Οι μισθοί «ξεκόλλησαν» από τα χαμηλά της δεκαετούς κρίσης, αλλά απέχουν ακόμα από τα ιδανικά επίπεδα.
Οχι μόνο για να κλείσει η «ψαλίδα» με τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς, αλλά και για να εξασφαλίσουν άνετες συνθήκες διαβίωσης εντός των τειχών.
Αναμφίβολα, τα φώτα πέφτουν κατ’ αρχάς στους νέους, καθώς ο παραγωγικός ιστός της χώρας δεν αντέχει άλλο κύμα φυγής (brain drain). Τα ευρήματα της νέας έρευνας του ΙΝΕ ΓΣΕΕ για τους σημερινούς 20-25άρηδες, αν μη τι άλλο κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου:
- το 45% των νέων εξακολουθεί να ζει με την οικογένειά του (το ποσοστό αυτό γι’ αυτούς που εργάζονται με μερική απασχόληση ανεβαίνει στο 65%) και το 30% με φίλο ή σύντροφο. Μόλις το 30% συμβάλλει οικονομικά στο ενοίκιο ή στα έξοδα στέγασης
- το 70% δηλώνει ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για τις βασικές ανάγκες και το 62% αναγνωρίζει οικονομική εξάρτηση από τους γονείς
- το 65% πιστεύει ότι δεν είναι εφικτό να δημιουργήσει οικογένεια με τις παρούσες συνθήκες εργασίας του
- το 72% των νέων εργαζομένων δηλώνει ότι δεν διαβλέπει επαγγελματικές προοπτικές στη χώρα και μόνο το 9% δηλώνει ικανοποιημένο από τις επαγγελματικές του προοπτικές
- το 46% δηλώνει το ενδιαφέρον του να εργαστεί στο εξωτερικό
Η μείωση φόρων και η αύξηση μισθών
Η παρέμβαση στη νέα φορολογική κλίμακα, που προβλέπει μηδενικό φόρο εισοδήματος για νέους ως 25 ετών, χαρακτηρίζεται ως βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ενδεικτικά για έναν νέο που αμείβεται κοντά στο 1.000άρικο (ακαθάριστα), προκύπτει ετήσιο όφελος γύρω στα 340 ευρώ. Ωστόσο, είναι προφανές ότι το βάρος θα πρέπει να πέσει στην αύξηση των μισθών και μάλιστα στα κλιμάκια πάνω από τον κατώτατο, έτσι ώστε να δοθεί προοπτική σε όσους βρίσκονται ή ετοιμάζονται να βγουν στην αγορά εργασίας.
“Στατιστικά προκύπτει ότι η θεσμοθέτηση αυξήσεων του κατώτατου μισθού συμπαρασύρει σε άνοδο και τους πιο υψηλούς μισθούς. Συγκεκριμένα για κάθε μία μονάδα αύξησης του κατώτατου μισθού, σημειώνεται αντίστοιχη αύξησης μισής μονάδας των ολίγον υψηλότερων του κατώτατου μισθών. Στην αγορά ωστόσο αδικούνται οι περιπτώσεις των μισθών ύψους 1.200-1.350 €, καθώς ακόμα και κατά την “γενναία” τελευταία αύξηση του νόμιμου κατώτατου μισθού, δεν προκύπτει στατιστικά ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού έχει την οποιαδήποτε επίδραση σε αυτούς, με αποτέλεσμα να αδικούνται εργαζόμενοι που έχουν διανύσει κάποια χρόνια στην αγορά εργασίας”, παρατηρεί ο εργατολόγος Γ. Καρούζος, αναδεικνύοντας τον ρόλο- “κλειδί”, που μπορούν να παίξουν οι συλλογικές συμβάσεις.
