Παρουσιάστηκε την Τετάρτη το πακέτο της Κομισιόν για τα Δίκτυα (Grids Package), το οποίο αναμένεται να συζητηθεί στο Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 15 Δεκεμβρίου.
Ειδικότερα, πρόκειται για ένα σχέδιο που έχει ως στόχο να εκσυγχρονιστεί η ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος και να επεκταθεί, ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της.
Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτιμάται ότι θα συμβάλουν στη μείωση των τιμών της ενέργειας και θα υποστηρίξουν ένα προσιτό κόστος διαβίωσης για όλους τους Ευρωπαίους.
Επί της ουσίας το πακέτο «εγκαινιάζει» μία νέα προσέγγιση στις ενεργειακές υποδομές, εισάγοντας μια ευρωπαϊκή προοπτική στον σχεδιασμό τους, επιταχύνοντας παράλληλα τις διαδικασίες αδειοδότησης.
Επιπλέον εξασφαλίζει μια πιο δίκαιη κατανομή του κόστους όσον αφορά τα διασυνοριακά έργα.
Η συμβολή της Ελλάδας και η επιστολή Μητσοτάκη
Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να δικαιώνει την ελληνική κυβέρνηση, καθώς είχε φέρει στο ευρωπαϊκό τραπέζι το ζήτημα των δικτύων.
Υπενθυμίζεται ότι, τον περασμένο Ιανουάριο με επιστολή του προς την επικεφαλής της Ευρ. Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επ' αφορμή της ανάληψης καθηκόντων της νέας Επιτροπής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατύπωσε συγκεκριμένες ιδέες που, όπως είπε, θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος της «Πυξίδας Ανταγωνιστικότητας».
Για την ηλεκτρική ενέργεια, υποστήριξε μια νέα ώθηση στην εσωτερική αγορά και πρότεινε τη συγκρότηση ειδικής ομάδας εργασίας για την αύξηση των διασυνοριακών ροών όπου υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις τιμές.
Και υπογράμμισε την ανάγκη για μία νέα ώθηση στην εσωτερική αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας: «Δεν μπορούμε να έχουμε μια χώρα με τριψήφιες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ, την ίδια ώρα, μια άλλη χώρα έχει μηδενικές ή αρνητικές τιμές. Αυτό είναι πολιτικά απαράδεκτο και οικονομικά σπάταλο. Παραβιάζει επίσης τον πιο βασικό κανόνα της εσωτερικής αγοράς, που είναι η ελεύθερη ροή των αγαθών».
Οι ίδιες θέσεις διατυπώθηκαν με συνέπεια στα Συμβούλια Υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε., στα οποία και συμμετείχαν ο Υπουργός και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ.κ. Σταύρος Παπασταύρου και Νίκος Τσάφος.
Η διαδικασία σχεδιασμού
Η δέσμη μέτρων προτείνει μια διαδικασία σχεδιασμού διασυνοριακών ενεργειακών υποδομών στην ΕΕ , η οποία επιτρέπει τον πιο συντονισμένο εντοπισμό των αναγκών, διασφαλίζοντας ότι τα έργα ευθυγραμμίζονται τόσο με τους τρέχοντες όσο και με τους μελλοντικούς ευρωπαϊκούς στόχους.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Επιτροπή θα αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο κεντρικό σενάριο της ΕΕ , το οποίο θα είναι οικονομικά αποδοτικό και θα μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων της ΕΕ. Το σενάριο αυτό θα αναπτύσσεται κάθε 4 χρόνια με δυνατότητα ενημέρωσης σε περίπτωση ανάγκης.
Τα κενά στις διασυνοριακές ενεργειακές υποδομές της ΕΕ
Το ισχύον πλαίσιο σχεδιασμού δικτύου που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του κανονισμού ΔΕΔ-Ε έχει προωθήσει σημαντικά τον συντονισμό και την ανάπτυξη διασυνοριακών έργων ενεργειακών υποδομών. Ωστόσο, έχουν εντοπιστεί ορισμένα εναπομείναντα κενά.
Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, η δέσμη μέτρων για τα ευρωπαϊκά δίκτυα προτείνει μια νέα διαδικασία «κάλυψης κενών» για το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα ενεργοποιείται από την Επιτροπή όταν υπάρχει εντοπισμένη ανάγκη για διασυνοριακή δυναμικότητα, η οποία δεν έχει ακόμη καλυφθεί από κατάλληλες προτάσεις έργων.
Η διαδικασία θα καθοδηγείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα ενεργοποιείται μόνο όταν είναι απαραίτητο .
