Μια νέα πρωτοβουλία αναλαμβάνει η κυβέρνηση της Ιαπωνίας σε μια προσπάθεια να βελτιώσει το ισοζύγιο εργασίας – ιδιωτικής ζωής προτείνοντας σε εταιρείες να επιτρέπουν στους εργαζομένους τους να επιλέγουν το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας αντί του πενθήμερου.
Βάσει των συστάσεων που περιλαμβάνονται στις ετήσιες κατευθυντήριες γραμμές οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης οι φημισμένοι για την εργασιακή τους κουλτούρα Ιάπωνες εργαζόμενοι ενθαρρύνονται να μειώσουν το χρόνο που περνούν στα γραφεία τους.
Η πανδημία του κορωνοϊού επέφερε ήδη δραστικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας μεγάλων ιαπωνικών επιχειρήσεων, πολλές εκ των οποίων παραμένουν παραδοσιακές. Η πολιτική ηγεσία της χώρας ελπίζει τώρα να πείσει τις διοικήσεις τους ότι το ευέλικτο ωράριο εργασίας, η τηλεργασία, η αυξανόμενη διασυνδεσιμότητα κι άλλες εξελίξεις μπορεί να ωφελήσουν τις επιχειρήσεις, αν παραμείνουν σε ισχύ και μετά τη λήξη της υγειονομικής κρίσης.
Τα υπέρ της τετραήμερης εργασίας
Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας υποστηρίζει ότι με την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας οι εταιρείες θα μπορούν να διατηρούν στο δυναμικό τους έμπειρα και ικανά στελέχη, που θα ήταν υποχρεωμένα σε αντίθετη περίπτωση να παραιτηθούν αν προσπαθούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους ή να φροντίσουν ηλικιωμένους συγγενείς τους.
Παράλληλα οι εργαζόμενοι θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες επιμόρφωσης ή τη δυνατότητα να πιάσουν και άλλες δουλειές και το σημαντικότερο, όπως ελπίζουν οι αρχές, το έξτρα ρεπό κάθε εβδομάδα θα ενθαρρύνει τους ανθρώπους να βγαίνουν έξω και να ξοδεύουν χρήματα, δίνοντας έτσι ώθηση στην οικονομία της χώρας. Ένα πρόσθετο πλεονέκτημα, όπως ελπίζει η κυβέρνηση, είναι ότι οι νέοι Ιάπωνες θα έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για ραντεβού, για να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά και να δώσουν έτσι μια λύση στο εντεινόμενο πρόβλημα υπογεννητικότητας της Ιαπωνίας με τον γηράσκοντα πληθυσμό.
Τα τελευταία χρόνια κυβερνήσεις στην Ιαπωνία μελέτησαν διάφορους τρόπους για να δώσουν ώθηση στη νωθρή οικονομία της χώρας, αλλά τα εργαλεία της δημοσιονομικής πολιτικής και της Κεντρικής Τράπεζας είναι περιορισμένα και έτσι στράφηκαν στις μεταρρυθμίσεις του τρόπου ζωής και εργασίας εκατομμυρίων Ιαπώνων. «Στη διάρκεια της πανδημίας εταιρείες στράφηκαν σε νέους τρόπους λειτουργίας και βλέπουν μια βαθμιαία αύξηση παραγωγικότητας. Βάζουν εργαζομένους τους σε καθεστώς τηλεργασίας από το σπίτι, ή σε γραφεία στις εγκαταστάσεις του πελάτη, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί πιο άνετο και παραγωγικό για πολλούς», είπε στη Deutsche Welle ο Μάρτιν Σουλτς, επικεφαλής οικονομολόγος της Global Market Intelligence Unit της Fujitsu Ltd.
