Το ευρωπαϊκό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων βρίσκεται σε φάση ωρίμανσης, με αυξημένο αριθμό εταιρειών, νέες θεσμικές πρωτοβουλίες και στρατηγική στόχευση στην τεχνολογική αυτονομία και την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα.
Παράλληλα, η Ελλάδα ενισχύει τη συμμετοχή της σε αυτό το περιβάλλον, με συγκεκριμένα εργαλεία χρηματοδότησης και πολιτικές στήριξης. Ωστόσο, κοινά και επίμονα εμπόδια, όπως η πρόσβαση σε κεφάλαια και η θεσμική σταθερότητα, εξακολουθούν να περιορίζουν το δυναμικό ανάπτυξης.
Όπως επισημαίνει ο Βασίλης Σιέμος, Σύμβουλος Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας και Υπεύθυνος Επιχειρηματικού Επιταχυντή στη Μονάδα «Αρχιμήδης» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), συνοψίζοντας τις κύριες διαστάσεις του ζητήματος, η Ευρώπη διαθέτει πλέον περισσότερες από 35.000 startups σε αρχικό στάδιο και περίπου 3.400 τεχνολογικές εταιρείες σε φάση ανάπτυξης. Το οικοσύστημα ωριμάζει, με ιδρυτές πιο έμπειρους και καλύτερη πρόσβαση σε πρώιμη χρηματοδότηση. Υπάρχει, όμως, ένα τεράστιο χρηματοδοτικό κενό ύψους 375 δισ. δολαρίων σε κεφάλαια ανάπτυξης. Αυτό καθιστά τις ευρωπαϊκές startups κατά 50% λιγότερο πιθανό να αντλήσουν κεφάλαια συγκριτικά με τις αντίστοιχες των ΗΠΑ.
Για να καλυφθεί το χάσμα αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στη στρατηγική «EU Startup and Scaleup Strategy», με στόχο την ενίσχυση των τεχνολογικά προηγμένων επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ο κ. Σιέμος αναφέρει ότι οι πυλώνες της στρατηγικής είναι πολυδιάστατοι: ρυθμιστική ευελιξία (με εργαλεία όπως τα regulatory sandboxes), βελτίωση πρόσβασης σε χρηματοδότηση (μέσω InvestEU και EIC Fund), απλοποίηση και ψηφιοποίηση, στήριξη ταλέντου, διασύνδεση με κοινές πλατφόρμες σε όλη την ΕΕ. Το όραμα είναι η δημιουργία μιας γενιάς ευρωπαϊκών «κενταύρων» και «μονόκερων» που να ανταγωνίζονται διεθνώς.
Ελλάδα - Βήματα προόδου - Περισσότερες από 950 καταγεγραμμένες startup
Στο ελληνικό περιβάλλον, έχουν γίνει βήματα προόδου, κυρίως μέσω δημόσιων εργαλείων όπως το Elevate Greece και το EquiFund. Ο αριθμός των νεοφυών επιχειρήσεων αυξάνεται, και υπάρχουν παραδείγματα εταιρειών με διεθνή παρουσία και χρηματοδοτήσεις. Η χώρα έχει πλέον καταγεγραμμένες πάνω από 950 startups, σύμφωνα με το Elevate Greece. Σημαντικές πρωτοβουλίες όπως η ΕΑΤΕ και το EquiFund έχουν προσφέρει πολύτιμη πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Παρότι το Elevate Greece παρουσιάζει υστερήσεις, διαθέτει τις προϋποθέσεις να αποτελέσει βάση για μια μακροπρόθεσμη πολιτική καινοτομίας. Παρόλα αυτά, εκτιμά ο κ. Σιέμος, οι βασικές αδυναμίες του ελληνικού οικοσυστήματος παραμένουν. Οι επιχειρηματίες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε κρίσιμους τομείς, όπως η χρηματοδότηση σε μεταγενέστερα στάδια, η σταθερότητα του θεσμικού περιβάλλοντος και η διεθνής διασύνδεση. Η δυσκολία πρόσβασης σε κεφάλαια ανάπτυξης, η έλλειψη VC funds για μεταγενέστερα στάδια, η γραφειοκρατία και η ρυθμιστική αστάθεια παραμένουν σοβαρά εμπόδια. Το θεσμικό περιβάλλον συχνά αποθαρρύνει την ανάληψη ρίσκου. Απουσιάζει επίσης η κουλτούρα αποδοχής της αποτυχίας ως μέρος της καινοτομίας. Αυτό είναι κρίσιμο για την εξέλιξη των επιχειρηματικών εγχειρημάτων, προσθέτει.
Παρά τα προβλήματα, οι δυνατότητες είναι υπαρκτές
Λόγω γεωστρατηγικής θέσης, ισχυρών πανεπιστημίων και αυξανόμενης παρουσίας ψηφιακών νομάδων, η χώρα μπορεί να εξελιχθεί σε κόμβο καινοτομίας για τη ΝΑ Ευρώπη. Οι πολιτικές στήριξης για συνεργασία με ΑΕΙ, η δημιουργία πλαισίου για πειραματικές τεχνολογίες και η έμφαση στα ερευνητικά κέντρα δημιουργούν συνθήκες για ένα νέο οικοσύστημα. Η ενίσχυση του ελληνικού και ευρωπαϊκού οικοσυστήματος νεοφυούς επιχειρηματικότητας δεν είναι απλώς αναπτυξιακό στοίχημα. Είναι συνδεδεμένη με τη γεωοικονομική στρατηγική της ΕΕ και τη θέση της στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Η μετάβαση σε ένα βιώσιμο, παγκοσμίως ανταγωνιστικό οικοσύστημα startup επιχειρήσεων, εκτιμά, δεν είναι απλώς οικονομική επιλογή. Είναι στρατηγική αναγκαιότητα για το μέλλον της Ευρώπης και της Ελλάδας. Και επισημαίνει πως «αν δεν γεφυρώσουμε το χάσμα με τις ΗΠΑ, η καινοτομία θα συνεχίσει να φεύγει. Και η ήπειρός μας θα βλέπει από μακριά την τεχνολογική πρωτοπορία».
ΑΠΕ-ΜΠΕ