«Είναι ένα φαινόμενο εξωγενές, χτυπάει όλες τις χώρες του κόσμου, το οποίο ελπίζω να αποδειχθεί παροδικό ως προς τις εισαγόμενες συνέπειες του» σημείωσε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πριν αναλύσει τις παρεμβάσεις στο μέτωπο των ανατιμήσεων.
Αφήνοντας έτσι ορθάνοικτο το παράθυρο για νέο γύρο «αντίδοτων» στην περίπτωση που το ράλι σε ενέργεια, πρώτες ύλες και τρόφιμα δεν σταματήσει μέσα στους επόμενους μήνες, όπως εκτιμούν οι αναλυτές.
Οι παρεμβάσεις στο μέτωπο των ανατιμήσεων έπρεπε να απαντήσουν σε τρία «αγκάθια»: 1) στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας 2) στο κόστος της θέρμανσης 3) στο κόστος ειδών ευρείας κατανάλωσης, με φόντο τις πρωτοφανείς αυξήσεις στις διεθνείς τιμές που καταγράφονται σε σχέση με τις αρχές του χρόνου:
- Πετρέλαιο: 40,68%
- Φυσικό αέριο: 95,16%
- Χάλυβας: 32,75%
- Αλουμίνιο: 47,68%
- Χαλκός: 25,62%
- Σιτάρι: 5,4%
- Ζάχαρη: 21,63%
- Φοινικέλαιο: 18,86%
- Καφές: 44,72%
Στις παραπάνω αυξήσεις θα πρέπει να προσθέσει κανείς το εκρηκτικό κόστος των διεθνών μεταφορών- οι περιπτώσεις με τα κοντέινερ που έφτασαν να ενοικιάζονται ακόμα και σε δεκαπλάσια τιμή δεν είναι ακραίες- ενώ ειδικά όσον αφορά στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, θα πρέπει να αναδειχθεί η κατακόρυφη αύξηση κατά 87,32% των τιμών δικαιωμάτων ρύπων, οι οποίες σε συνδυασμό με τις τιμές του φυσικού αερίου εκτίναξαν ως και 155% τις χονδρικές τιμές στο ρεύμα.
Εδώ έγινε η πρώτη και κύρια παρέμβαση. Αντί της διεύρυνσης της βάσης δικαιούχων του Κοινωνικού Τιμολογίου, δηλαδή μόνο των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα, αποφασίστηκε η οριζόντια κάλυψη όλων των νοικοκυριών με επιδότηση κατά 30 ευρώ/kwh στις πρώτες 300 kwh, η οποία καλύπτει το 80% των αυξήσεων που αναμένονται. Με δεδομένο ότι από τις 5 Αυγούστου η ΔΕΗ έχει ήδη ενεργοποιήσει μείωση στα τιμολόγια της κατά 30%, προκειμένου να ισοσκελίσει τις επιβαρύνσεις από τη νέα ρήτρα (σύνδεση με χονδρικές τιμές) που υποχρεώθηκε να εφαρμόζει, η συνολική επιβάρυνση για τη μεγάλη μάζα των νοικοκυριών που «καίει» ως 600 kwh το μήνα, θα είναι σχεδόν μηδενική. Σύμφωνα με παραδείγματα που έδωσε η κυβέρνηση, η επιβάρυνση περιορίζεται σε 1,71 ευρώ αντί για 43,75 ευρώ.
Οι ιδιώτες πάροχοι
Το ερώτημα που μένει, κατ’ αρχάς, να απαντηθεί είναι πώς θα κινηθούν οι ιδιώτες πάροχοι, οι οποίοι καλύπτουν περίπου το 35% της αγοράς. «Είναι ένας δρόμος που η ΔΕΗ ανοίγει για να ακολουθήσουν και οι ιδιώτες πάροχοι» επεσήμανε ο Πρωθυπουργός καλώντας ουσιαστικά τις εταιρίες να ακολουθήσουν με μειώσεις τιμολογίων. Η οριζόντια επιδότηση του 80% των αυξήσεων θα καλύψει τους λογαριασμούς του τελευταίου 4μήνου του έτους, ωστόσο αν χρειαστεί- που είναι πολύ πιθανό- θα επεκταθεί.
