Νέα δεδομένα δημιουργεί για το Υπερταμείο αλλά και για τους ιδιώτες μετόχους της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματική τη μεταβίβαση της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου των δύο εταιρειών στο Υπερταμείο και ουσιαστικά επαναφέρει τις δύο ΔΕΚΟ υπό τον μετοχικό έλεγχο του υπουργείου Οικονομικών.
Το Υπερταμείο θα απολέσει μερίσματα αλλά και αξία ενεργητικού από τον ισολογισμό του και οι ιδιώτες μέτοχοι, με προεξάρχοντες τον Τζον Πόλσον με 10% στην ΕΥΔΑΠ και τη γαλλική SUEZ με 5,46% στην ΕΥΑΘ, εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για την τύχη της επένδυσής τους, καθώς θεωρούν πως ο σφιχτός εναγκαλισμός με το δημόσιο θα «φρενάρει» την αναπτυξιακή πορεία των δύο εταιρειών και θα στερήσει από τις διοικήσεις τη δυνατότητα για την άσκηση ενός αξιοκρατικού μάνατζμεντ.
Υπενθυμίζεται πως με απόφαση των θεσμών επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχε αποφασιστεί η μεταβίβαση του 50% συν μία μετοχή και των δύο εταιρειών στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ), πιο γνωστή ως Υπερταμείο, η οποία συστάθηκε το 2016 με σκοπό την ανάληψη ενεργού ρόλου στον εκσυγχρονισμό των δημόσιων επιχειρήσεων και στη μεγιστοποίηση της αξίας της δημόσιας περιουσίας.
Στην ΕΥΔΑΠ μέτοχοι, εκτός από το Υπερταμείο με 50% συν μία μετοχή, είναι το ΤΑΙΠΕΔ με 11,3%, ο Τζον Πόλσον με 10% και στην ελεύθερη διασπορά βρίσκεται το 28,7%.
Στην ΕΥΑΘ, εκτός από το Υπερταμείο με 50% συν μία μετοχή, το ΤΑΙΠΕΔ ελέγχει το 24%, η SUEZ το 5,46% και το 20,52% αποτελεί την ελεύθερη διασπορά.
Η προσφυγή των εργαζομένων
Κατά της μεταβίβασης της πλειοψηφίας των μετοχών στο Υπερταμείο είχαν προσφύγει οι εργαζόμενοι των δύο εταιρειών, και η ολομέλεια του ΣτΕ με δύο αποφάσεις (190 και 191/2022) την έκρινε αντισυνταγματική, με το σκεπτικό ότι είναι συνταγματικώς επιβεβλημένος ο έλεγχος από το Δημόσιο μιας υπηρεσίας κοινής ωφελείας, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας αλλά και διά του μετοχικού κεφαλαίου της.
Oπως επισημαίνουν οι δικαστές, «μόνον εάν το Ελληνικό Δημόσιο διατηρεί κατ’ ουσίαν την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της δημόσιας επιχείρησης, η οποία παρέχει υπηρεσίες κοινής ωφέλειας απολύτως ζωτικής σημασίας, εξασφαλίζονται τόσο τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα του Δημοσίου επί της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ όσο και η εκλογή της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της επιχείρησης από το κατέχον την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της Δημόσιο».
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως ενώ το Υπερταμείο έχει βασικό μέτοχο το υπουργείο Οικονομικών, το διοικητικό του συμβούλιο επιλέγεται από το πανίσχυρο Εποπτικό Συμβούλιο, στο οποίο oι εκπρόσωποι των δανειστών έχουν δικαίωμα βέτο.
Η επαναφορά της πλειοψηφίας των μετοχών στο υπουργείο Οικονομικών θα στερήσει από το Υπερταμείο μερίσματα και αξία ενεργητικού.
Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία το 2019 και το 2020, το Υπερταμείο εισέπραξε αθροιστικά μερίσματα από τις δύο εταιρείες 16,6 εκατ. ευρώ και 25 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.