Τα ντεσαβαντάζ για επιχειρήσεις και εργαζομένους
Υπάρχουν, βέβαια, και κάποια μειονεκτήματα στα σχέδια της κυβέρνησης καθώς η Ιαπωνία αντιμετωπίζει έλλειψη εργατικών χεριών, αφού ολοένα και λιγότεροι νέοι εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό της χώρας. Παράλληλα υπάρχει ανησυχία ότι οι διοικήσεις των επιχειρήσεων θα είναι απρόθυμες να αλλάξουν τις παραδοσιακές τακτικές τους έστω κι αν αυτές εμφανίζονται λιγότερο αποτελεσματικές σήμερα απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Πολλοί εργαζόμενοι , από την άλλη, βρίσκουν μεν ελκυστική την ιδέα της τετραήμερης εργασίας, αλλά ανησυχούν για πιθανές μειώσεις μισθών και μήπως κατηγορηθούν ότι δεν είναι αφοσιωμένοι στις εταιρείες, όπου εργάζονται. Η Γιούνκο Σιγκένο, που ετοιμάζεται να πάρει το πτυχίο της στη διοίκηση επιχειρήσεων, αν και της προτάθηκαν θέσεις εργασίες σε μεγάλους Ιαπωνικούς ομίλους, προτίμησε τελικά μια μικρή εταιρεία Πληροφορικής, που απέχει περισσότερο από το σπίτι της, αλλά η «φιλοσοφία» της τής ταιριάζει καλύτερα. «Έκανα πολλή έρευνα για τις εταιρείες που μου πρότειναν πλήρη απασχόληση, μίλησε με 4-5 εργαζομένους τους και έπαθα σοκ όταν ξέσπασε σε δάκρυα μια γυναίκα, που τη ρώτησα για το ισοζύγιος εργασίας – ιδιωτικής ζωής της», είπε. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους νέους Ιάπωνες σήμερα είναι οι απλήρωτες υπερωρίες, με πολλές εταιρείες να απαιτούν από τους υπαλλήλους τους να εργάζονται από 15 έως και 60 ώρες μηνιαίως αμισθί.
Θάνατοι από υπερβολική εργασία
Στα ιαπωνικά ΜΜΕ φιλοξενούνται συχνά ρεπορτάζ για εργαζόμενους, που είτε αρρωσταίνουν λόγω της υπερβολικής εργασίας, είτε βάζουν τέλος στις ζωές τους από το άγχος. Οι έρευνες των Αρχών για τα περιστατικά “karoshi” (όπως λέγεται ο θάνατος από υπερβολική εργασία) συχνά καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα θύματα κατέρρευσαν μετά από υπερωρίες άνω των 100 ωρών μηνιαίως - όταν πρόσφατη έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας(ΠΟΥ) και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) έδειξε ότι περισσότερες από 55 ώρες εργασίας την εβδομάδα αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου λόγω καρδιαγγειακών προβλημάτων.
«Δεν είναι για μένα αυτά», είπε η Σιγκένο στη DW. «Εγώ θέλω να εργάζομαι και να επιμορφώνομαι πάνω στη δουλειά μου, αλλά και να έχω ελεύθερο χρόνο για να βλέπω την οικογένεια και τους φίλους μου και για τα χόμπι μου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα και γι’ αυτό επέλεξα αυτή την εταιρεία». Για τον Μάρτιν Σουλτς το κλειδί είναι η αύξηση της παραγωγικότητας. «Τον τελευταίο χρόνο εργαζόμενοι έδειξαν ότι δεν χρειάζεται να βρίσκονται πέντε μέρες την εβδομάδα μέχρι αργά τη νύχτα διά ζώσης στα γραφεία τους για να παραμείνουν παραγωγικοί. Ο κίνδυνος τώρα είναι μήπως κάποιες εταιρείες επιστρέψουν στις παλιές πρακτικές τους επιμένοντας να προσέρχεται όλο το προσωπικό τους στα γραφεία τους κάθε μέρα. Εκείνες που δεν θα κάνουν το λάθος αυτό, θα βγουν ωφελημένες, όπως και οι εργαζόμενοί τους».