Ως πρώτο βήμα, η Επιτροπή θα καλεί τους διαχειριστές συστημάτων, και σε ορισμένες περιπτώσεις τους φορείς υλοποίησης έργων, να προτείνουν έργα που καλύπτουν τις ανάγκες σε υποδομές που δεν έχουν αντισταθμιστεί.
Πιο αποτελεσματική πρόσβαση στα δίκτυα
Η δέσμη μέτρων περιλαμβάνει καθοδήγηση σχετικά με τις έγκαιρες και αποτελεσματικές συνδέσεις στο δίκτυο, με μια σειρά μέτρων που προσφέρουν λύσεις για τον συντονισμένο σχεδιασμό δικτύων με τη συμμετοχή της κοινωνίας και της βιομηχανίας, την αποτελεσματικότερη χρήση των υφιστάμενων δικτύων, μεταξύ άλλων μέσω τιμολογίων δικτύου, τελών σύνδεσης ή ευελιξίας, και, τέλος, διαφάνειας της χωρητικότητας φιλοξενίας δικτύου και των διαδικασιών σύνδεσης .
Αποζημιώσεις
Όπως είχε γράψει και ο πρωθυπουργός στην επιστολή του προς την φον ντερ Λάιεν «χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό για την αποζημίωση των χωρών για την πραγματοποίηση επενδύσεων που αποδίδουν υπέρμετρα οφέλη στο ευρωπαϊκό δίκτυο». Σημειώνεται ότι αυτή είναι μια ακόμη αδυναμία του υπάρχοντος σχεδιασμού — το κόστος και τα οφέλη είναι συχνά χωρικά διαχωρισμένα. Το «Πακέτο για τα Δίκτυα» ξεκινά μια απαραίτητη συζήτηση σχετικά με το πώς να γεφυρωθεί καλύτερα αυτό το κενό.
Οι Ενεργειακές Λεωφόροι
Το σχέδιο που ανακοίνωσε η Κομισιόν φέρει «ελληνικό χρώμα», όχι μόνο γιατί περιλαμβάνει προτάσεις που πρώτη η ελληνική πλευρά έφερε στο τραπέζι του ευρωπαϊκού διαλόγου, αλλά και επειδή τρία από τα οκτώ διασυνοριακά ενεργειακά projects στα οποία δίνει προτεραιότητα η Κομισιόν (οι λεγόμενες οκτώ «ενεργειακές λεωφόροι» που είχε αναφέρει η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης τον Σεπτέμβριο) είναι ελληνικού ενδιαφέροντος.
Πρόκειται για τον Διαβαλκανικό Αγωγό, οι υποδομές του οποίου με αντίστροφη ροή αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου Great Sea Interconnector (GSI) και τέλος την ενίσχυση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη -συμπεριλαμβανομένου του «άξονα» Ουγγαρίας-Ρουμανίας-Βουλγαρίας-Ελλάδας-, ώστε να εξαλειφθούν τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια υψηλών τιμών και ακραίων διακυμάνσεων στη γειτονιά της Ελλάδας.
Ειδικότερα, η ιδέα των «Ενεργειακών Λεωφόρων» -η οποία είναι άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος- δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη — τόσο στο φυσικό αέριο όσο και στην ηλεκτρική ενέργεια, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ανάληψης πρόσθετων δράσεων σε αυτό το μέρος της Ευρώπης.
Τask Force
Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να επιταχύνει άμεσα την υλοποίηση των Ενεργειακών Λεωφόρων μέσω ενισχυμένου πολιτικού συντονισμού, αξιοποιώντας τις Περιφερειακές Ομάδες Υψηλού Επιπέδου, κινητοποιώντας την υποστήριξη των Ευρωπαίων συντονιστών και συνεργαζόμενη στενά με την Ομάδα Εργασίας για την Ενεργειακή Ένωση, επεκτείνοντας την εμβέλειά της πέρα από τα κράτη μέλη της ΕΕ, όπου είναι απαραίτητο.
Κάθε έργο θα ιεραρχείται κατά προτεραιότητα σε επίπεδο ΕΕ και η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη δίνοντάς τους την ίδια προτεραιότητα σε εθνικό επίπεδο.
Τα επόμενα βήματα
Οι νομοθετικές προτάσεις θα διαβιβαστούν τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.
Παράλληλα, η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη και όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη για την υλοποίηση βασικών διασυνοριακών έργων ενεργειακών υποδομών - όπως δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο του δεύτερου ενωσιακού καταλόγου για τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος και τα Έργα Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος .