Μπορεί η Ευρώπη να σταθεί απέναντι στις υπερδυνάμεις; Το ερώτημα δεν ήταν θεωρητικό. Ήταν ο πυρήνας της χθεσινής συζήτησης ανάμεσα στον Ευάγγελο Μυτιληναίο και τον Μάριο Ντράγκι.
Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 29ης Ετήσιας Συζήτησης Στρογγυλής Τραπέζης του Economist στην Αθήνα. Και η απάντηση των δύο συνομιλητών, όσο ψύχραιμη και αν ήταν στην απόδοση, δεν άφησε περιθώρια παρερμηνειών: η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη. Το γιατί – και κυρίως το τι πρέπει να γίνει – ήταν το ουσιαστικό περιεχόμενο μιας συνομιλίας που άγγιξε τον πυρήνα των γεωπολιτικών, αμυντικών και ενεργειακών αδυναμιών της Ένωσης.
Πολλοί στάθηκαν στις αναφορές του κ. Μυτιληναίου στο «soft power» και το «hard power». Όπως τόνισε ο ίδιος ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της METLEN και Πρόεδρος της Eurometaux «τα τελευταία 80 χρόνια, η Ευρώπη ευημερούσε ως η μεγαλύτερη soft power παγκοσμίως – μαζί με τις ΗΠΑ και την αναδυόμενη Κίνα. Τα τελευταία 2-3 χρόνια, όμως, το soft power έχει υποχωρήσει. Πλέον, αυτό που μετρά είναι το hard power – και η Ευρώπη δεν ήταν προετοιμασμένη να παίξει αυτόν τον ρόλο». Ο κ. Μυτιληναίος εξέφρασε την άποψη πως ο επανεξοπλισμός της Ευρώπης ξεκίνησε αργά και υπογράμμισε: «η Ευρώπη διέπρεπε στα soft power, ποτέ δεν είχε hard power. Τώρα θα χρειαστούν 10–15 χρόνια για να φτάσουμε σε ένα επίπεδο όπου θα μπορούμε να πούμε ότι η Ευρώπη είναι πραγματική hard power».
Ντράγκι: Η ΕΕ πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό της
Ο Μάριο Ντράγκι, πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, από τη δική του πλευρά, τόνισε ότι «Η Ε.Ε. πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό της. Το κενό παραγωγικότητας και ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών έχει να κάνει με τη συγκαταβατικότητα της Ευρώπης έναντι των ΗΠΑ. Αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η έννοια του "επείγοντος" ενισχύεται σήμερα. Η τρέχουσα συζήτηση δεν ξεκίνησε με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, άρα όλα τα ζητήματα που πραγματεύεται η έκθεση προϋπήρχαν. Η νέα κυβέρνηση απλώς μειώνει τον διαθέσιμο χρόνο αντίδρασης για την Ευρώπη. Χρειαζόμαστε καλύτερο συντονισμό, ενιαία συζήτηση».
Μυτιληναίος: Ισχυρά κίνητρα, ώστε οι μεγάλες ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες να συνεργαστούν με μικρότερες
Ο κ. Μυτιληναίος, από πλευράς του, ανέδειξε τη σημασία της διατήρησης των διατλαντικών σχέσεων, προειδοποιώντας ότι ο εθνικός κατακερματισμός στην αμυντική πολιτική μπορεί να οδηγήσει την Ευρώπη σε αποτυχία. «Ανεξαρτήτως των πολιτικών εξελίξεων στις ΗΠΑ –και της πιθανότητας επανόδου του Τραμπ– η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει κατακερματισμένα. Αν εμπλακούν μόνο 3–4 κράτη, δεν θα υπάρχει μέλλον. Η προσπάθεια πρέπει να είναι κοινή», τόνισε. Στάθηκε ιδιαίτερα στη δυνατότητα η Ευρώπη να αναπτύξει τη δική της αμυντική βιομηχανία. Όπως είπε, πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία για συγχωνεύσεις, συνεργασίες και υπεργολαβίες σε μικρότερες χώρες – στα πρότυπα των ΗΠΑ. «Χρειάζονται ισχυρά κίνητρα, ώστε οι μεγάλες ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες να συνεργαστούν με μικρότερες, να δημιουργηθούν δομές παραγωγής και υποστήριξης σε περισσότερα κράτη-μέλη».
Ο Ντράγκι συμφώνησε στα παραπάνω λεγόμενα του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της METLEN, αναφέροντας ότι «Η αμυντική μας βιομηχανία είναι κυρίως εθνικού χαρακτήρα, δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε ταχεία αύξηση δαπανών. Ξοδεύουμε πολλά, αλλά κυρίως στο εξωτερικό. Χρειαζόμαστε παραγωγική αυτάρκεια εντός 6-9 ετών. Υπάρχουν τρεις λόγοι για συνεργασία: ισχύς, μείωση σπατάλης και τεχνητή νοημοσύνη. Η εθνική διάσταση δεν έχει νόημα, αλλά χρειάζεται ανάπτυξη σε ευρεία κλίμακα».
