Σαλαμίνα, Σεπτέμβριος, 480 π.Χ. - Σαλαμίνα, Σεπτέμβριος, 2017 μ.Χ.
Ενα παρεξηγημένο νησί με πολλές κρυφές ομορφιές, μια ανάσα από την Αθήνα. Πανέμορφες παραλίες, ειδυλλιακά τοπία, όμορφα μαγαζιά και ιστορία.
Αλλά και με πολλές φανερές πληγές: Σκουπίδια παντού, που συλλέγονται κάθε... δύο εβδομάδες. Αναρχη δόμηση σε βαθμό αποκρουστικό. Και αδιαφορία.
Ενα μεσημέρι, φτάνουμε στο «Κυκλοτερές», ένα κυκλικό αρχαίο ταφικό μνημείο που δεσπόζει στο βράχο στην περιοχή Κολώνες, από τον 4ο αιώνα π.Χ.
Η γυναίκα μου, οι κόρες μας κι εγώ, ανεβήκαμε να το θαυμάσουμε, αλλά ήταν κλειστό «λόγω έργων». Την ίδια απογοήτευση δοκίμασε και ένα νέο ζευγάρι που ήρθε ως εκεί. Κουνήσαμε τα κεφάλια μας, συνεννοηθήκαμε.
Μας έδωσαν την συμβουλή που έδωσαν και σε εκείνους, άλλοι: «Μην πάτε στον τύμβο των Σαλαμινομάχων, θα κλάψετε». Και πήγαμε. Και κλάψαμε.
Στο δρόμο, περάσαμε από τα Αμπελάκια, όπου βρίσκονταν ο αρχαίος λιμένας της Σαλαμίνας. Εκεί, όπου συνάχθηκε ο ελληνικός στόλος για να αντιμετωπίσει τον Ξέρξη τον Σεπτέμβριο του 480 π.Χ. 2.500 χρόνια πριν.
Ολο τον προηγούμενο χρόνο μιλούσα με ζέση στα παιδιά για την ιστορική ναυμαχία.
Εξιστορούσα με λεπτομέρειες όσα έχω διαβάσει για να τους εξάψω το ενδιαφέρον για το παρελθόν, για την δόξα αυτού του τόπου. Ολα πήγαν στράφι από την πραγματικότητα.
Χαβούζα, ερημιά και θλίψη. Μόνο μια ταμπέλα υποδηλώνει ότι εδώ ήταν το αρχαίο λιμάνι που δόξασε την Ελλάδα στα πέρατα του κόσμου.
Δίπλα, σαπίζουν πλεούμενα, σε ένα απέραντο νεκροταφείο πλοίων, κάνοντας την εικόνα ακόμη πιο σπαραχτική.
Απογοητευμένοι, συνεχίζουμε για το ακρωτήρι της Κυνόσουρας. Εκεί που μια πινακίδα ενημερώνει ότι βρίσκεται ο τύμβος των Σαλαμινομάχων. Στον ιερό τόπο που - κατά ορισμένους - τάφηκε ο Θεμιστοκλής.
Από εδώ ψηλά φαίνεται το σκηνικό της ναυμαχίας που το ευφυές μυαλό του Θεμιστοκλή όρισε την μοίρα της.
Τα στενά, το νησάκι της Ψυττάλειας, οι ελιγμοί των τριήρεων, η παράταξη μάχης, τα τεχνάσματα του Θεμιστοκλή, έρχονται αμέσως στο μυαλό.
Μου φάνηκε ότι είδα την πορφυρή χλαίνη του Ξέρξη παρατημένη στο όρος Αιγάλεω, απ’ όπου παρακολουθούσε ντροπιασμένος τη συντριβή του στόλου του.
Και αμέσως «προσγειώνεσαι» στην πραγματικότητα: Ενας λόφος παρατημένος, μια περίφραξη και ένα άγαλμα που στήθηκε πριν μερικά χρόνια είναι όλα κι όλα όσα βλέπει ο επισκέπτης.
Μου φάνηκε ότι άκουσα το «σαρδόνιο» γέλιο του Πέρση μονάρχη που πήρε την εκδίκησή του.
Η ναυμαχία που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας, που έσωσε την Δύση και ό,τι αντιπροσωπεύει, η πιο καθοριστική μάχη για τα ιδεώδη της Δημοκρατίας, δόθηκε εδώ!
«Το πάταξον μεν άκουσον δε» του Θεμιστοκλή στον Ευρυβιάδη, ακούστηκε εδώ.
Αλλά ξεχάστηκε. Είναι σαν να σέρνουμε την κατάρα της Ιστορίας.
Εμείς που υπερηφανευόμαστε ότι είμαστε ευκλεείς απόγονοι των Σαλαμινομάχων, της μάχης του Μαραθώνα, του Περικλή, έχουμε μπαζώσει στην αφάνεια κάθε ιστορική μνήμη.
Καλά που η Ακρόπολη στέκει ψηλά, αλλιώς...
Γύρισα με τέτοιο θυμό που μου βγήκε αυθόρμητα: «Μήπως έχουν δίκιο οι Βρετανοί που δεν μας δίνουν τα γλυπτά του Παρθενώνα; Αυτοί, τουλάχιστον, αναγνωρίζουν!».
«Τι τα θες, είμαστε κ@λολαός!» είπε σαν να διάβασε τη σκέψη μου ο 70χρονος κυρ-Αντρέας κοιτάζοντας με λατρεία την επί μισό αιώνα γυναίκα του, στο μπαλκόνι τους, στην «Θεία Σαλαμίνα» όπως την περιέγραφε το μαντείο των Δελφών...