Πρώτες ευρωεκλογές μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ, τελευταία εκλογική μάχη του Ανδρέα Παπανδρέου, πρώτη φορά ρήτρα 3% για την είσοδο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και 25 έδρες πλέον για την Ελλάδα. Αυτές ήταν οι ευρωεκλογές του 1994.
Το 1994 οι ΕΕ απαριθμούσε μόλις 12 μέλη. Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ην. Βασίλειο αποτελούσαν την «ευρωπαϊκή οικογένεια» τότε. Ήταν μάλιστα οι πρώτες εκλογές μετά την ιστορική Συνθήκη του Μάαστριχτ, το 1993, με την οποία η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, κοινώς ΕΟΚ, μετονομάστηκε σε ΕΕ. Υπήρξε επίσης μια σημαντική διεύρυνση του Σώματος από 518 που ήταν το 1989 σε 567 μέλη το 1994, λόγω και της γερμανικής ενοποίησης. Επίσης, ήταν η πρώτη φορά που καθιερώθηκε το ελάχιστο εκλογικό όριο πρόσβασης του 3% στην εκλογική διαδικασία. Η εκλογή του, μοναδικού εκλεγμένου άμεσα από τους Ευρωπαίους πολίτες, αντιπροσωπευτικού οργάνου της Ένωσης είχε μεγάλη πολιτική βαρύτητα στο νέο πλαίσιο που λειτουργούσε πλέον ο οργανισμός.
Κοσμογονικές αλλαγές
Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν σε ένα ευρωπαϊκό και διεθνές τοπίο πολύ πιο διαφορετικό σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές, του 1989. Η πενταετία που μεσολάβησε σημαδεύτηκε από συνταρακτικά γεγονότα στην ευρωπαϊκή ήπειρο και τον κόσμο. Διαλύεται η ΕΣΣΔ και τα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά-κομμουνιστικά κράτη. Ο λεγόμενος ψυχρός πόλεμος φτάνει στο τέλος του. Πραγματοποιείται η επανένωση της Γερμανίας, σε ενιαίο κράτος πλέον. Χωρίζεται στα δύο η Τσεχοσλοβακία και αποσυντίθεται η Γιουγκοσλαβία. Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο πραγματοποιούνται οι ευρωεκλογές του 1994.
Ο κόσμος περιμένει με πολύ ενδιαφέρον να δει την αντίδραση του εκλογικού σώματος των 12 κρατών-μελών μπροστά σε όλες αυτές τις εξελίξεις. Ήδη από την δεκαετία του 1980, μελετώντας τα κριτήρια της ψήφου των πολιτών σε αυτήν τη διαδικασία «διεθνών» εκλογών, οι πολιτικοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι οι ευρωπαϊκές εκλογές αποτελούν για το εκλογικό σώμα περισσότερο μια πρόβα τζενεράλε των επερχόμενων εθνικών εκλογών και μια δήλωση πρόθεσης ψήφου γι’ αυτές. Ήταν και μια ευκαιρία να εκδηλώσει τη συμφωνία ή αντίθεσή του ο πολίτης απέναντι στην ασκούμενη κυβερνητική πολιτική στο κάθε κράτος-μέλος. Δηλαδή ήταν ακόμα αδύναμη η αντίληψη και συνειδητοποίηση της ευρωπαϊκής-κοινοτικής διάστασης της ψήφου.
Αναμένονταν η επίδραση των διεθνών εξελίξεων στην εκλογική συμπεριφορά των πολιτών. Την περίοδο που σε ένα βαθμό κατέρρεαν διακρατικά και πολυεθνικά- υπερεθνικά εγχειρήματα, η ΕΕ ακολουθούσε μια αντίστροφη πορεία προς την ενοποίηση και την ολοκλήρωση. Συνεπώς, οι ευρωεκλογές του 1994 εξέπεμπαν κι έναν ιδιαίτερο συμβολισμό.
Τελικά, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν έδειξε ότι υπάρχει κάποια δραματική αλλαγή στην εκλογική συμπεριφορά των πολιτών, πέρα από μία άνοδο των κεντροδεξιών- δεξιών ομάδων, όπως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και οι Ευρωπαίοι Δημοκράτες. Οι Ευρωπαίοι σοσιαλιστές πήραν την πολυπόθητη εκλογική νίκη με διαφορά 41 εδών (198 έδρες) από το ΕΛΚ( 157 έδρες). Οι υπόλοιπες πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξέλεξαν από 19 μέχρι 28 ευρωβουλευτές, με εξαίρεση τους φιλελεύθερους , η οποίοι εξέλεξαν 43.