Μυτιληναίος για δασμούς Τραμπ: Πρόκειται για ξεκάθαρα πολιτικό εργαλείο και όχι τεχνικό ζήτημα
Σχολιάζοντας τις εξαγγελίες του Ντόναλντ Τραμπ για την επιβολή δασμών, ο κ. Μυτιληναίος υποστήριξε ότι πρόκειται για ξεκάθαρα πολιτικό εργαλείο και όχι τεχνικό ζήτημα. Όπως είπε: «Οι δασμοί είναι σαν κυρώσεις. Όταν πρόσφατα η Ισπανία ανακοίνωσε ότι δεν θα δαπανήσει πάνω από 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, ο Τραμπ απάντησε απειλώντας με νέους δασμούς. Οι δασμοί μπορεί να λύνουν κάποια δημοσιονομικά ζητήματα, αλλά δημιουργούν άλλα, βαθύτερα». Και πρόσθεσε με νόημα: «Η Ευρώπη για δεκαετίες απολάμβανε δωρεάν ασφάλεια από τις ΗΠΑ, φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία, εξαγωγές στην Κίνα. Τώρα που αυτό αλλάζει, μένουμε άφωνοι».
Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ένα άλλο μείζων θέμα ήταν εκείνο της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης, με τον κ. Μυτιληναίο να υποστηρίζει ότι «οι περισσότεροι πόλεμοι της τελευταίας δεκαετίας –και οι σημερινοί– σχετίζονται με την ενέργεια». Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ευρώπη βιάστηκε να εφαρμόσει την πράσινη μετάβαση, χωρίς επαρκή σχεδιασμό, δημιουργώντας περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε. «Δεν έχουμε δικούς μας ενεργειακούς πόρους, κι όμως προσπαθούμε να εφαρμόσουμε μια στρατηγική μετάβασης με υπερβολική ταχύτητα, χωρίς το αναγκαίο υπόβαθρο», τόνισε. Ασκώντας κριτική στη σημερινή ευρωπαϊκή ηγεσία, σημείωσε: «Η ενέργεια είναι πολιτικό ζήτημα. Ποιος θα το λύσει; Έχουμε ηγέτες σαν τον Ντράγκι, που έσωσε την Ευρώπη; Δεν νομίζω ότι έχουμε πολλούς τέτοιους σήμερα». Ο Ντράγκι υποστήριξε ως προς το ενεργειακό ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης πως «Αν δεν φροντίσουμε τις τιμές ενέργειας, η μετάβαση θα καθυστερήσει. Σε αυτόν τον νέο γεωπολιτικό κόσμο, κάποιες βιομηχανίες, όπως ο χάλυβας, δεν μπορούν να μεταφερθούν αλλού. Είναι κρίσιμες για την άμυνα. Πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τις δαπάνες τους. Η αγορά ενέργειας πρέπει να αλλάξει. Σήμερα, οι ΑΠΕ καλύπτουν το 25% της ενέργειας στην Ευρώπη, όμως η τιμολόγηση γίνεται ακόμα βάσει της τιμής του φυσικού αερίου. Ακόμα και τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια με μηδενικό κόστος παραγωγής τιμολογούνται όπως το αέριο. Υπάρχουν συμφέροντα που κρατούν αυτό το σύστημα εδώ και 20–30 χρόνια. Αυτό πρέπει να αλλάξει».
Η ελληνική οικονομία έχει σταθεροποιηθεί και κινείται μπροστά
Παρά τις εύστοχες επισημάνσεις και την κριτική, ο κ. Μυτιληναίος έκλεισε με νότα αισιοδοξίας, κάνοντας ειδική αναφορά στην Ελλάδα: «έχουμε πλέον έξι χρόνια πολιτικής σταθερότητας – και αυτό είναι προς τιμήν του Πρωθυπουργού. Η ελληνική οικονομία έχει σταθεροποιηθεί και κινείται μπροστά. Η κατάσταση στη χώρα μας είναι σήμερα καλύτερη από πολλές χώρες του Βορρά. Ένας λόγος είναι ότι δεν έχουμε βαριά ενεργοβόρα βιομηχανία», ανέφερε, εκφράζοντας την ελπίδα ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον σωστό δρόμο. Ο Μάριο Ντράγκι, από πλευράς του, συμφώνησε με τη διαπίστωση αυτή, προσθέτοντας: «Αν σκεφτεί κανείς εκείνες τις μαύρες ημέρες πριν από 10 χρόνια και δει την πρόοδο σήμερα, το μόνο που μπορεί να πει είναι: συγχαρητήρια στον ελληνικό λαό».