Την 5η δέσμη οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία ενεργοποίησαν οι Ευρωπαίοι.
Και δεν θα ήταν υπερβολή αν υποστήριζε κανείς ότι πλέον ελάχιστα περιθώρια υπάρχουν πριν φτάσουμε στο σκληρό πυρήνα, δηλαδή στις εισαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Ανατρέχοντας κανείς στις νέες κυρώσεις αντιλαμβάνεται ότι οι Ευρωπαίοι επιχειρούν να κόψουν τις βασικές ροές χρήματος σε άλλα πεδία πλην αερίου- πετρελαίου, όπως επίσης να «στραγγίξουν» τη ρωσική βαριά βιομηχανία από το μηχανολογικό εξοπλισμό που εισάγει κατά κόρον από την Ευρώπη.
Ειδικότερα, οι νέες κυρώσεις έχουν ως εξής:
- απαγόρευση στις εξαγωγές ρωσικού άνθρακα, οι οποίες έχουν αξία 4 δισ. τον χρόνο
- πλήρης απαγόρευση των συναλλαγών τεσσάρων ρωσικών τραπεζών, μεταξύ των οποίων η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας, η VTB. Οι τέσσερις αυτές τράπεζες, οι οποίες πλέον αποκόπτονται πλήρως από τις αγορές, κατέχουν μερίδιο αγοράς 23 % στον ρωσικό τραπεζικό τομέα. Στόχος των Ευρωπαίων η απαγόρευση αυτή να αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας.
- απαγόρευση πρόσβασης στα λιμάνια της ΕΕ για τα ρωσικά πλοία και τα πλοία ρωσικών συμφερόντων. Ορισμένες εξαιρέσεις θα καλύψουν βασικές ανάγκες όπως τα αγροδιατροφικά προϊόντα, η ανθρωπιστική βοήθεια και η ενέργεια. Στο τραπέζι είναι και η απαγόρευση των Ρώσων και Λευκορώσων οδικών μεταφορέων. Η απαγόρευση αυτή θα περιορίσει δραστικά τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της η ρωσική βιομηχανία για την απόκτηση καίριας σημασίας αγαθών.
- πρόσθετες στοχευμένες απαγορεύσεις εξαγωγών, ύψους 10 δισ. ευρώ, σε τομείς στους οποίους η Ρωσία είναι ευάλωτη. Για παράδειγμα στους κβαντικούς υπολογιστές και τους προηγμένους ημιαγωγούς, αλλά και στα ευαίσθητα μηχανήματα και τον μεταφορικό εξοπλισμό. «Με τον τρόπο αυτό θα υπονομεύσουμε ακόμη περισσότερο την τεχνολογική βάση και τις βιομηχανικές ικανότητες της Ρωσίας», επεσήμανε η πρόεδρος της Κομισιόν.
- ειδικές νέες απαγορεύσεις εισαγωγών, ύψους 5,5 δισ. ευρώ, σε διάφορα προϊόντα, από το ξύλο και το τσιμέντο ως τα θαλασσινά και τα αλκοολούχα ποτά.
- στοχευμένα μέτρα, όπως η γενική απαγόρευση της ΕΕ στη συμμετοχή ρωσικών εταιρειών στις δημόσιες συμβάσεις στα κράτη- μέλη και αποκλεισμός κάθε οικονομικής βοήθειας, ευρωπαϊκής ή εθνικής, προς δημόσιους φορείς της Ρωσίας.
Ευρώπη, ο μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσικής «Αρκούδας»
Από μια γρήγορη ματιά στα αναλυτικά στοιχεία του όγκου των εμπορικών συναλλαγών της Ρωσίας, όπως τα επεξεργάστηκε το Γραφείο Οικονομικών κι Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι η Ευρώπη είναι ή μάλλον ήταν, ο μεγαλύτερος πελάτης της «Αρκούδας», απορροφώντας το 65,4% των εξαγωγών της. Η εικόνα αυτή οφείλεται, όμως, εν πολλοίς στις εξαγωγές ενέργειας, οι οποίες επί του παρόντος δεν έχουν διαταραχθεί.
Συνολικά, όσον αφορά στις εξαγωγές ενεργειακών ορυκτών, μετά από μια μεγάλη πτώση όγκου και τιμών το έτος πανδημίας 2020, οι εξαγωγές ανέκαμψαν στα $267 δις (+59% έναντι του 2020) λόγω της σημαντικής ανόδου των τιμών υδρογονανθράκων το 2021 (+61% σε σχέση με το 2020).
