατήσουμε ανοιχτά τα σχολεία μας και άλλες ζωτικής σημασίας οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες.
Η επιστροφή στην “κανονικότητα” δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την πλήρως ψηφιακή και απρόσκοπτη εκστρατεία μαζικού εμβολιασμού που θωράκισε σε υψηλά ποσοστά τον πληθυσμό μας, απόδειξη της εμπιστοσύνης στο σύστημα.
Η οικονομική ενίσχυση
Θέτοντας την διαφύλαξη της δημόσιας υγείας ως πρώτη προτεραιότητα, προσπαθήσαμε και καταφέραμε να διατηρήσουμε μια ισορροπία μεταξύ της προστασίας των πιο ευάλωτων και του περιορισμού των τεράστιων οικονομικών απωλειών που θα μπορούσαν να επιφέρει η πανδημική ανατροπή στις επιχειρήσεις και την απασχόληση. Σχεδιάσαμε και εφαρμόσαμε ένα διεξοδικό, εξαιρετικά λεπτομερές και τμηματοποιημένο ανά κλάδο, τεράστιο πακέτο οικονομικής βοήθειας 43 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο κατάφερε να κρατήσει “τα κεφάλια” επιχειρήσεων και εργαζομένων πάνω από το νερό το 2020, φέρνοντας παράλληλα την 3η ισχυρότερη οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη το 2021. Το πιο σημαντικό καταφέραμε να παγώσουμε την ανεργία το 2020 και να πετύχουμε τη μεγαλύτερη πτώση της ανεργίας στην Ευρώπη το 2021, δημιουργώντας περισσότερες από 200.000 νέες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με τα επίπεδα απασχόλησης πριν από την πανδημία.
Η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών
Τα τελευταία δύο χρόνια, η Ελλάδα - από χώρα με ψηφιακή υστέρηση - εξελίχθηκε σε «ψηφιακό wunderkind» για τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η πανδημία λειτούργησε ως game changer και σε αυτό το επίπεδο.
Προκειμένου να εφαρμόσουμε και να διατηρήσουμε πολιτικές κοινωνικής απόστασης και να περιορίσουμε την κοινωνική κινητικότητα, ψηφιοποιήσαμε τουλάχιστον 1.000 δημόσιες υπηρεσίες. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι τους τελευταίους 24 μήνες έχουμε εκδώσει ως κράτος περισσότερα από 500 εκατομμύρια ψηφιακά πιστοποιητικά για διάφορους σκοπούς και ανάγκες των πολιτών, απλοποιώντας έτσι την καθημερινότητα των ανθρώπων στην Ελλάδα και συρρικνώνοντας θεαματικά τη γραφειοκρατία.
Οι πρωτιές της Ελλάδας
Οι καλές επιδόσεις της Ελλάδας στην αντιμετώπιση της πανδημίας οφείλονται και στις καινοτόμες πολιτικές που υιοθετήσαμε , μερικές από τις οποίες ήταν «πρωτιές» όχι μόνο για την χώρα μας αλλά και για την Ευρώπη. Θυμίζω μερικές:
*Ανοίξαμε τα σύνορα για τους τουρίστες ήδη από τον Ιούνιο του 2020 με τη χρήση του Eva, ενός εξελιγμένου αλγόριθμου που δημιουργήθηκε από μια ομάδα επιστημόνων με έδρα τις ΗΠΑ, προκειμένου να γίνονται στοχευμένοι έλεγχοι στα σημεία εισόδου στην Ελλάδα με βάση ευαίσθητα επιδημιολογικά δεδομένα από κάθε χώρα προέλευσης.
*Είμασταν μια από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που παρείχαμε περισσότερα από 125 εκατομμύρια δωρεάν αυτοδιαγνωστικά τεστ σε σχεδόν 8 εκ. πολίτες ήδη από τον Απρίλιο του 2021. Συγκαταλεγόμαστε στις 5 κορυφαίες χώρες της ΕΕ στη διεξαγωγή τεστ από την αρχή της πανδημίας
*Η λειτουργία της ψηφιακής πλατφόρμας emvolio.gov.gr, μέσω της οποίας οι πολίτες μπορούν να κλείνουν τα ραντεβού τους για το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού σε ένα από τα 1.100 κέντρα εμβολιασμού στην Ελλάδα, με sms επιβεβαίωσης-υπενθύμισης του ραντεβού.
*Οργανώσαμε τουλάχιστον 55.000 κατ' οίκον εμβολιαστικές επισκέψεις για άτομα με κινητικά προβλήματα και εμβολιασμούς σε απομακρυσμένες ορεινές και νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας.
*Με πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθιερώθηκε το ευρωπαϊκό ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού που υιοθετήθηκε από τουλάχιστον 37 χώρες διευκολύνοντας τα ταξίδια κατά το 2021.
*Θεσπίσαμε ειδικά κίνητρα για τον εμβολιασμό των νέων, όπως η η προπληρωμένη κάρτα Freedom Pass - μια με επιταγή 150 ευρώ για νέους 18-25 ετών αμέσως μετά τον εμβολιασμό της πρώτης δόσης- και παροχή κάρτας δωρεάν δεδομένων κινητής τηλεφωνίας για νέους 15-17 ετών συμπεριλαμβανομένων των δωρεάν 50 GB.
*Καταστήσαμε από τον Σεπτέμβριο του 2021 υποχρεωτικό τον εμβολιασμό για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και τους υπαλλήλους των γηροκομείων. Και από τον Δεκέμβριο του 2021 κάναμε υποχρεωτικό τον εμβολιασμό για τους πολίτες άνω των 60 ετών
*Η Ελλάδα ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών της ΕΕ που επέβαλε τη χρήση ειδικής ψηφιακής εφαρμογής για τον έλεγχο της πρόσβασης σε εσωτερικές εγκαταστάσεις (COVID Free-App) από τον Ιούλιο του 2021
*Είμασταν η πρώτη χώρα στην ΕΕ που παρείχε τη δυνατότητα εμβολιασμού με αναμνηστική δόση σε πολίτες άνω των 18 ετών και υιοθετήσαμε το διάστημα των τριών μηνών μεταξύ της 2ης και της 3ης δόσης.
*Μαζί με τη Γαλλία είμασταν οι πρώτες χώρες που καταστήσαμε την αναμνηστική δόση απαραίτητη προϋπόθεση για να θεωρούνται πλήρως εμβολιασμένοι οι πολίτες 60+ ετών μετά από 7 μήνες
*Είμασταν από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που προχωρήσαμε στον εμβολιασμό των παιδιών ηλικίας 5-11 ετών.
Δεν πανηγυρίζουμε, ούτε διατεινόμαστε ότι δεν υπήρξαν αστοχίες και λάθη, πολλά θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερα και γρηγορότερα. Αλλά δεν πρέπει να μηδενίζονται και να απαξιώνονται όσα πετύχαμε ως κράτος και ως κοινωνία σε έναν ασύμμετρο πόλεμο με έναν άγνωστο εχθρό. Κατακτήσεις στο πεδίο της ψηφιοποίησης, της αναδιοργάνωσης της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας υγείας, του εμβολιασμού αλλά και της ευρωπαϊκής συνεργασίας στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης που εξασφάλισε 30 δισ ευρώ πρόσθετων πόρων για τη χώρα μας ,οι οποίες μένουν ως θετική κληρονομιά αυτής της μεγάλης κρίσης.
Θλιβόμαστε για όσους και όσα χάσαμε και δεν ξεχνάμε κανέναν. Βγήκαμε πιο δυνατοί και αξιοποιούμε όσα μάθαμε κατά τη διάρκεια αυτής της διετίας.