Ευρωεκλογές του 1994- Τελευταία εκλογική μάχη του Ανδρέα Παπανδρέου
Η Ελλάδα συμμετείχε μόλις για τρίτη φορά σε εκλογική αναμέτρηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με μια μικρή αύξηση στην εκπροσώπηση, λόγω της αντίστοιχης πληθυσμιακής της αύξησης. Έτσι, από 24, έγιναν 25 οι έδρες που αναλογούσαν στην Ελλάδα. Μάλιστα ψήφιζαν για πρώτη φορά οι Έλληνες που ζούσαν σε κράτη-μέλη της ΕΕ, πέρα από την Ελλάδα. Αυτοί ήταν 47.947. Στο σύνολο εγγεγραμμένων που έφταναν τα 9.297.764, ψήφισαν οι 6.804.427. Έγκυρα ήταν 6.532.709 και άκυρα/λευκά 271.718.
Είχαν προηγηθεί οι εθνικές εκλογές του 1993, στις οποίες το ΠΑΣΟΚ με επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου εξασφάλισε το 46,9%. Παράλληλα η Νέα Δημοκρατία διένυε μια περίοδο προσαρμογής σε νέα δεδομένα μετά την εκλογική της ήττα και τη διάσπασή της, με την «λιποταξία» του Α. Σαμαρά, ο οποίος ίδρυσε την Πολιτική Άνοιξη. Μάλιστα, το νεοσύστατο κόμμα με πολιτική τοποθέτηση στα δεξιά της ΝΔ εξασφάλισε την εκλογή δύο ευρωβουλευτών, την πρώτη και τελευταία επιτυχία του.
Το ΠΑΣΟΚ, με επικεφαλής των Ανδρέα Παπανδρέου στην τελευταία εκλογική του μάχη, καθώς ο ίδιος απεβίωσε δύο χρόνια αργότερα και αντιμετώπιζε ήδη σοβαρά προβλήματα υγείας, έλαβε 37,64% (10 έδρες). Ακολουθούσε η Νέα Δημοκρατία του Μιλτιάδη Έβερτ με 32.66%(9 έδρες) και η Πολιτική Άνοιξη του Αντώνη Σαμαρά με 8.65% (2 έδρες). Τέλος, η ελληνική εκπροσώπηση στο Ευρωκοινοβούλιο καλύφθηκε με το 6,29% (2 έδρες) και το 6.25%( 2 έδρες) του ΚΚΕ και του Συνασπισμού , αντίστοιχα.
Στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αποτελέσματος των ευρωεκλογών στην Ελλάδα, μπορεί κανείς να δει την εκλογική μείωση των δύο μεγάλων κομμάτων, γεγονός που αποτύπωνε από τη μία ίσως μια αποδυνάμωση του δικομματισμού στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, από την άλλη εξέφραζε ίσως και μια ευκολία να ψηφιστούν πρόσκαιρα μικρότερα κόμματα επειδή ήταν αρκετά πρόσφατες οι εθνικές εκλογές και δεν υπήρχε η ενδεχόμενη πίεση που θα μπορούσε να υπάρχει σε άλλη περίοδο πιο οξυμένης δικομματικής αντιπαράθεσης και πολιτικής πόλωσης. Η λεγόμενη ψήφος διαμαρτυρίας, ή η ψήφος στα λεγόμενα κόμματα δορυφόρους ήταν σίγουρα πιο εύκολη σε αυτές τις συνθήκες. Ήταν μάλιστα και μια εκλογική μάχη, χωρίς μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις και προεκλογικές συγκεντρώσεις, όπως συνηθίζονταν μέχρι τότε και χαρακτηρίζονταν από ήπια προεκλογική αντιπαράθεση. Ήταν πιο «ευρωπαϊκή» από αυτήν την άποψη.
Οι ευρωεκλογές του 1994 είναι από τις σημαντικότερες εκλογικές αναμετρήσεις στην ιστορία της ευρωπαϊκής κοινότητας, όχι τόσο λόγω του εκλογικού αποτελέσματος, όσο της διαδικασίας αυτής καθ’ αυτής σε αυτές τις νέες συνθήκες που βρισκόταν η Ευρώπη και ο κόσμος. Για την Ελλάδα, οι ευρωεκλογές του 94’, πέρα από την εκλογή των 25 ευρωβουλευτών, έκλειναν ένα σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο στη χώρα, ως η τελευταία εκλογική μάχη του Ανδρέα Παπανδρέου και ήταν και ήταν ίσως και η πρώτη αναμέτρηση πιο σκιαγραφούσε μια πολιτική αναμόρφωση που θα λάμβανε χώρα στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια.