Τις προτάσεις της για το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο παρουσιάζει σήμερα η Κομισιόν μετά τη χθεσινή επιβεβαίωση από τους υπουργούς Ενέργειας των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι οι πληρωμές φυσικού αερίου δεν θα γίνονται σε ρούβλια, αλλά σε ευρώ.
Όσο διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία οι Ευρωπαίοι ηγέτες παραμένουν εγκλωβισμένοι μεταξύ της ανάγκης από τη μία να μη χρηματοδοτείται η ρωσική πολεμική μηχανή και από την άλλη να αποτραπεί μια νέα ύφεση που θα πλήξει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Μια δύσκολη προς επίλυση εξίσωση που θα επιτρέψει στην ΕΕ να απεξαρτηθεί το συντομότερο δυνατό από τη ρωσική ενέργεια χωρίς να απειληθεί η οικονομία της και η κοινωνική γαλήνη.
Κι η τρέχουσα εβδομάδα αναμένεται κρίσιμη, υπ’ αυτή την άποψη, καθώς σχεδιάζονται συναντήσεις που θα δείξουν σε ποιο βαθμό είναι δυνατή η επίτευξη αυτών των δύο στόχων. Η πρώτη έλαβε χώρα χθες με την έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ μετά τη διακοπή των παραδόσεων ρωσικού φυσικού αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, οι οποίες αρνήθηκαν να ξοφλήσουν σε ρούβλια όπως απαιτεί η Μόσχα.
Πριν από έναν μήνα η Ρωσία τροποποίησε μονομερώς τα συμβόλαια ευρωπαϊκών εταιρειών με τη Gazprom, το 97% των οποίων προβλέπει την εξόφληση σε ευρώ ή δολάρια. Το Κρεμλίνο δημιούργησε έναν περίπλοκο μηχανισμό, που αποβλέπει κατά την Κομισιόν στην παράκαμψη των κυρώσεων από την ΕΕ και ειδικά το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων της τράπεζας της Ρωσίας.
Δύο λογαριασμοί στην Gazprombank
Η Ρωσία ζητά τώρα από τους πελάτες της Gazprom να ανοίξουν δύο λογαριασμούς στην τράπεζά της, την Gazprombank, που είχε εξαιρεθεί μέχρι τώρα από τις κυρώσεις, Στον πρώτο λογαριασμό καταβάλλουν τα οφειλόμενα στο προβλεπόμενο από το συμβόλαιό τους νόμισμα. Αλλά οι ρωσικές Αρχές θεωρούν ότι η συναλλαγή έχει ολοκληρωθεί μόνον εφόσον το ποσό μετατρέπεται στη συνέχεια σε ρούβλια και μεταφέρεται στον δεύτερο λογαριασμό.
«Η εταιρεία που αγοράζει φυσικό αέριο από την Gazprom δεν γνωρίζει πότε γίνεται η μετατροπή ή σε βάσει ποιας ισοτιμίας, ούτε που πηγαίνουν τη χρήματα από τη στιγμή που τα καταθέτει στον πρώτο λογαριασμό μέχρι εκείνη που φθάνουν στην Gazprom. Κι αυτό θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα δάνειο στην κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας», εξήγησε στη Le Monde ειδικός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θεωρεί ότι «η πληρωμή πρέπει να θεωρείται έγκυρη όταν καταβάλλεται στον πρώτο λογαριασμό» κι ότι το άνοιγμα ενός δεύτερου συνιστά «παραβίαση των κυρώσεων».
Η Πολωνία και η Βουλγαρία αρνήθηκαν και η Ρωσία έκλεισε τις στρόφιγγες, μια κίνηση που περίμεναν οι δύο χώρες, οι οποίες ετοιμάζονταν να σταματήσουν μέχρι τα τέλη του έτους τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου και μπορούν, προς το παρόν, να υπολογίζουν στη βοήθεια γειτονικών τους κρατών μελών της ΕΕ.
Η επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Κάντρι Σίμσον προειδοποίησε χθες ότι «κάθε κράτος μέλος μπορεί να επηρεαστεί» από ανάλογη κίνηση της Μόσχας. Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία ή ακόμη και η Ιταλία φοβούνται ότι θα είναι οι επόμενες στη λίστα της Ρωσίας, καθώς περί τις 20 Μαϊου επίκειται η εξόφληση οφειλών στη Gazprom από εταιρείες ενέργειάς τους. Ορισμένες εξ’ αυτών, όπως η ιταλική ENI, η αυστριακή OMV και η γερμανική Uniper το σκέφτονταν μάλιστα στα τέλη του περασμένου μήνα να ανοίξουν δύο λογαριασμούς στη Gazprombank, όταν η Ουγγαρία δεν απέκλεισε να εξοφλεί τις οφειλές της σε ρούβλια. «Οι πρώτες συστάσεις της Κομισιόν [της 22ας Απριλίου] δεν ήταν ξεκάθαρες», σχολίασε διπλωμάτης μιας εκ των χωρών αυτών.
Αλληλεγγύη από τα κράτη μέλη της ΕΕ
Το σίγουρο είναι ότι κατά μέσο όρο άνω του 40% του φυσικού αερίου που εισάγει η ΕΕ προέρχεται από τη Ρωσία, η οποία διαθέτει έτσι τα μέσα να διακόψει τη λειτουργία ευρωπαϊκών βιομηχανιών, αρχής γενομένης από τη γερμανική και πιστεύει ότι ο Πούτιν μπορεί να διχάσει τους 27.
Η χθεσινή έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ αποσκοπούσε πρωτίστως στην επίδειξη ενός αρραγούς ευρωπαϊκού μετώπου. «Η συνάντηση επανεπιβεβαίωσε την ενότητα και την ισχυρή αλληλεγγύη των κρατών μελών. Όλοι συμφωνούμε να συνεχίσουμε να πληρώνουμε σε ευρώ και να μην επιτρέψουμε μονομερή τροποποίηση των συμβολαίων», είπε η Γαλλίδα υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, Μπαρμπαρα Πομπιλί.
Ωστόσο, σε αυτό το στάδιο ορισμένα κράτη μέλη όπως η Ιταλία θέλουν πάση θυσία να εμποδίσουν τη Ρωσία να διακόψει την τροφοδοσία τους και οι 27 δεν έχουν καταφέρει να συνεννοηθούν πώς να εξοφλούν τις οφειλές τους στην Gazprom χωρίς να παραβιάζονται οι κυρώσεις της ΕΕ. «Είναι πολύ σημαντικό να δώσει η Κομισιόν μια σαφή νομική γνώμη για το κατά πόσον η εξόφληση σε ρούβλια συνιστά ή όχι παράκαμψη των κυρώσεων», δήλωσε ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι. «Αν δεν υπάρχει σαφήνεια ή κατεύθυνση είναι προφανές ότι κάθε χώρα θα προχωρήσει όπως νομίζει». Η Κάντρι Σίμσον τόνισε ότι η Κομισιόν θα αποσαφηνίσει τα επόμενα 24ωρα τις οδηγίες της.
Οι ηγεσίες των κρατών μελών της ΕΕ γνωρίζουν ότι επίκεινται άλλες περίπλοκες συζητήσεις τις επόμενες μέρες. Μετά την απόφαση στις αρχές του προηγούμενου μήνα για εμπάργκο στο ρωσικό άνθρακα από τα μέσα Αυγούστου καλούνται τώρα να συμφωνήσουν επί νέων μέτρων αυτή τη φορά αναφορικά με το ρωσικό πετρέλαιο. Η Κομισιόν παρουσιάζει σήμερα τις προτάσεις της μετά από διαβούλευση το Σαββατοκύριακο με τα κράτη μέλη. «Καταφέραμε να φθάσουμε σε μια κατάσταση όπου η Γερμανία μπορεί να αντέξει ένα εμπάργκο στο πετρέλαιο», δήλωσε χθες ο υπ Οικ Ρόμπερτ Χάμπεκ.
Ο κίνδυνος κοινωνικών αναταραχών
Κι ενώ η ΕΕ δείχνει αποφασισμένη να κόψει την εξάρτησή της από το ρωσικό πετρέλαιο, ταυτόχρονα θέλει να αποτρέψει μια περαιτέρω εκτίναξη της τιμής του μαύρου χρυσού, που θα ωφελούσε τη Ρωσία, εφόσον πουλήσει σε άλλες χώρες το πετρέλαιο που προόριζε για την ευρωπαϊκή αγορά.
Μια πρόσθετη αύξηση της τιμής του πετρελαίου θα είχε πιθανώς δραματικές επιπτώσεις για την ανάπτυξη, χώρια τον κίνδυνο να ξεσπάσουν κοινωνικές αναταραχές στη Γηραιά Ήπειρο. Κι αυτό το σενάριο ανησυχεί ιδιαίτερα και τις ΗΠΑ με την υπουργό Οικονομικών Τζάνετ Γιέλεν να προειδοποιεί προ δεκαημέρου περίπου ότι θα πρέπει «να είμαστε προσεκτικοί» όταν μιλούμε για ευρωπαϊκό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, λόγω των συνεπειών του στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.
Σ’ αυτό το πλαίσιο η Κομσιόν ετοιμάζεται να προτείνει εμπάργκο με μεταβατική περίοδο μέχρι τα τέλη του έτους, που όπως ελπίζει, θα κατευνάσει τις ανησυχίες των αγορών και θα επιτρέψει, ειδικά στην ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας, τη Γερμανία, να περιορίσει τις συνέπειες. Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν, παράλληλα, ότι έχουν πείσει την Ινδία να μην παίξει το παιχνίδι του Πούτιν, αγοράζοντας στη θέση τους το ρωσικό πετρέλαιο.
Ενδεχόμενη εξαίρεση της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, όπως ανέφεραν χθες αξιωματούχοι της ΕΕ [ https://www.iefimerida.gr/kosmos/ee-paketo-kyroseon-rosia-empargko-petrelaio], δύο χωρών δηλαδή που δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα, δεν συνδέονται με άλλο ευρωπαϊκό αγωγό και εξαρτώνται αποκλειστικά από το ρωσικό πετρέλαιο θα στερήσει, ειδικά από τη Βουδαπέστη, τα οικονομικά επιχειρήματα για ένα βέτο στο νέο πακέτο κυρώσεων, που θα πρέπει να υιοθετήσουν ομόφωνα οι 27.