Παραμένει εξαίρεση η ελληνική κτηματαγορά στη γενικότερη εικόνα της Ευρώπης- που αποτυπώνει μια κόπωση στις τιμές των ακινήτων- κι αυτό επιτείνει το στεγαστικό πρόβλημα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της αγοράς (indomio.gr), η μέση ζητούμενη τιμή πώλησης τον Σεπτέμβριο αυξήθηκε περαιτέρω κατά 3,94% σε σχέση με πέρσι, φτάνοντας στα 2.664 ευρώ ανά τετραγωνικό.
Στην άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, η μέση τιμή ενοικίου «σκαρφάλωσε» στα 10,29 ευρώ ανά τετραγωνικό, καταγράφοντας αύξηση 2,9% σε σχέση με τον περσινό Σεπτέμβριο. Είναι βιώσιμες αυτές οι τιμές; Προφανώς και όχι.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων αυξήθηκε κατά 1% το 2024, ενώ τους πρώτους τρεις μήνες του 2025 ο πληθωρισμός το “ροκάνισε” (-3,3%).
Παράλληλα, οι τιμές και τα ενοίκια δεν δείχνουν σημάδια κόπωσης, καθώς το ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης κατοικιών παραμένει βαθιά ελλειμματικό, «φωνάζοντας» ότι απαιτείται μίγμα στεγαστικής πολιτικής, που να εστιάζει στο πώς θα αυξηθούν τα διαθέσιμα ακίνητα μέσα στους επόμενους μήνες κιόλας.
Οι ευρωπαϊκές προτάσεις
Εκεί ακριβώς φαίνεται ότι θα στοχεύσει και το «πακέτο», που επεξεργάζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Εκεί ακριβώς επικεντρώνεται και η δέσμη παρεμβάσεων, που προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας επεξεργαστεί τα δεδομένα της στεγαστικής κρίσης σε όλη την Ευρώπη.
Τι ζητάει το Ευρωκοινοβούλιο κι αναμένεται να συμπεριληφθεί στο «πακέτο» της Κομισιόν
- Να παράσχουν οι δημόσιες Αρχές επείγοντα μέτρα για την τόνωση της προσφοράς κατοικιών μέσω της μείωσης του κανονιστικού φόρτου σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας, της εξάλειψης των εμποδίων και της γραφειοκρατίας και της άμβλυνσης των εμποδίων στην τοπική, εθνική και ενωσιακή νομοθεσία που υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα των τομέων των κατασκευών και των ανακαινίσεων .
- Να καταβληθούν προσπάθειες για τη βελτίωση της διαθεσιμότητας οικοδομήσιμης γης, ιδίως σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
- Να κινητοποιήσουν οι δημόσιες Αρχές δημόσια γη και να διευκολύνουν τις διαδικασίες διαίρεσης σε ζώνες για την κατασκευή τόσο κοινωνικής όσο και οικονομικά προσιτής στέγασης
- Να διευκολύνουν οι δημόσιες αρχές τις διαδικασίες αδειοδότησης ώστε να καταστούν σημαντικά ταχύτερες και απλούστερες, μεταξύ άλλων μέσω μέτρων όπως η θέσπιση της αρχής της σιωπηρής διοικητικής συγκατάθεσης για την έκδοση οικοδομικών αδειών για νέες εργασίες κατασκευής και ανακαίνισης, εκτός από περιπτώσεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής ή ιστορικής κληρονομιάς.
- Να ενσωματώσουν, Κομισιόν και κυβερνήσεις, πλήρως τη στρατηγική «κύμα ανακαινίσεων», διασφαλίζοντας ότι η ανακαίνιση κτιρίων δεν επικεντρώνεται μόνο στην ενεργειακή απόδοση, αλλά και στην αύξηση της προσφοράς κατοικιών.
- Να προωθήσουν οι κυβερνήσεις ένα αποτελεσματικό και βασιζόμενο σε κίνητρα φορολογικό σύστημα για τις στεγαστικές πολιτικές, ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις σε κατοικίες και συμβάλλοντας στον περιορισμό των πιέσεων στις τιμές των κατοικιών, τονώνοντας έτσι την προσφορά σε περιοχές υψηλής ζήτησης.
- Να εξετάσουν οι κυβερνήσεις έργα για την αποκατάσταση των δημόσιων κτιρίων για στέγαση και τη μετατροπή του αχρησιμοποίητου δημόσιου κτιριακού αποθέματος σε κοινωνικές κατοικίες.
- Τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να καταστήσουν δυνατές τις συνθήκες προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων για την κατασκευή κατοικιών για νοικοκυριά χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
- Ισχυρότερη χρηματοδοτική στήριξη προς τις τοπικές οντότητες για την ανάπτυξη οικονομικά προσιτής δημόσιας στέγασης.
- Να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις νεότερες και τις μελλοντικές γενιές, ιδίως σε περιοχές με χαμηλά ποσοστά οικονομικής ανεξαρτησίας και όπου οι νέοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να εγκαταλείψουν την οικογενειακή τους εστία.
- Τα κράτη μέλη και οι τοπικές Αρχές να προωθήσουν μέτρα που θα επιτρέπουν στους νέους να έχουν πρόσβαση σε στεγαστικές πιστώσεις, συμπεριλαμβανομένων κινήτρων όπως μειωμένα ποσοστά συναλλαγών για νέους αγοραστές και αγοραστές πρώτης κατοικίας.
- Απαλλαγές από τους φόρους επί των συναλλαγών για τους αγοραστές πρώτης κατοικίας που καταλαμβάνουν το ακίνητο για ορισμένο χρονικό διάστημα.
- Παροχή χαμηλότοκων δανείων για τους αγοραστές πρώτης κατοικίας και θέσπιση εγγυήσεων που θα καλύπτουν έως και το 100 % των επενδύσεων για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε πιστώσεις για νέους αγοραστές πρώτης κατοικίας, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η χρηματοπιστωτική.
- Σταθερότητα των νοικοκυριών ή να ασκούνται ανοδικές πιέσεις στις τιμές της αγοράς.
- Τα κράτη μέλη να διερευνήσουν ειδικά προσαρμοσμένα προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της παροχής οικονομικά προσιτής στέγασης, για την αντιμετώπιση των δυσκολιών πρόσβασης σε στέγαση για τα νοικοκυριά χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στους εργαζομένους σε θέσεις στρατηγικής και κρίσιμης σημασίας, όπως οι γιατροί και οι νοσηλευτές, οι εκπαιδευτικοί και οι υπεύθυνοι ασφάλειας.
- Να προωθηθεί ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη στήριξη των οικογενειών, με ιδιαίτερη προσοχή στις πολυμελείς οικογένειες, τις μονογονεϊκές οικογένειες και τις οικογένειες που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση.
- Να διενεργήσει η Κομισιόν εκτίμηση επιπτώσεων βάσει δεδομένων και στοιχείων σχετικά με τις επιπτώσεις των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων στις τιμές των κατοικιών.
Η κρίση στην Ευρώπη
Κατά την τελευταία οκταετία, οι τιμές των κατοικιών στην Ένωση αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 48%, ενώ τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 18%, αντιπροσωπεύοντας συχνά έως και το 40% του μηνιαίου εισοδήματος ενός νοικοκυριού.
Η κύρια αιτία αυτής της κρίσης είναι η περιορισμένη προσφορά αποθέματος κατοικιών, τόσο ιδιωτικών όσο και δημόσιων, λόγω της ανεπαρκούς κατασκευής και των ανεπαρκών επενδύσεων κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ενδεικτικά, το 2024 ο δείκτης συνολικού ωφέλιμου εμβαδού σημείωσε περαιτέρω μείωση κατά 1,6 % και ο δείκτης κατοικιών παρέμεινε στάσιμος.
Ο πληθυσμός των αστικών κέντρων αυξάνεται, συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο σε πόλεις μεγάλου και μεσαίου μεγέθους, ενώ οι αγροτικές περιοχές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πληθυσμιακή συρρίκνωση. Ταυτόχρονα, οι ανάγκες εξελίσσονται, καθώς οι οικογένειες
γίνονται μικρότερες , ο πληθυσμός γηράσκει και οι μεταναστευτικές πιέσεις επιτείνουν τις δημογραφικές μεταβολές.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι ζωτικής σημασίας να στηριχθούν οι νέοι που επιθυμούν να ξεκινήσουν μια ανεξάρτητη ζωή, μεταξύ άλλων μέσω στοχευμένων συστημάτων στέγασης και μηχανισμών στήριξης ενυπόθηκων δανείων. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ζωτικής σημασίας, όπως οι γιατροί, οι εκπαιδευτικοί, το προσωπικό φιλοξενίας ή οι υπάλληλοι ασφαλείας, αδυνατούν όλο και περισσότερο να βρουν στέγη στις περιοχές όπου η παρουσία τους είναι περισσότερο αναγκαία.