Η παρέμβαση αυτή καλύπτει και τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν χαμηλή τάση ρεύματος, δηλαδή ως το επί πλείστον μικρές δραστηριότητες και επαγγελματίες. Αυτό σημαίνει, όμως, ότι οι παραγωγικές μονάδες που χρησιμοποιούν μέση και υψηλή τάση, καλούνται να επωμιστούν το πολύ υψηλότερο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για το κόστος παραγωγής, άρα και τις τελικές τιμές των προϊόντων.
Στο «ευαίσθητο» πεδίο της θέρμανσης και με δεδομένο ότι και η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης και η τιμή του φυσικού αερίου θα είναι πολύ υψηλότερη από πέρσι, η κυβέρνηση αποφάσισε να ενισχύσει περαιτέρω κατά 20% το κονδύλι του ειδικού επιδόματος, το οποίο από την περσινή περίοδο υπολογίζεται με πιο ορθολογικό τρόπο. Αν και υπήρξαν εισηγήσεις για έστω προσωρινή μείωση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης, σταθμίστηκε ότι το ενισχυμένο εισόδημα των νοικοκυριών (αναστολή εισφοράς αλληλεγγύης, μείωση ασφαλιστικών εισφορών, μείωση ΕΝΦΙΑ) λειτουργεί ως «αμορτισέρ». Ενδεικτικά, για εργαζόμενο με μικτές αποδοχές 1.200 ευρώ, το συνολικό ετήσιο όφελος ανέρχεται σε 207 ευρώ. Στην ίδια λογική, της απορρόφησης των «κραδασμών» από το αυξημένο κατά 4,5% διαθέσιμο εισόδημα των εργαζόμενων, δεν προχώρησαν στην παρούσα φάση παρεμβάσεις ως προς τις επιβαρύνσεις των μετακινήσεων από το υψηλότερο κόστος της βενζίνης και του πετρελαίου κίνησης.
Το αυξημένο διαθέσιμο εισόδημα θα είναι το βασικό «όπλο» και για τις ανατιμήσεις- προσωρινές εκτιμούν στο οικονομικό επιτελείο- σε πρώτες ύλες και είδη ευρείας κατανάλωσης, ενώ το stock καταθέσεων ύψους 30 δις ευρώ που δημιουργήθηκε στην πανδημία ενισχύει αυτήν την εικόνα. Για τους πλέον αδύναμους, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, αποφασίστηκε η διπλή επιδότηση για το Δεκέμβριο, ενώ οι μηνιαίες οικογενειακές δαπάνες θα περιοριστούν από τη μείωση των τελών κινητής τηλεφωνίας (οριζόντιο τέλος 10% αντί κλιμακωτό από 12% ως 20%) ή και την κατάργηση τους για νέους ως 29 ετών, από την αναστολή των τελών συνδρομητικής τηλεόρασης, από τη διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στην εστίαση, στα εισιτήρια αστικών συγκοινωνιών, πλοίων, στα θεάματα, στα γυμναστήρια, σε σχολές χορού, στον τουρισμό.
Με φόντο τις ανατιμήσεις- γύρω στο 15%- που έρχονται από Δευτέρα στο ψωμί, τις πρώτες αυξήσεις- γύρω στο 10% με 15%- στα ράφια των super markets, αλλά και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που έδειξαν μεγάλες αυξήσεις σε λαχανικά, φρούτα, τυριά, λάδια, κρέατα, κρίσιμο είναι να διατηρηθεί χαμηλά το κόστος της πρωτογενούς παραγωγής, έτσι ώστε οι ανατιμήσεις στα νωπά προϊόντα να «φρενάρουν». Με αυτήν τη λογική, η μόνιμη μετάταξη των ζωοτροφών στον υπερμειωμένο ΦΠΑ 6% εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλει στη συγκράτηση του συνολικού κόστους για τους Έλληνες αγρότες.