Εν αναμονή της σχετικής νομοθετικής πρωτοβουλίας από το υπουργείο Εργασίας, που έχει ως στόχο την αύξηση του ποσοστού κάλυψης από συλλογικές συμβάσεις στο 80% της αγοράς, πρέπει να σημειωθεί ότι σε ορισμένα κράτη- μέλη της Ε.Ε. δεν υφίσταται νομοθετικά καθορισμένος κατώτατος μισθός. Εκεί η προστασία των αμοιβών επιτυγχάνεται αποκλειστικά μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδοτικών οργανώσεων και συνδικάτων. Στις χώρες αυτές, οι μέσες αποδοχές των εργαζομένων συγκαταλέγονται στα υψηλότερα της Ένωσης. Το στοιχείο που διαφοροποιεί αυτά τα συστήματα από χώρες σαν την Ελλάδα, είναι η σχεδόν καθολική κάλυψη των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, καθώς και τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής στις εργοδοτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Τα στοιχεία της Eurostat
Ενδεικτικά είναι και τα νέα, συγκριτικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας. Το 2024, ο μέσος ετήσιος προσαρμοσμένος μισθός πλήρους απασχόλησης για τους εργαζομένους στην ΕΕ ήταν 39.800 ευρώ, αντανακλώντας αύξηση 5,2% από 37.800 ευρώ το 2023. Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, ο υψηλότερος μέσος ετήσιος προσαρμοσμένος μισθός πλήρους απασχόλησης καταγράφηκε στο Λουξεμβούργο (83.000 ευρώ), ακολουθούμενος από τη Δανία (71.600 ευρώ) και την Ιρλανδία (61.100 ευρώ). Αντιθέτως, οι χαμηλότεροι μέσοι μισθοί καταγράφηκαν στη Βουλγαρία (15.400 ευρώ), στην Ελλάδα (18.000 ευρώ) και στην Ουγγαρία (18.500 ευρώ).
Το «καμπανάκι» από την Τράπεζα της Ελλάδας
Έντονα συνεχίζει να ηχεί και το προ έτους “καμπανάκι” από την ΤτΕ, η οποία ανέλυσε τα μισθολογικά δεδομένα της περιόδου 2016- 2023. Η αύξηση των αμοιβών για τις θέσεις εργασίας με χαμηλές αμοιβές το 2016, είναι σαφής και σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις διαδοχικές αυξήσεις του κατώτατου μισθού. Αντιθέτως, για τις θέσεις εργασίας με αμοιβές άνω των 1.650 ευρώ το 2016, το βασικότερο εύρημα είναι ότι δεν υπάρχουν σημαντικές μεταβολές μεταξύ των ετών 2016 και 2023. Επίσης φαίνεται ότι ένα μικρό μέρος των θέσεων εργασίας με υψηλές αμοιβές το 2016 λαμβάνει χαμηλότερες αποδοχές (κάτω από 1.650 ευρώ) το 2023. Αυτό πιθανώς οφείλεται είτε στην αντικατάσταση κάποιων εργαζομένων με άλλους χαμηλότερα αμειβόμενους είτε σε νεοπροσλαμβανόμενους σε παρόμοιες θέσεις εργασίας οι οποίοι λαμβάνουν χαμηλότερες απολαβές. Ακόμα και στις επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους παρατηρείται ότι για τις θέσεις εργασίας με υψηλές απολαβές οι αυξήσεις είναι πολύ μικρές. Συγκεκριμένα, μία θέση εργασίας που αμειβόταν με 1.750 ευρώ το 2016 σε μία εταιρία με πάνω από 1.000 εργαζόμενους, στον ίδιο κλάδο, για το ίδιο επάγγελμα, με τον ίδιο τύπο σύμβασης, με έναν εργαζόμενο στην ίδια ηλικιακή ομάδα, με το ίδιο φύλο, πλήρους απασχόλησης το 2023 αμειβόταν ονομαστικά με 1.781,50 ευρώ κατά μέσο όρο. Σε πραγματικούς όρους, το 2023, λόγω του πληθωρισμού, η αμοιβή ήταν περίπου 1.495 ευρώ (μείωση κατά 16%). Με την ίδια μέθοδο, μία θέση εργασίας που το 2016 αμειβόταν με 750 ευρώ, το 2023 αμειβόταν κατά μέσο όρο με 975 ευρώ ονομαστικά, ενώ σε πραγματικούς όρους η αμοιβή ήταν 819 ευρώ (αύξηση κατά 9,2%).