Με αφορμή τα 40 χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ, θυμόμαστε σημαντικές στιγμές στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, μαζί με τα σημαντικά γεγονότα για την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ και η κοινή νομισματική πολιτική της ΕΕ αποτέλεσαν καθοριστικές πράξεις στο ευρωπαϊκό έργο.
Η δεκαετία του '90 αποτέλεσε τη δεκαετία μεγάλων ευρωπαϊκών αλλαγών. Η συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, πέραν του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου που έθεσε, έβαλε και τα θεμέλια σχετικά με την έκδοση του ευρώ. Η ιδέα της κοινής νομισματικής πολιτικής είναι σχεδόν τόσο παλιά όσο και η ευρωπαϊκή κοινότητα. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 υπήρχε η φιλοδοξία για τη δημιουργία μιας νομισματικής και οικονομικής ένωσης.
Η κρίσιμη δεκαετία
Η φιλοδοξία μετετράπη σε πολιτική βούληση και πράξη όταν το 1990 καταργήθηκαν όλοι οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Πρόσθετες αρμοδιότητες εκχωρήθηκαν στην Επιτροπή των Διοικητών των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, η οποία από τη σύστασή της, τον Μάιο του 1964, είχε διαδραματίσει ολοένα σημαντικότερο ρόλο στη νομισματική συνεργασία.
Μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, ακολούθησε η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος (ΕΝΙ) το 1994 και καταργήθηκε η Επιτροπή Διοικητών. Το ΕΝΙ ανέλαβε να στηρίξει τη συνεργασία μεταξύ των κεντρικών τραπεζών ,το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών και να εμβαθύνει την ενιαία νομισματική πολιτική.
Το 1995 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε ότι το νέο νόμισμα θα ονομάζεται «ευρώ» και πώς η έκδοση του θα ξεκινούσε την 1η Ιανουαρίου του 1999. Μάλιστα αποφασίστηκε ότι η λέξη «ευρώ» θα αναγράφεται στα χαρτονομίσματα στο λατινικό και το ελληνικό αλφάβητο. Το σύμβολο «€» προέρχεται από το ελληνικό γράμμα «έψιλον», υποδηλώνοντας το «ε» της λέξης «Ευρώπη». Οι δύο παράλληλες γραμμές συμβολίζουν τη σταθερότητα του νέου νομίσματος.
Το 1996 παρουσιάστηκαν στο ευρύ κοινό τα σχέδια για τα χαρτονομίσματα του ευρώ, τα οποία θα κυκλοφορούσαν από την 1η Ιανουαρίου του 2002. Τα σχέδια προέκυψαν ύστερα από πανευρωπαϊκό διαγωνισμό σχεδίου. Συμμετείχαν 44 διαγωνιζόμενοι. Και για την επιλογή του καταλληλότερου σχεδίου συγκροτήθηκε επιτροπή εμπειρογνωμόνων στο μάρκετινγκ, το σχέδιο, μέχρι και ιστορικοί της τέχνης. Το διαγωνισμό για τα χαρτονομίσματα κέρδισε ο Ρόμπερτ Καλίνα, εκ μέρους της Εθνικής Τράπεζας της Αυστρίας. Για τα κέρματα, που η μία πλευρά θα ήταν για όλα τα κράτη μέλη η ίδια, ανέλαβε τη σχεδίασή τους ο Λουκ Λουιξ από το Εθνικό Νομισματοκοπείο Βελγίου, ύστερα από υποβολή προτάσεων όλων των 14 μελών, τότε.
Το 1999 η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Πορτογαλία και η Φινλανδία εντάχθηκαν στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) και υιοθέτησαν ως νόμισμά τους το ευρώ.
Η Ελλάδα μέλος της ευρωζώνης
Το 2000 η Ελλάδα εντάσσεται στην ευρωζώνη. Το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο συνόδου κορυφής που πραγματοποιήθηκε, συμφώνησε για την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ. Από την 1η Ιανουαρίου του 2001 η Ελλάδα ήταν πλέον στη ζώνη του ευρώ. Ορίστηκε η ισοτιμία μετατροπής της δραχμής σε ευρώ: 1 ευρώ= 340,750 δραχμές. Παράλληλα, η Τράπεζα της Ελλάδας εντάχθηκε στο λεγόμενο Ευρωσύστημα, το γκρουπ που αποτελείτο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης.
Την 1η Ιανουαρίου 2002 τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ τέθηκαν σε κυκλοφορία στα 12 κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η μετάβαση ολοκληρώθηκε μέσα σε δύο μήνες και τα εθνικά τραπεζογραμμάτια και κέρματα των πρώτων 12 χωρών έπαψαν να αποτελούν νόμιμο χρήμα στο τέλος Φεβρουαρίου του 2002.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τα νέα δεδομένα υιοθετήθηκαν γρήγορα από το ελληνικό κοινό και γενικά εισαγωγή του ευρώ έγινε ομαλά και χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες ή καθυστερήσεις. Ήδη από την πρώτη βδομάδα κυκλοφορίας του ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών πραγματοποιούνταν σε ευρώ.
Για όσους το θυμούνται, το πρώτο σοκ της κυκλοφορίας του ευρώ ήταν μεγάλο και χρειάστηκε σίγουρα αρκετό διάστημα να ξεχάσουμε τη δραχμή. Ειδικά οι μεγαλύτερες ηλικίες καθυστέρησαν πολύ να σταματήσουν να σκέφτονται την αντίστοιχη τιμή σε δραχμές, κατά τις καθημερινές τους συναλλαγές. Όπως ήταν λογικό, οι νεότερες γενιές προσαρμόστηκαν πιο γρήγορα στα νέα δεδομένα. Η ανταλλαγή κερμάτων δραχμής σε ευρώ ήταν δυνατή μέχρι το 2004. Αλλά η ανταλλαγή χαρτονομισμάτων δραχμής με τα αντίστοιχα σε ευρώ γινόταν από την Τράπεζα της Ελλάδας μέχρι και το 2012!
Στην ευρωζώνη συμμετέχουν σήμερα 19 κράτη. Με την ένταξη της Λιθουανίας το 2015 να είναι η τελευταία, μέχρι στιγμής, είσοδος χώρας στο ευρώ. H κοινή νομισματική πολιτική αποτελεί πυλώνα της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» και δεν αποτελεί εύκολο στόχο, ειδικά τα τελευταία έτη που έχει δοκιμαστεί η οικονομία στην ΕΕ, και την ευρωζώνη ειδικότερα.