Το Υπερταμείο δημιουργεί εδώ και τρία χρόνια το δικό του αποθεματικό με τα μερίσματα των θυγατρικών που εισπράττει και έχει ως στόχο να επενδύει μέρος των χρημάτων για τη στήριξη νέων επιχειρηματικών προσπαθειών, όπως το Ταμείο ΦΑΙΣΤΟΣ, για τη χρηματοδότηση τεχνολογιών αιχμής.
Το Υπερταμείο θα ζητήσει την αναπλήρωση των χαμένων assets
Η αποχώρηση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από τον ενοποιημένο ισολογισμό του Υπερταμείου θα στερήσει και αξία ενεργητικού τής τάξης τού 1 δισ. ευρώ. Η περιουσία του, δηλαδή, θα μειωθεί από τα 6 δισ. ευρώ στα 5 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι η περιουσία του Υπερταμείου είναι εγγυητής για τα δάνεια που έχουμε συνάψει με τους θεσμούς και η απομείωσή της ίσως εγείρει επιπλέον αξιώσεις, ιδίως τώρα που το δημόσιο χρέος ξεπέρασε το 200% του ΑΕΠ. Το πιο πιθανό είναι η διοίκηση του Υπερταμείου να ζητήσει από την κυβέρνηση να προστεθούν άλλα κρατικά περιουσιακά στοιχεία υπό τον έλεγχο του Υπερταμείου, ώστε να αναπληρωθεί το χαμένο ενεργητικό.
Επιπλέον, όπως προαναφέρθηκε, η δικαστική απόφαση έχει σημάνει συναγερμό στους ιδιώτες μεγαλομετόχους των δύο εταιρειών, που φοβούνται πως θα επέλθει σημαντικό πισωγύρισμα στο μάνατζμεντ των δύο εταιρειών και στο πλάνο ανάπτυξής τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αντιδράσεις έχουν φτάσει και στα πιο υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια. Οι διορισμένες με τεχνοκρατικά κριτήρια διοικήσεις των δύο εταιρειών από το Υπερταμείο ακολουθούν πιστά τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης, προχώρησαν σε αξιολόγηση του προσωπικού και σε διαγωνιστικές διαδικασίες για τη στελέχωση επιτελικών διευθύνσεων, εκπόνησαν business plans και ανέπτυξαν περαιτέρω τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές δράσεις των δύο εταιρειών. Ολα τα παραπάνω, οι ιδιώτες μέτοχοι θεωρούν πως είναι πολύ πιθανό να χαθούν αφού, όπως υποστηρίζουν, ο πειρασμός για το διορισμό κρατικοδίαιτων διοικήσεων, χωρίς όραμα και κίνητρο, θα είναι πλέον μεγάλος.
Συγκέντρωση εξουσιών
Παράλληλα, επισημαίνουν και τον κίνδυνο της πολυπλοκότητας των εξουσιών. Μέχρι τώρα υπήρχε το Υπερταμείο και κανείς άλλος. Τώρα βασικός μέτοχος θα είναι το υπουργείο Οικονομικών, που θα διορίζει και τις διοικήσεις, ενώ ρόλο θα διεκδικήσουν και τα εποπτεύοντα υπουργεία (Υποδομών στην ΕΥΔΑΠ και Μακεδονίας-Θράκης στην ΕΥΑΘ).
Η απόφαση του ΣτΕ είναι τελεσίδικη, αν και είναι σίγουρο πως η διοίκηση της ΕΕΣΥΠ δεν θα προχωρούσε σε οποιαδήποτε ενέργεια για την ακύρωσή της, ακόμη και αν της δινόταν η δυνατότητα.
Σημειώνεται πως η απόφαση του ΣτΕ δεν αφορά στα ποσοστά των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ που κατέχει το ΤΑΙΠΕΔ.