Ειδικότερα, οι μέσες αυξήσεις τιμών ενεργειακών προϊόντων διαμορφώθηκαν ως εξής: πετρέλαιο (+58%), πετροχημικά (+51%), φυσικό αέριο μέσω αγωγών (+210%), υγροποιημένο φυσικό αέριο (+12%) και ορυκτό άνθρακα (+33%). Χαρακτηριστικές ήταν οι εξαγωγές $3,9 δις άνθρακα στην Κίνα (έναντι $1,9 δις το 2020) καθόσον η πρώτη ασιατική οικονομία εκτόξευσε κατακόρυφα τις εισαγωγές από Ρωσία για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, εν μέσω ανεπίσημης απαγόρευσης των εισαγωγών άνθρακα από την Αυστραλία, από τον Νοέμβριο του 2020 και ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες αυξήθηκαν κατά σε $1,33 δις έναντι $489 εκ. το 2020 (+170%).
Από την άλλη πλευρά, στις εισαγωγές της Ρωσίας, την πρώτη θέση σε αξία ($11,3 δις) κατέλαβαν αγαθά, τα οποία οι Τελωνειακές Αρχές δεν κωδικοποίησαν για λόγους διασφάλισης της εμπιστευτικότητας. Συνήθως, με αυτόν τον τρόπο οι Τελωνειακές Αρχές αποκρύπτουν την εισαγωγή πολιτικών αεροσκαφών στη Ρωσία πίσω από τον κωδικό των απροσδιόριστων αγαθών. Τέτοιες μη ταξινομημένες εισαγωγές αφορούν συναλλαγές βάσει μεταβίβασης ιδιοκτησίας ή σύμβασης μίσθωσης αγαθών προέλευσης ΗΠΑ και Γαλλίας (κατά κύριο λόγο πρόκειται για πολιτικά αεροσκάφη τύπου Boeing και Airbus), τα οποία προφανώς θα λείψουν τώρα.
Η «αχίλλειος πτέρνα» της Ρωσίας
Επιπλέον, από τις χώρες εκτός ΚΑΚ (πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες), το 2021, η Ρωσία εισήγαγε κατά κύριο λόγο μηχανολογικό εξοπλισμό/οχήματα (52,6%), προϊόντα χημικής βιομηχανίας (18,8%) και τρόφιμα/αγροτικές πρώτες ύλες (10,3%) κι αυτό δείχνει ότι εκεί «πονάει». Οι αναλυτές της Κεντρικής Τράπεζας ανέφεραν αύξηση στον αριθμό των εταιρειών που χρησιμοποιούν εισαγόμενα εξαρτήματα, έως και 80% το 2020. Τα αποτελέσματα μιας μελέτης των απόψεων των ρωσικών επιχειρήσεων έδειξαν ότι η εξάρτησή τους από τις εισαγωγές έχει αυξηθεί: το 2020, το 80% των επιχειρήσεων χρησιμοποίησε εισαγόμενα εξαρτήματα έναντι 65% το 2019, σύμφωνα με αναλυτικό σημείωμα της Τράπεζας της Ρωσίας.
Ρωσία: Το πάρε-δώσε με τις χώρες που δεν υποστηρίζουν τις κυρώσεις
Στον αντίποδα, το ρωσικό εξωτερικό εμπόριο με χώρες που δεν υποστήριξαν τις δυτικές κυρώσεις, ανήλθε πέρσι στα $360 δις, ήτοι 45,8% (44,2% των εξαγωγών και 48,6% των εισαγωγών). Χαρακτηριστικό είναι ότι σε σύγκριση με την περίοδο προ της προσάρτησης της Κριμαίας (2014), παρά το γεγονός ότι περισσότερο από το ήμισυ του όγκου εμπορίου αναλογεί σε χώρες που υποστήριξαν κυρώσεις, το μερίδιο αυτό τείνει να μειώνεται τα τελευταία χρόνια. Η Κίνα, η οποία διατηρεί τους εμπορικούς της δεσμούς με τη Ρωσία (διμερής όγκος εμπορίου $141 δις το 2021, +35,6% έναντι του 2020) συμμετείχε κατά 17,9% στο ρωσικό όγκο εμπορίου 2021. Το ίδιο συνέβη και με τις χώρες ΚΑΚ (όγκος εμπορίου $95,9 δις το 2021, +29,7% έναντι του 2020, 12,2% του όγκου εμπορίου) και για τις χώρες της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (όγκος εμπορίου $69,1 δις το 2021, +32,6% έναντι του 2020, 8,8% του όγκου εμπορίου).